Πιο ισχυρά από τη φαιντανύλη – Τι είναι τα οπιοειδή νιταζένια που προκαλούν εκατοντάδες θανάτους στην Ευρώπη

Μετά την διαβόητη φαιντανύλη, μια κλάση ακόμα πιο επικίνδυνων οπιοειδών εξαπλώνεται στις πιάτσες σε όλο τον κόσμο. Είναι τα νιταζένια, τα οποία προέρχονται κυρίως από την Κίνα και έχουν ήδη προκαλέσει εκατοντάδες θανάτους στη Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τα νιταζένια που ανιχνεύονται συχνότερα στη μαύρη αγορά, συνήθως σε πρόσμειξη με άλλες ουσίες, είναι περίπου 50 με 250 φορές πιο δραστικά από την ηρωίνη και έως και 5 φορές πιο ισχυρά από την φαιντανύλη, η οποία έχει προκαλέσει εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους από υπερβολική δόση.

Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και η εισπνοή μιας ποσότητας όσο λίγοι κόκκοι άμμου μπορεί να προκαλέσει θάνατο λόγω καταστολής της λειτουργίας των πνευμόνων και της καρδιάς.

Και, σε αντίθεση με οπιοειδή όπως η μορφίνη ή η φαιντανύλη, τα οποία χρησιμοποιούνται ως ισχυρά αναλγητικά, τα νιταζένια είναι τόσο επικίνδυνα ώστε ουδέποτε εγκρίθηκαν για ιατρική χρήση.

Η εξάπλωσh των συνθετικών οπιοειδών συνδέεται με την απαγόρευση της καλλιέργειας οπιούχου παπαρούνας στο Αφγανιστάν

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Ναρκωτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUDA), νιταζένια είχαν ανιχνευτεί σε 21 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2023, με την Ελλάδα ευτυχώς να απουσιάζει από τη λίστα.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στις χώρες της Βαλτικής αλλά στη Βρετανία, όπου τουλάχιστον 400 χρήστες οπιοειδών πέθαναν από νιταζένια σε ένα διάστημα 18 μηνών έως τον φετινό Ιανουάριο, δείχνουν στοιχεία της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με τη EUDA,  «οι προκαταρκτικές αναφορές από το 2023 υποδηλώνουν αύξηση των θανάτων που συνδέονται με νιταζένια στην Εσθονία και τη Λετονία. Επιπλέον, στην Ιρλανδία και τη Γαλλία αναφέρθηκαν τοπικές εξάρσεις δηλητηριάσεων που προκλήθηκαν από νιταζένια που πωλήθηκαν καταχρηστικά ως ηρωίνη».

Πλημμύρα νέων ουσιών

Σύμφωνα με τη EUDA, τα νιταζένια άρχισαν να εμφανίζονται στις πιάτσες των ΗΠΑ, του Καναδά και της Ευρώπης γύρω στο 2019.

Η εξάπλωσή τους φαίνεται ότι συνδέεται με την απόφαση των Ταλιμπάν του Αφγανιστάν να απαγορεύσουν την καλλιέργεια της οπιούχου παπαρούνας, από την οποία παράγεται το 90% της ηρωίνης που κυκλοφορεί σε όλο τον κόσμο.

Ρόλο εκτιμάται ότι έπαιξαν και οι προσπάθειες καταπολέμησης της παραγωγής φαιντανύλης, η οποία μεγέθυνε την αμερικανική κρίση των οπιοειδων και προκάλεσε 100.000 θανάτους στις ΗΠΑ μόνο το 2022, σύμφωνα με τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).

Όπως πάντα, όμως, το κέρδος είναι το μεγαλύτερο κίνητρο. Όπως δήλωσε στους New York Times o υποδιευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Εγκλήματος, Τσαρλς Γέιτς, οι έμποροι ναρκωτικών «αγοράζουν φθηνά νιταζένια και τα αναμειγνύουν με διογκωτικά μέσα  όπως η πρακεταμόλη και η καφεΐνη για να δυναμώσουν το τελικό προϊόν και να αποκομίσουν σημαντικά κέρδη».

Επιπλέον, στις πιάτσες των ναρκωτικών ανιχνεύονται πλέον όλο και περισσότερα διαφορετικά νιταζένια. Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά, «ο αριθμός των νέων νιταζενίων σε παγκόσμιο επίπεδο πλησιάζει πλέον τον αριθμό των αναλόγων της φαιντανύλης που δεν υπόκεινται σε διεθνή έλεγχο, ενώ ο αριθμός των νέων νεταζενίων που αναφέρονται στην Ευρώπη υπερβαίνει τον αριθμό αναλόγων της φαιντανύλης από το 2021».

Οι κίνδυνοι, σημειώνει η EUDΑ, μεγεθύνονται λόγω των ουσιών που αναμειγνύονται με τα νιταζένια για να πουληθούν ως ηρωίνη.

Τουλάχιστον από το 2021 ανιχνεύεται ο συνδυασμός «tranq-dope», ένα μείγμα συνθετικών οπιοειδών και του κτηνιατρικού αναλγητικού ξυλαζίνη, ενώ το 2022 έκανε την εμφάνισή του το «benzo-dope», ένας συνδυασμός συνθετικών οπιοειδών και νέων βενζοδιαζεπινών όπως η μπρομαζολάμη.