Τζον Λένον: Ο φόνος, ο δολοφόνος, το νεκροτομείο και μια ελαιογραφία που στοιχειώνει

Όταν ο Τζον Λένον δολοφονήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1980, οι περισσότεροι έμαθαν το τραγικό νέο μετά από την ανακοίνωση της δολοφονίας του από τον παρουσιαστή αθλητικών Χάουαρντ Κόσελ που ανακοίνωσε την είδηση κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής μετάδοσης του σης Monday Night Football. Ο καλλιτέχνης Ρόμπερτ Μόργκαν δεν ήταν ένας από αυτούς.

Ο Ρόμπερτ Μόργκαν βρισκόταν στο διαμέρισμά του όταν άκουσε τους πυροβολισμούς που σκότωσαν το είδωλο της μουσικής βιομηχανίας και μέλος των θρυλικών Beatles.

Σήμερα ο Μόργκαν εξιστορεί τη νύχτα του τρόμου που άλλαξε για πάντα τη ζωή του στο νέο ντοκιμαντέρ Borrowed Time: Lennon’s Last Decade.

Ο ζωγράφος Μόργκαν γνώριζε πριν από πολλούς ότι ο Λένον είχε δολοφονηθεί. Είχε ακούσει τους πυροβολισμούς έξω από το διαμέρισμά του στην Upper West Side του Μανχάταν λίγο πριν τις 11 μ.μ. εκείνο το βράδυ. Ο Μόργκαν έτρεξε στο παράθυρό του, κοίταξε κάτω και είδε τον διάσημο γείτονά του νεκρό στο πεζοδρόμιο.

Ως μάρτυρας μιας τραγικής ιστορίας, ο Μόργκαν άπλωσε ενστικτωδώς το χέρι του για τη φωτογραφική μηχανή του. Καθώς το δάχτυλό του αιωρούνταν πάνω από το κλείστρο, σταμάτησε.

Ο Μόργκαν αφηγείται τις στιγμές στο νέο ντοκιμαντέρ που έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους του Ηνωμένου Βασιλείου και στο Icon Film Channel στις 2 Μαΐου.

Σε σκηνοθεσία του Άλαν Τζ. Πάρκερ — ο οποίος έχει υπογράψει ακόμη ένα ντοκιμαντέρ για τους Beatles, το It Was Fifty Years Ago Today… Sgt. Pepper and Beyond του 2017 — η ταινία αποτυπώνει όλα όσα έγιναν τους τελευταίους μήνες ζωής του Λένον, καθώς επέστρεφε δειλά στο στούντιο μετά την οικειοθελή αποχώρηση του από τη μουσική βιομηχανία.

Το Borrowed Time, που πήρε το όνομά του από ένα από τα τελευταία τραγούδια που ηχογράφησε ποτέ ο θρύλος της ροκ, περιγράφει λεπτομερώς τις συνεδρίες για το άλμπουμ που ήεθελε να είναι το comeback του, το Double Fantasy, καθώς και τα σχέδια του για μια παγκόσμια περιοδεία — την πρώτη του από την εποχή των Beatles.

Ο Πάρκερ παίρνει συνεντεύξεις από σκηνογράφους και τεχνικούς φωτισμού που περιγράφουν την καινοτόμο σκηνική παραγωγή που είχε στο μυαλό του ο Λένον, μια που είχε σκοπό (με τα λόγια του Λένον) να «φέρει στον Μικ [Τζάγκερ] και τον Έλτον [Τζον] στομαχικό έλκος!».

Ο Μόργκαν ετοιμαζόταν να παρακολουθήσει τις ειδήσεις των 11 το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου 1980. Η πολυκατοικία που έμενε, στην 72η Οδό, βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Λένον, στο επιβλητικό γοτθικό συγκρότημα γνωστό ως The Dakota.

«Όλοι ήξεραν ότι έμενε εκεί και υπήρχαν εκατομμύρια θαυμαστές που σύχναζαν τριγύρω απλώς για να δουν τον Τζον», θυμάται ο Μόργκαν, ο οποίος είχε γνωρίσει τον μουσικό και τη σύζυγο του, Γιόκο Όνο. «Έδινε χειραψίες και χαιρετούσε τους fan» θυμάται.

Χάος και σεβασμός

Οι πυροβολισμοί στη νεοϋορκέζικη νύχτα, δεν ήταν κάτι σπάνιο στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Αλλά εκείνο το βράδυ, οι ήχοι ήταν εκκωφαντικοί. Ο Μόργκαν αρχκά νόμιζε ότι είχε συμβεί κάποιο τροχαίο, οι σειρήνες ακολούθησαν μετά τους κρότους λίγο αργότερα.

«Πήγα στο παράθυρο, από όπου μπορούσα να δω τόσο την 72η όσο και το Central Park West», λέει στο ντοκιμαντέρ.

«Συνειδητοποίησα ότι ήταν εκεί κάτω, ξαπλωμένος ήταν ο Τζον Λένον. Το κατάλανα από τα γυαλιά του που αντανακλούσαν τα φώτα της εισόδου και… επειδή φορούσε καουμπόικες μπότες» λέει.

Το χάος ήταν 12 ορόφους κάτω από το παράθυρο του Μόργκαν.

Η αστυνομία συνέλαβε τον δράστη. Ο Μόργκαν άπλωσε το χέρι του για να πιάσει την κάμερα του, μια Nikkormat EL με τηλεφακό που χρησιμοποιούσε συχνά για να απαθανατίζει τη ζωή στον δρόμο ή τη θέα έξω από το παράθυρό του.

Τώρα την εστίασε στον Λένον, μια από τις πιο φωτογραφημένες φιγούρες στον κόσμο. Αλλά όταν ο Μόργκαν κοίταξε μέσα από τον φακό, δεν είδε έναν Beatle – είδε το πρόσωπο ενός ετοιμοθάνατου άνδρα.

«Ήταν κυριολεκτικά οδυνηρό. Σκέφτηκα, Δεν είμαι φωτορεπόρτερ. Απλώς δεν είχα αυτή την ανάγκη για αίμα. Νόμιζα ότι του άξιζε μια στιγμή ιδιωτικότητας». Χαμήλωσε την κάμερα και την επέστρεψε στο γραφείο.

View this post on Instagram

A post shared by Robert Morgan (@robert_morgan.venice)

Αναγνωρίζοντας τη σημασία της στιγμής, ο Μόργκαν χρησιμοποίησε το ταλέντο του για να τιμήσει τη σκηνή για τις επόμενες γενιές. «Δεν τράβηξα τη φωτογραφία, αλλά είμαι ζωγράφος — ξέρω να σχεδιάζω. Θα έπρεπε η εμπειρία αυτή να καταγραφεί με κάποιο τρόπο. Δεν μπορούσα να βοηθήσω τον Τζον — ήμουν στον 12ο όροφο. Έτσι αποφάσισα αμέσως να σκιτσάρω ό,τι συνέβαινε».

Το αρχικό σκίτσο εξελίχθηκε σε μια ολοκληρωμένη ελαιογραφία η οποία απεικονίζει τη στιγμή που ο Λένον μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο κοντινό νοσοκομείο. Η κατάστασή του ήταν σοβαρή και δεν υπήρχε χρόνος να περιμένει ασθενοφόρο.

«Ο πίνακας τα δείχνει όλα», λέει. «Υπήρχαν δύο ή τρεις αστυνομικοί που ρύθμιζαν την κυκλοφορία και πέντε από αυτούς τον έριξαν στο πίσω μέρος ενός περιπολικού».

Ο Μόργκαν τους παρακολουθούσε καθώς έτρεχαν προς το νοσοκομείο Ρούσβελτ, το οποίο ήταν 13 τετράγωνα νότια. Ο Λένον δεν ανέπνεε όταν έφτασαν και δεν είχε σφυγμό. Ο θάνατος του ανακοινώθηκε 20 λεπτά αργότερα.

Αν και ο Μόργκαν απέφυγε να τραβήξει φωτογραφία, ένας υπάλληλος στο νεκροτομείο έβαλε κρυφά μια φωτογραφία του σε και την πούλησε στα ταμπλόιντ για 10.000 δολάρια.

Ο Μόργκαν, που τώρα ζει στη Βενετία, συνεχίζει να εργάζεται ως ζωγράφος. Αλλά κανένα από τα έργα του δεν στοιχειώνει τόσο όσο η ελαιογραφία του που παγιδεύει στο χρόνο όσα συνέβησαν στην 72η Οδού εκείνη την κρύα νύχτα του Δεκεμβρίου πριν από 45 χρόνια, όταν είδε το τέλος του Λένον σε ζωντανή μετάδοση.

«Από όλους τους ανθρώπους στον κόσμο για να πυροβολήσεις, γιατί να διαλέξεις τον Τζον Λένον;» αναρωτιέται.

Η τελευταία νύχτα

Ο Τζον Λένον πέθανε στις 8 Δεκεμβρίου 1980, στο The Dakota Apartments στη Νέα Υόρκη. Είχε πυροβοληθεί και δολοφονηθεί από τον Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν λίγο πριν τις 11 το βράδυ, αφού επέστρεψε από το στούντιο ηχογράφησης Record Plant.

Η Γιόκο Όνο ήταν μαζί με τον Λένον την ώρα του θανάτου του, ενώ επίσημα κηρύχθηκε νεκρός στις 11:15 μ.μ. στο νοσοκομείο Ρούσβελτ.

Στις 8 Δεκεμβρίου, ο Λένον είχε μόλις κυκλοφορήσει το κοινό του άλμπουμ Double Fantasy, με τη σύζυγό του Γιόκο Όνο, οι οποίοι βρίσκονταν στη Νέα Υόρκη για να προωθήσουν το άλμπουμ ενώ είχαν προγραμματίσει να κάνουν μια φωτογράφιση για το περιοδικό Rolling Stone εκείνη την ημέρα.

Το ζευγάρι πόζαρε για τη φωτογράφο Άνι Λίμποβιτς το πρωί της ίδιας ημέρας. Το αποτέλεσμα αυτής της φωτογράφισης ήταν μια από τις πιο εμβληματικές εικόνες του ζευγαριού –και όλων των διάσημων ζευγαριών.

Ο Λένον έδωσε επίσης την τελευταία του συνέντευξη στα μέσα ενημέρωσης την ημέρα της δολοφονίας του στο RKO Radio.

Στη συνέχεια, στο δρόμο προς το στούντιο του Record Plant, συνέβη κάτι ανησυχητικό. Ο Τσάπμαν, ο οποίος λίγες ώρες αργότερα θα σκότωνε τον Λένον, τον σταμάτησε έξω από το Dakota για να του ζητήσει ένα αυτόγραφο. Ο μελλοντικός δολοφόνος ήθελε ο Λένον να υπογράψει το αντίγραφο του Double Fantasy. Ο Λένον υποχρεώθηκε.

«Ήταν πολύ ευγενικός μαζί μου» είπε ο Τσάπμαν για την αλληλεπίδραση αυτή σε μια μεταγενέστερη ακρόαση για την αναστολή του.

«Κατά ειρωνικό τρόπο, πολύ ευγενικός, και ήταν υπομονετικός μαζί μου. Η λιμουζίνα περίμενε, η γυναίκα του περίμενε στη λιμουζίνα, και αυτός αφιέρωσε χρόνο μαζί μου και πήρε το στυλό και υπέγραψε το άλμπουμ μου. Με ρώτησε αν χρειαζόμουν κάτι άλλο. Είπα όχι. Όχι, κύριε, και έφυγε. Πολύ εγκάρδιος και πολύ αξιοπρεπής άνθρωπος» είπε.

Στην ίδια ακρόαση για την αναστολή του, ο Τσάπμαν ρωτήθηκε αν αυτή η πρώτη επαφή τον έκανε να αμφισβητήσει τα δολοφονικά του σχέδια.

«Ναι» είπε. «Υπήρξε μια εσωτερική πάλη για λίγο, ξέρετε, τι κάνω εδώ; Φύγε τώρα. Δεν ήταν όλα εντελώς εν ψυχρώ. Προσπάθησα όντως να πω στον εαυτό μου να φύγω. Έχω το άλμπουμ, να το πάρω σπίτι, να το δείξω στη γυναίκα μου, όλα θα πάνε καλά. Αλλά ήμουν τόσο υποχρεωμένος να διαπράξω αυτόν τον φόνο που τίποτα δεν θα με έσερνε μακριά από εκείνο το κτήριο».

Αργότερα εκείνο το βράδυ, όταν ο Λένον και η Όνο επέστρεψαν στο Dakota, ο Τσάπμαν περίμενε ακόμα έξω. Καθώς το ζευγάρι περνούσε από μπροστά του για να μπει στο σπίτι τους, ο Τσάπμαν έριξε 5 σφαίρες στον Λένον, χτυπώντας τον με τέσσερις από τις σφαίρες στην πλάτη και στον ώμο. Ο Λένον μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο και κατά την άφιξή του ήταν νεκρός.

Ποιος είναι ο Τσάπμαν;

Ο Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν γεννήθηκε στο Fort Worth του Τέξας και μεγάλωσε στο Decatur της Τζόρτζια. Δεν είχε προηγούμενες καταδίκες και είχε εργαστεί ως φύλακας ασφαλείας στη Χαβάη πριν πυροβολήσει τον Λένον.

Ακόμη πιο ανησυχητικό ήταν το γεγονός ότι ο Τσάπμαν ήταν παλιός θαυμαστής των Beatles. Αλλά, μετά την αμφιλεγόμενη δήλωση του Λένον το 1966 ότι οι Beatles ήταν «πιο δημοφιλείς από τον Ιησού», ο Τσάπμαν στράφηκε εναντίον του Λένον. Τον ενόχλησαν επίσης οι στίχοι στα μεταγενέστερα τραγούδια του God και Imagine καθώς «και τα δύο τραγούδια έχουν στίχους που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως αντίθετοι προς τον Χριστιανισμό».

Ο δολοφόνος του Λένον είχε επίσης εμμονή με τον φανταστικό πρωταγωνιστή, τον Χόλντεν Κόλφιντ, από το μυθιστόρημα The Catcher in the Rye, περίπου την εποχή των πυροβολισμών. Ο Τσάπμαν φέρεται να ήθελε να διαμορφώσει τη ζωή του κατά το πρότυπο του επαναστάτη Κόλφιντ, και μάλιστα είχε ένα αντίγραφο του The Catcher in the Rye πάνω του όταν δολοφόνησε τον Λένον.

Ο Τσάπμαν συνελήφθη επί τόπου και κατηγορήθηκε για φόνο δευτέρου βαθμού αμέσως μετά. Παραμένει έγκλειστος στο σωφρονιστικό κατάστημα Green Haven της Νέας Υόρκης και μέχρι σήμερα του έχει αρνηθεί 11 φορές την αναστολή του.

Ο Τσάπμαν αποκάλυψε αργότερα ότι τον σκότωσε με τέσσερις σφαίρες γιατί είχε θυμώσει που ο Λένον ζητούσε από τον κόσμο να φανταστεί έναν πλανήτη χωρίς ιδιοκτησία («imagine no possession», έλεγε το «Imagine»), την ώρα που εκείνος ζούσε μια ζωή εκατομμυριούχου.

«Μας είπε να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς ιδιοκτησίες και εκείνος, με εκατομμύρια δολάρια και γιοτ και φάρμες και εξοχικά, γελούσε σε βάρος των ανθρώπων σαν εμένα, που είχαν πιστέψει τα ψέματα και αγόραζαν τους δίσκους και έχτιζαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους γύρω από τη μουσική του», θα έλεγε αργότερα ο δολοφόνος.

Όταν δολοφόνησε τον Λένον, ο Τσάπμαν ήταν 25 ετών.