Στις 30 Σεπτεμβρίου 1926 (κατά τας γραφάς και τας πηγάς) γεννήθηκε στη Φιλιππούπολη (Πλόβντιβ στη βουλγαρική γλώσσα) ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, διακεκριμένος πεζογράφος της Α’ Μεταπολεμικής Γενιάς.

Το επόμενο έτος η εύπορη οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, πόλη την οποία ο συγγραφέας δεν έμελλε να εγκαταλείψει ποτέ.


Ο Αλαβέρας, ο οποίος σπούδασε νομικά (χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του) και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1946 με το διήγημα «Μακεδονίτικα βουνά», καθώς και με κριτικά σημειώματα σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες.

Το 1952 εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων «Τ’ αγρίμια του άλλου δάσους», η οποία σχολιάστηκε ευμενώς από τους κριτικούς.

Το 1955 ο Αλαβέρας εξέδωσε (με τη συνδρομή του Χρήστου Ντάλια) το λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Πορεία», που εξελίχθηκε —εκ παραλλήλου με τη συγγραφική του δραστηριότητα— σε έργο ζωής, με υπεύθυνο έκδοσης τον ίδιον έως το τέλος του βίου του.


Δύο από τα συγγραφικά έργα του Αλαβέρα, η συλλογή διηγημάτων «Απ’ αφορμή» και το ταξιδιωτικό χρονικό «Σ’ ευθεία γραμμή (Ταξίδι στην Πολωνία)», τιμήθηκαν με κρατικά βραβεία (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 1977 και Κρατικό Βραβείο Χρονικού – Μαρτυρίας το 1991 αντίστοιχα), ενώ η συλλογή διηγημάτων «Γωνιές και όψεις» απέσπασε το 1987 το Βραβείο Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών.

Τον Ιούνιο του 2007, λίγο πριν από το θάνατό του, ο Αλαβέρας τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του (διηγήματα, μυθιστορήματα, δοκίμια και ένα θεατρικό έργο), τμήμα του οποίου μεταφράστηκε σε ξένες γλώσσες.

Ο Αλαβέρας υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης το 1962 (στα κατοπινά χρόνια διετέλεσε γενικός γραμματέας και πρόεδρός της).


Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας απεβίωσε στις 30 Ιουνίου 2007.

Στο περιοδικό «Γράμματα και Τέχνες» που είχε κυκλοφορήσει το χειμώνα του 1988 (Ιανουάριος-Μάρτιος 1988, αριθ. τεύχους 54), ο κριτικογράφος, λογοτέχνης και μεταφραστής Γιώργος Βέης έγραφε τα ακόλουθα για τις προαναφερθείσες «Γωνιές και όψεις» του Αλαβέρα:

Έξι αφηγήματα, που αναφέρονται σε συγκεκριμένα περιστατικά του νεοελληνικού βίου, συνιστούν τις «Γωνιές και όψεις», το ένατο βιβλίο του Τηλέμαχου Αλαβέρα. Τα κείμενα αυτά διακρίνονται για την καθαρότητα της πλοκής τους, την ψυχολογική πληρότητα των χαρακτήρων τους και τη σταθερή ισορροπία που διέπει τις επιμέρους αναπτύξεις των περιεχομένων. Η μεγάλη ευελιξία της έκφρασης, σε συνδυασμό με τη χρήση μιας αιρετικής σύνταξης, που έχει την δυνατότητα να συναιρεί αλλεπάλληλα ετερόκλητα στοιχεία, προσδίδει στα πεζογραφήματα του τόμου ένα άλλο σημαντικό γνώρισμα: την συνεχή κινητικότητα της γλώσσας.


Η γραφή ρέει, μεταθέτοντας από σελίδα σε σελίδα το τέλος της, χωρίς να χάνει ενδιάμεσα την έντασή της. Ακόμα κι όταν ο συγγραφέας οδηγείται σ’ ένα αναπόφευκτο τυπικό «τέρμα», ο παλμός της αφήγησης έχει την ικανότητα να μας παρασύρει σε μια δεύτερη ανάγνωση, ξαναφέρνοντάς μας πίσω στις πρώτες γραμμές του κομματιού κ.ο.κ. Δεν είναι εύκολο να αποκοπούμε από την έλξη που ασκεί διαρκώς το κείμενο πάνω μας: το ισχυρότατο ρεύμα της αεικίνητης γραφής του Τηλέμαχου Αλαβέρα δεν μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε αποστασιοποιημένοι τα δρώμενα. Από αναγνώστες μεταμορφωνόμαστε σε συμπάσχοντες.

[…]


Ο οξυδερκής κριτικός της λογοτεχνίας μας καθηγητής κ. Μ. Γ. Μερακλής (σ.σ. ο πανεπιστημιακός δάσκαλος, λαογράφος και νεοελληνιστής Μιχαήλ Γ. Μερακλής), που έχει ασχοληθεί διεξοδικά με την πεζογραφία του Τηλέμαχου Αλαβέρα, αναφέρει σ’ ένα κείμενό του για το παλαιότερο έργο του συγγραφέα του «Ρολογιού» (σ.σ. «Το ρολόγι», 1957, τίτλος μυθιστορήματος του Αλαβέρα): «Πραγματικά στον Αλαβέρα ο άνθρωπος γίνεται μια res. Ο συγγραφέας, για να μιλήσω κάπως σχηματικά, συναιρεί τις ηλικίες, τις καταστάσεις, τις ιδιαιτερότητες της ανθρώπινης ύπαρξης σε δυο καθολικούς τύπους: τον άντρα και τη γυναίκα, με την ηλικία της ερωτικής μεστότητας. Δύο πόλοι αντίθετοι, που έλκονται αμοιβαία και παράγουν σπινθήρα, έχει γίνει η ανθρώπινη πολλότητα. Ίσως όμως ακόμα πιο σωστά δεν είναι μία res ο άνθρωπος του Αλαβέρα, είναι μία μηχανή, μία machina. Μία καλομονταρισμένη μηχανή, στο ρόλο της να παράγει έργο: τον έρωτα».


Είκοσι πέντε, περίπου, χρόνια μετά από τότε που γράφτηκαν οι παρατηρήσεις αυτές στο περιοδικό «Καινούρια Εποχή» (Άνοιξη-Καλοκαίρι 1963), οι μηχανές του Τηλέμαχου Αλαβέρα μαζί με τον έρωτα που εξακολουθούν να παράγουν μας προσφέρουν και κάτι άλλο: το μάθημα της οριακής τους τραγωδίας. Ένα μάθημα που αφορά όλους εμάς που ζούμε καθημερινά στην πράξη την αποξένωση, την αλλοτρίωση, την συνδιαλλαγή, την πτώση. Ένα μάθημα οδυνηρό, όπως οδυνηρή στάθηκε πάντα η γνώση του ανθρώπου: «Δεν ξέρω τίποτα οικτρότερο απ’ αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν συνήθως γνώση του ανθρώπου». Οι σκέψεις αυτές του Rudolf Kassner (σ.σ. αυστριακός συγγραφέας, μεταφραστής και φιλόσοφος, 1873-1959), από το έργο του «Ο Λεπρός» (Λειψία, 1914), καθορίζουν τρόπον τινά το μόνιμο στίγμα του ενδιαφέροντος του Τηλέμαχου Αλαβέρα: έχουν τεθεί ως προμετωπίδα τόσο στο μυθιστόρημά του «Οδοστρωτήρας», πριν από είκοσι τέσσερα χρόνια περίπου, όσο και στην πρόσφατη έκδοση «Γωνιές και όψεις». Η εμμονή αυτή δεν είναι τυχαία — υποδηλώνει τη μόνιμη αγωνία του συγγραφέα, που είναι και η βαθύτερη αγωνία της ίδιας της Λογοτεχνίας.

Ειδήσεις Σήμερα: