Ο διάσημος Λετονός χορευτής Μπαρίσνικοφ παραμένει βαθιά αφοσιωμένος στο έργο του στο τιμόνι του καλλιτεχνικού κέντρου που φέρει το όνομά του, ενώ πρόσφατα συνόδευσε τον Πέδρο Αλμοδόβαρ σε μια από τις σημαντικότερες βραδιές του σκηνοθέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Όταν η τρίτη σεζόν του And Just Like That κάνει πρεμιέρα αργότερα αυτό το μήνα, θα μάθουμε αν η Κάρι Μπράντσο θα συνεχίσει τη σχέση της με τον Έινταν – το αγόρι που ανταγωνίστηκε τον αιώνιο Mr. Big για την καρδιά της. Ωστόσο η ρομαντική ιστορία της Κάρι περιλαμβάνει μερικά ακόμα ανδρικά ονόματα, τα περισσότερα από τα οποία ήταν φευγαλέα.

Ένας όμως έχει αφήσει μόνιμο αποτύπωμα: Ο Αλεξάντρ Πετρόφσκι, γνωστός και ως «ο Ρώσος», ο οποίος την έπεισε να μετακομίσει στο Παρίσι. Τον υποδύθηκε ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, σήμερα 77 ετών – ένας από τους μεγαλύτερους χορευτές στην ιστορία και ηγετική φυσιογνωμία του διάσημου μπαλέτου Kirov. Για τον Clive Barnes, τον πρώην κριτικό χορού των New York Times, ήταν «ο τέλειος χορευτής».

Ο Μπαρίσνικοφ λέει ότι οι θαυμαστές του Sex and the City τον πλησιάζουν πιο συχνά από τους θαυμαστές οποιουδήποτε άλλου έργου που έχει κάνει

«Αυτή είναι η Αμερική!»

Ο γεννημένος στη Λετονία χορευτής διασκεδάζει με το γεγονός ότι άνθρωποι που δεν τον έχουν δει ποτέ να παίζει τον αναγνωρίζουν. «Τουλάχιστον θυμούνται κάτι, αν και στην πραγματικότητα δεν θυμούνται το πραγματικό μου όνομα. Λένε, «α, είναι ο Αλεξάντερ Πετρόφσκι»», δήλωσε στην Telegraph.

Ο Μπαρίσνικοφ λέει ότι οι θαυμαστές του Sex and the City τον πλησιάζουν πιο συχνά από τους θαυμαστές οποιουδήποτε άλλου έργου που έχει κάνει. «Η ειρωνεία του να δουλεύω στο θέατρο για 40, 50 χρόνια και να σε θυμούνται για αυτό το τηλεοπτικό σόου. Αλλά δεν πειράζει, καταλαβαίνω γιατί… Αυτή είναι η Αμερική!» δήλωσε στο The i Paper.

Ωστόσο είναι ευγνώμων για την τόνωση της δημοτικότητας. «Νόμιζα ότι θα είχα δύο μήνες και θα έκανα μερικά επεισόδια, αλλά μετά μου ζήτησαν να μείνω όλο τον τελευταίο χρόνο. Ήταν πολύ διασκεδαστικό».

«Επέλεξα μια άλλη χώρα. Ήμουν απλώς ένας συνηθισμένος άνθρωπος που ήθελε να αλλάξει τις συνθήκες ζωής του. Για μένα ήταν τόσο φυσικό όσο το να μετακομίσω από τη Ρίγα στην Αγία Πετρούπολη»

«Δεν είμαι αποστάτης, θέλω να έχω επιλογές»

Δεν ήταν το πρώτο του εγχείρημα στον κόσμο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Εκτός από τα αναγνωρισμένα αφιερώματά του στο μπαλέτο – τα οποία του χάρισαν δύο βραβεία Emmy – ήταν υποψήφιος για Όσκαρ καλύτερου δεύτερου ανδρικού ρόλου για την ταινία Η Κρίσιμη Καμπή (The Turning Point) του 1977.

Ο Μπαρίσνικοφ ήξερε επίσης τι σήμαινε να τον κυνηγούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Στη δεκαετία του 1970, έγινε γνωστό στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την υψηλού προφίλ αποστασία του από τη Σοβιετική Ένωση – αν και ο ίδιος δεν συμπαθεί αυτόν τον όρο.

«Η πρώτη μου αγγλική φράση ήταν: ‘Δεν είμαι αποστάτης, θέλω να έχω επιλογές’», είπε σε μια συνέντευξη. «Επέλεξα μια άλλη χώρα. Ήμουν απλώς ένας συνηθισμένος άνθρωπος που ήθελε να αλλάξει τις συνθήκες ζωής του. Για μένα ήταν τόσο φυσικό όσο το να μετακομίσω από τη Ρίγα στην Αγία Πετρούπολη».

Οι ΗΠΑ υποδέχτηκαν το ταλέντο του με ανοιχτές αγκάλες. Έγινε σταθερό μέλος της νυχτερινής ζωής της Νέας Υόρκης και το ειδύλλιό του με την ηθοποιό Jessica Lange τον έκανε αγαπημένο των σκανδαλοθηρικών εφημερίδων.

Με τον χορευτή Γιόναθαν Κάρμον / Wikimedia Commons

Η αυτοκτονία της μητέρας, ο αυστηρός στρατιωτικός πατέρας

Ο Μπαρίσνικοφ γεννήθηκε στη Ρίγα της Λετονίας. Ο πατέρας του ήταν ένας αυστηρός στρατιωτικός, με τον οποίο δεν ένιωθε ιδιαίτερα δεμένος, και η μητέρα του ήταν μοδίστρα που αυτοκτόνησε όταν ο ίδιος ήταν 12 ετών. Αγαπούσε την τέχνη και του εμφύσησε το πάθος για το μπαλέτο.

Ξεκίνησε να χορεύει σε ηλικία επτά ετών και στα 16 του χρόνια σπούδαζε κοντά στον Αλεξάντερ Πούσκιν, έναν από τους μεγαλύτερους δασκάλους μπαλέτου της Σοβιετικής Ένωσης. Στα 19 του εντάχθηκε στο Μπαλέτο Kirov του Θεάτρου Mariinsky, τον πιο διάσημο θίασο δίπλα στο θρυλικό Μπαλέτο Μπολσόι.

Με ύψος μόλις 1,65 μ., κοντύτερο από μια μπαλαρίνα με μύτες, φαινόταν προορισμένος για δευτερεύοντες ρόλους – τουλάχιστον μέσα στο στιβαρό σοβιετικό σύστημα. Αλλά οι διεθνείς περιοδείες του τον έκαναν να αρχίσει να αναρωτιέται αν βρισκόταν στο σωστό μέρος για να αναπτύξει πλήρως την τέχνη του.

Ένιωθε ότι δεν ταίριαζε στην αυστηρή τάξη και τη συμβατικότητα της σοβιετικής σχολής μπαλέτου και άρχισε να αναρωτιέται αν πραγματικά ανήκε εκεί. Δεν ήταν πολιτικό ζήτημα – ήταν καλλιτεχνικό.

«Το Kirov χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση. Είχα όλα τα προνόμια και τα υλικά πράγματα που ήθελα. Αρκετά χρήματα, ένα αυτοκίνητο, ένα όμορφο διαμέρισμα. Ήμουν ακριβώς δίπλα σε γιους υπουργών της ελίτ»

Ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ εμφανίζεται ως το πρώτο θέμα της σειράς ταινιών CITIZENS OF HUMANITY «Just Like You» που παρουσιάζει τις δημιουργικές διαδρομές των καινοτόμων ανθρώπων που εμπνέουν – Φωτογραφία: Peter Hurley. (PRNewsFoto/CITIZENS OF HUMANITY, Peter Hurley)

«Είμαι ειρηνιστής και αντιφασίστας, αυτό είναι σίγουρο»

Δεν θα ήταν ο πρώτος που θα εγκατέλειπε τη χώρα του: τη δεκαετία του 1960, ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ είχε ζητήσει άσυλο στο Παρίσι και μια δεκαετία αργότερα, η Ναταλία Μακάροβα δεν επέστρεψε ποτέ στη Σοβιετική Ένωση μετά από μια παράσταση στο Λονδίνο.

Ούτε θα ήταν ο τελευταίος: Ο Αλεξάντερ Γκοντούνοφ, ο κύριος χορευτής των Μπολσόι, θα γινόταν αργότερα πρωτοσέλιδο με την υψηλού προφίλ αποστασία του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ίδιος πάντα υποστήριζε ότι δεν ήταν μια προγραμματισμένη απόδραση, αλλά μάλλον μια παρορμητική απόφαση.

«Στη Ρωσία δεν ήμουν ποτέ […] πολιτικός αντιφρονών», δήλωσε στο περιοδικό People χρόνια αργότερα.

«Ήμουν δημόσιος υπάλληλος. Το Kirov χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση. Είχα όλα τα προνόμια και τα υλικά πράγματα που ήθελα. Αρκετά χρήματα, ένα αυτοκίνητο, ένα όμορφο διαμέρισμα. Ήμουν ακριβώς δίπλα σε γιους υπουργών της ελίτ. Αλλά δεν μπορούσα να ταξιδέψω στο εξωτερικό όταν ήθελα, δεν μπορούσα να δουλέψω με ανθρώπους που ήθελα».

«Η Ουκρανία είναι φίλη μας. Χόρευα ουκρανικούς χορούς, άκουγα ουκρανική μουσική και τραγουδιστές» δήλωσε σε συνέντευξή του στους New York Times μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Είμαι ειρηνιστής και αντιφασίστας, αυτό είναι σίγουρο».

Η αποστασία του ή η «επιλογή» του δεν ήταν εύκολη

Οι προηγούμενες αυτομολήσεις άλλων χορευτών είχαν κινητοποιήσει την KGB και η παρακολούθηση ήταν αυστηρή. Κατά τη διάρκεια μιας κοινής περιοδείας στον Καναδά από αστέρες των Μπολσόι και του Kirov, μια ομάδα Καναδών φίλων προσέφερε τη βοήθειά της.

Στις 29 Ιουνίου 1974, στις 6:30 μ.μ., λίγο πριν από την τελευταία παράσταση, ο Μπαρίσνικοφ συναντήθηκε με έναν δικηγόρο στο Τορόντο και υπέγραψε τα απαραίτητα έγγραφα. Ο δικηγόρος τον συμβούλευσε να μην επιστρέψει στο θέατρο, αλλά ο Μπαρίσνικοφ δεν ήθελε να βλάψει τον θίασο και αποφάσισε να δώσει την τελευταία του παράσταση.

«Οι θαυμαστές με περιμένουν έξω από την πόρτα της σκηνής, και βγαίνω έξω και αρχίζω να τρέχω, και αρχίζουν να τρέχουν πίσω μου για αυτόγραφο. Γελούσαν, εγώ έτρεχα για τη ζωή μου. Ήταν μια πολύ συγκινητική στιγμή»

Το σχέδιο διαφυγής

Όσοι ήταν μάρτυρες είπαν ότι τα χέρια του έτρεμαν καθώς κρατούσε τον παρτενέρ του. Το σχέδιο ήταν απλό, αλλά οποιοδήποτε μικρό λάθος θα μπορούσε να το καταστρέψει. Όταν έπεφτε η αυλαία στις 10:30 μ.μ., δύο φίλοι θα τον περίμεναν για να τον μεταφέρουν σε ένα ασφαλές σπίτι.

Από εκεί, θα άλλαζαν αυτοκίνητα και θα πήγαιναν σε ένα άλλο σπίτι σε μια αγροτική περιοχή. Ωστόσο, μια καθυστέρηση με την αυλαία είχε ως αποτέλεσμα η παράσταση να ξεκινήσει με 15 λεπτά καθυστέρηση και ο ενθουσιασμός του κοινού οδήγησε σε ένα ασυνήθιστα μακρύ χειροκρότημα.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, τον παρακάλεσαν να παραστεί σε μια δεξίωση αμέσως μετά. Ο Μπαρίσνικοφ ήταν σίγουρος ότι η καθυστέρηση θα ματαίωνε το σχέδιο, αλλά καθώς έβγαινε από την αίθουσα, ενώ ένας φίλος του ξέφευγε από τους πράκτορες της KGB που τον φρουρούσαν και ένας άλλος απέφευγε τους κυνηγούς αυτόγραφων, έτρεξε στο αυτοκίνητο που τον περίμενε και διέφυγε».

«Έτρεχα για τη ζωή μου»

«Η αποστασία ήταν σαν θρίλερ – με κωμική τροπή» δήλωσε στο People. «Είχε κανονιστεί μυστικά μέσω φίλων. Εγώ έτρεχα, το αυτοκίνητο διαφυγής περίμενε μερικά τετράγωνα μακριά, καθώς επιβιβαζόμασταν στο λεωφορείο της ομάδας. Η KGB μας παρακολουθούσε. Ήταν πραγματικά αστείο.

»Οι θαυμαστές με περιμένουν έξω από την πόρτα της σκηνής, και βγαίνω έξω και αρχίζω να τρέχω, και αρχίζουν να τρέχουν πίσω μου για αυτόγραφο. Γελούσαν, εγώ έτρεχα για τη ζωή μου. Ήταν μια πολύ συγκινητική στιγμή».

«Σοβιετικός χορευτής στον Καναδά διαφεύγει στην περιοδεία των Μπολσόι», έγραφε ο τίτλος στην πρώτη σελίδα των New York Times. Η είδηση αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για τη Σοβιετική Ένωση- όλοι οι φίλοι του Μπαρίσνικοφ ανακρίθηκαν και αναγκάστηκαν να γράψουν επιστολές που τον προέτρεπαν να επιστρέψει.

Μεταξύ αυτών ήταν και ο πατέρας του, ο οποίος εκείνη την εποχή δίδασκε στρατιωτική τοπογραφία στην Ακαδημία της Πολεμικής Αεροπορίας. «Ήξερα ότι οι υπηρεσίες του KGB θα τον ανέκριναν και θα τον ρωτούσαν αν είχε ανάμειξη και αν θα μου έγραφε ένα γράμμα ή κάτι τέτοιο. Δεν έκανε τίποτα. Οφείλω να πω: ‘Ευχαριστώ, μπαμπά. Σ’ ευχαριστώ που δεν έσκυψες».

Ο χορευτής έγραψε για να τον ευχαριστήσει, αλλά ο πατέρας του δεν απάντησε ποτέ. Πέθανε το 1980.

Γεια σου, Αμερική

Ο Μπαρίσνικοφ εντάχθηκε στο Εθνικό Μπαλέτο του Καναδά, αλλά σύντομα έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για τέσσερα χρόνια ήταν πρώτος χορευτής στο American Ballet Theater και το 1978 εντάχθηκε στο New York City Ballet.

Έγινε κάτι σαν εμμονή για μια χώρα που βρισκόταν ακόμα βαθιά μέσα στη δίνη του Ψυχρού Πολέμου, και τον παρουσίαζαν σαν ένα πολύτιμο τρόπαιο. Ο Τύπος τον λάτρευε και ο κόσμος του κινηματογράφου άρχισε σύντομα να τον προσέχει.

Ήταν δημοφιλής όχι μόνο για το χορό του αλλά και για την εμφάνισή του, την προφανή ευθραυστότητά του, το μελαγχολικό του ύφος και τα γαλάζια μάτια του. Παρά ταύτα, απεχθάνεται να τον χαρακτηρίζουν σύμβολο του σεξ.

«Οι άνθρωποι που με γνωρίζουν, αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα» δήλωσε στη Haaretz. «Δεν είμαι κυνηγός φουστανιών, ξέρετε, δεν είμαι σεξομανής. Δεν είμαι όμορφος, δεν είμαι ψηλός, δεν είμαι ήρωας με κανέναν τρόπο. Και δεν είμαι ένας τύπος μάτσο, οπότε τι είναι όλο αυτό το σεξ;».

Λευκές Νύχτες, Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ και Γκρέγκορι Χάινς

Τα βράδια στο Studio 54

Η πρώτη του ταινία ήταν το Η Κρίσιμη καμπή (The Turning Point,1977), ένα έργο που διαδραματίζεται στον κόσμο του μπαλέτου, στο οποίο πρωταγωνίστησε μαζί με τη Σίρλεϊ ΜακΛέιν και την Αν Μπάνκροφτ. Έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, μία από τις 11 υποψηφιότητες της ταινίας του Χέρμπερτ Ρος, αν και δεν κέρδισε.

Παρά την οσκαρική αποδοχή, του πήρε άλλα οκτώ χρόνια για να επιστρέψει στο Χόλιγουντ. Η ταινία Λευκές Νύχτες (White Nights 1985), στο πλευρό της Έλεν Μίρεν, της Ιζαμπέλα Ροσελίνι και του Γκρέγκορι Χάινς, αφηγήθηκε μια ιστορία χορευτών και αποστασιών παρόμοια με τη δική του.

Παρόλο που δεν κέρδισε τους κριτικούς, το κοινό την υποδέχτηκε καλά. Η δημοτικότητα του Μπαρίσνικοφ συνέχισε να αυξάνεται. Κυκλοφόρησε ένα άρωμα και μια συλλογή ρούχων και σύχναζε στο Studio 54, συναναστρεφόμενος με τους Μάρθα Γκράχαμ, Άντι Γουόρχολ, Λάιζα Μινέλι και Μικ Τζάγκερ.

Ωστόσο, ο ίδιος επιμένει ότι δεν ήταν τακτικός θαμώνας. «Πώς θα μπορούσα να είμαι εκεί μέχρι τις 6 το πρωί, όταν έπρεπε να είμαι στις 10 το πρωί στο μάθημα χορού. Ήμουν εκεί ίσως τρεις φορές συνολικά».

Ο ρόλος στο Sex and the City

Είχε σχεδόν αποσυρθεί από το προσκήνιο όταν οι παραγωγοί του Sex and the City τον προσέγγισαν. Οι φίλοι του τον συμβούλεψαν να μην συμμετάσχει, αλλά είδε ένα επεισόδιο της σειράς και του άρεσε.

«Ήταν μια πολύ περίεργη πρόκληση» λέει. «Στην τηλεόραση πρέπει να δουλεύεις πολύ γρήγορα- αλλάζουν κείμενα την τελευταία στιγμή, πρέπει να αυτοσχεδιάζεις μπροστά στην κάμερα. Είναι ένα μεγάλο σχολείο επαγγελματισμού.

»Και όταν όλοι αυτοί οι ηθοποιοί ζουν μαζί για έξι χρόνια και κάνουν σειρές και σειρές, έτσι απλά, γι’ αυτούς είναι σαν να φτάνουν, είναι μέσα στο χαρακτήρα τους. Για μένα ήταν πιο δύσκολο, αλλά χαίρομαι που το έκανα».

Όλα άλλαξαν όταν η Λανγκ έμεινε έγκυος στην κόρη τους, Shura, και μετακόμισε στο σπίτι του Μπαρίσνικοφ. Ήλπιζαν ότι ο ερχομός της κόρης τους θα τους έφερνε πιο κοντά, αλλά κατέληξε να τους απομακρύνει

Το απόλυτο ειδύλλιο των ταμπλόιντ

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το ειδύλλιό του με την ηθοποιό Τζέσικα Λανγκ τον είχε βάλει σε όλα τα εξώφυλλα των ταμπλόιντ. Ήταν νέοι, όμορφοι και διάσημοι.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Λανγκ δήλωσε στο Vanity Fair ότι γνωρίστηκαν χάρη στον Μίλος Φόρμαν σε ένα πάρτι του 1976 που διοργάνωσε ο σεναριογράφος Μπακ Χένρι στο Χόλιγουντ.

«Θυμάμαι ότι τον είδα να στέκεται στην πισίνα. Δεν είχα δει ποτέ κανέναν τόσο λευκό. Ήταν σαν να ήταν διάφανος».

Η Λανγκ παραδέχτηκε ότι αρχικά δεν ήξερε ποιος ήταν. «Στην πραγματικότητα, τον μπέρδεψα με τον Νουρέγιεφ. Δεν ήξερα τίποτα για τον κόσμο του μπαλέτου- δεν είχα καθόλου επίγνωση της απίστευτης αποστασίας του. Δεν είχα ιδέα για το εύρος της φήμης του».

Η σύνδεσή τους ήταν άμεση και η σχέση τους διήρκεσε επτά χρόνια, αλλά ποτέ δεν έζησαν μαζί ούτε μοιράστηκαν την καθημερινότητά τους. «Δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε πραγματικά μαζί – είχαμε αυτούς τους καβγάδες που μας έριχναν κάτω» δήλωσε η Λανγκ.

Το τέλος της σχέσης με τη Τζέσικα Λανγκ

Η σχέση τους δεν ήταν μονογαμική και η Λανγκ γνώριζε τη φήμη του ως «γυναικά». Ο χορευτής είχε συνδεθεί ρομαντικά με πολλές διάσημες γυναίκες, όπως η Ούρσουλα Άντρες, η Λάιζα Μινέλι, η Ιζαμπέλα Ροσελίνι και η Τζανίν Τάρνερ, πρωταγωνίστρια της σειράς Northern Exposure.

Αλλά δεν την πείραζαν οι φήμες. Όλα άλλαξαν όταν η Λανγκ έμεινε έγκυος στην κόρη τους, Shura, και μετακόμισε στο σπίτι του Μπαρίσνικοφ. Ήλπιζαν ότι ο ερχομός της κόρης τους θα τους έφερνε πιο κοντά, αλλά κατέληξε να τους απομακρύνει.

Η Λανγκ ερωτεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα Σαμ Σέπαρντ, τον μεγάλο της έρωτα, ενώ ο Μπαρίσνικοφ προχώρησε με τη χορεύτρια Λίζα Ράινχαρτ.

Είχαν ήδη σχέση και σήμερα είναι παντρεμένοι με τρία παιδιά.

«O χορός μπορεί να εκφράσει το ανείπωτο»

Αφού θριάμβευσε σε σκηνές σε όλο τον κόσμο, η καριέρα του ως χορευτής αποτελεί πλέον μακρινή ανάμνηση, κυρίως λόγω τραυματισμών. «Κακοποίησα το σώμα μου», παραδέχεται. «Έφτασα σε ορισμένα άκρα. Έκανα δώδεκα εγχειρήσεις, απλά το πίεσα, ήμουν λίγο ηλίθιος, αλλά ήταν ενδιαφέρον».

Σήμερα, οι κύριες ασχολίες του είναι το θέατρο, η φωτογραφία και το Baryshnikov Arts, το καλλιτεχνικό κέντρο που φέρει το όνομά του – ένα όνομα που συνεχίζει να συμβολίζει ολόκληρο τον κόσμο του χορού.

Πρόσφατα, βρέθηκε στο πλευρό του Ισπανού σκηνοθέτη Πέδρο Αλμοδοβάρ σε ένα αφιέρωμα που πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του στο Lincoln Center της Νέας Υόρκης και αμέσως μετά, παρέδωσε το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Χορού 2025.

«Λέγεται συχνά ότι ο χορός μπορεί να εκφράσει το ανείπωτο. Η χαρά, η θλίψη και η απελπισία γίνονται ορατές, ενσώματες εκφράσεις της κοινής μας ευθραυστότητας» δήλωσε ο Μπαρίσνικοφ. Η ευθραυστότητά του – και η δύναμή του – έχουν φτάσει σε εκατομμύρια ανθρώπους.

*Με στοιχεία από elpais.com | Αρχική Φωτό: Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ και Λάιζα Μινέλι / Wikimedia Commons