Δώρα Χρυσικού – «Η Δάφνη ντρέπεται που πάντα προσπερνούσε και συνήθιζε τη βία»

Το «18/9» είναι ένας μονόλογος αγωνίας και αγώνα. Στο επίκεντρο βρίσκεται η εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα και η εμβληματική δίκη για τη ναζιστική οργάνωση.

Στοιχεία από αληθινές μαρτυρίες και πραγματικά περιστατικά μπλέκονται μέσα από τη μυθοπλασία με το κοινωνικό ψυχογράφημα ενός κοριτσιού που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας σ’ ένα ακροδεξιό έγκλημα με αποτέλεσμα να αλλάξει η ζωή της και να βρεθεί μπροστά σε αδυσώπητα διλήμματα.

Η ηρωίδα στο «18/9», η Δώρα, την οποία υποδύεται η Δώρα Χρυσικού, δεν είναι αήττητη, ατρόμητη, γυαλιστερή ηρωίδα. Είναι διάφανη και εύθραυστη. Μπορούμε να δούμε όλες τις πληγές της. Είναι δικός μας άνθρωπος, γειτόνισσα, φίλη, αδελφή που παλεύει με τους φόβους της, τώρα, λίγες ώρες πριν από την κατάθεσή της στην δίκη για τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής.

Ένας απλός άνθρωπος που γίνεται υποκείμενο της ιστορίας.

«Πόσο δύσκολο είναι για έναν ηθοποιό να εκτελεί έναν μονόλογο;» ρωτάω τη Δώρα Χρυσικού πριν περάσουμε στον πυρήνα της παράστασης.

«Δεν ξέρω τι να απαντήσω σ’ αυτό. Το θέατρο είναι δύσκολο στο όλον του. Ο μονόλογος έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έκθεσης και συγκέντρωσης ναι, αλλά δεν ξέρω αν αυτό τον καθιστά απαραίτητα δυσκολότερο από ένα διαλογικό έργο».

© Μάριος Λώλος

-Στο κέντρο αυτού του μονολόγου βρίσκεται η δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τη Χρυσή Αυγή. Με ποιο τρόπο μπλέκεται η ιστορία και η φρίκη των πραγματικών γεγονότων με τη μυθοπλασία;

Η παράσταση ανήκει στο είδος του θεάτρου documento ουσιαστικά. Δηλαδή περιέχει πραγματικά στοιχεία αλλά και στοιχεία μυθοπλασίας. Η Δάφνη, η ηρωίδα μου, είναι εμπνευσμένη από τα δύο κορίτσια, τις πραγματικές αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του Φύσσα, της Δήμητρας Ζώρζου και της Παρασκευής Καραγιαννίδου, που τη βραδιά της 18/9/2013 είδαν την δολοφονία καθήμενες σε ένα παγκάκι της οδού Τσαλδάρη στο Κερατσίνι, λίγα μέτρα από το σημείο όπου ο Ρουπακιάς μαχαίρωσε τον Φύσσα.

Παρ’ ολ’ αυτά, τα βιογραφικά στοιχεία της ηρωίδας είναι μυθοπλαστικά. Μέσα από την αφήγηση της ζωής της βέβαια σκιαγραφείται η δράση της Χρυσής Αυγής τα χρόνια της παντοδυναμίας της, με τα τάγματα εφόδου στις γειτονιές της Αθήνας, και τον φόβο που σκορπούσαν τα πογκρόμ, αλλά και η ανοχή και η ατιμωρησία που για πολλά χρόνια απολάμβανε η ηγετική της ομάδα.

Τα βιντεοσκοπημένο όμως κομμάτια, που αποτελούν την υποτιθέμενη κατάθεση της ηρωίδας στο δικαστήριο, όπου έχει κληθεί ως μάρτυρας για την δίκη της Χρυσής Αυγής, και η περιγραφή του χρονικού της δολοφονίας του Παύλου, είναι παρμένα από τις πραγματικές καταθέσεις των κοριτσιών -τόσο στην αστυνομία όσο και στο δικαστήριο- , αλλά και όσα μάθαμε από την ακροαματική διαδικασία της δίκης, σε σχέση με το συνέβη το μοιραίο εκείνο βράδυ στο Κερατσίνι.

Τη βαναυσότητα της επίθεσης των Χρυσαυγιτών, την αριθμητική τους υπεροχή, τον ρόλο του Ρουπακιά που τελικά δολοφόνησε τον Παύλο εν ψυχρώ κατόπιν εντολής άνωθεν, την απραξία της αστυνομίας που θα μπορούσε να επέμβει και να αποτρέψει την δολοφονία αλλά δεν το έκανε, το φόβο των υπόλοιπων παρευρισκομένων στο συμβάν να καταθέσουν, και τελικά την θυσία του Παύλου που έσωσε τους φίλους του και την κοπέλα του από τη μανία των δολοφόνων.

Η Δάφνη, η ηρωίδα μου, είναι εμπνευσμένη από τα δύο κορίτσια, τις πραγματικές αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του Φύσσα, της Δήμητρας Ζώρζου και της Παρασκευής Καραγιαννίδου

© Μάριος Λώλος

-Πόσο καιρό χρειάστηκε η έρευνα των Μαρία Λουκά και Κοραή Δαμάτη για να γίνει θεατρικό κείμενο;

Η Μαρία ήταν παρούσα στη δίκη οπότε είχε δει τις καταθέσεις όλων των εμπλεκομένων. Επίσης λόγω της καταγραφής όλων των δικασίμων από το παρατηρητήριο της Δίκης, το GoldenDawn Watch, είχαμε άμεση πρόσβαση στις πραγματικές καταθέσεις των δύο κοριτσιών της Δήμητρας και της Παρασκευής αλλά και στις υπόλοιπες καταθέσεις των μαρτύρων της πολιτικής αγωγής.

Υπ’ αυτή την έννοια δεν χρειάστηκε μεγάλη έρευνα για να βρούμε τα στοιχεία που χρειαζόμασταν. Αυτό που πήρε χρόνο ήταν η μορφοποίηση του μονολόγου, η δομή του, ο κεντρικός άξονας που θέλαμε να έχει, επί της ουσίας δηλαδή το τι θέλαμε να πούμε μέσα απ’ αυτόν· όπως και η υλοποίηση του.

Ο Κοραής πάλι, έχοντας επιφορτιστεί και με την σκηνοθεσία, ήρθε να προσθέσει μια μεγαλύτερη θεατρικότητα στο κείμενο της Μαρίας, να δημιουργήσει «σώμα» και παρελθόν στην ηρωίδα, να φωτίσει την ψυχοσύνθεση της, και να οδηγήσει το κείμενο σε μια πιο καθαρή μορφή θεατρικότητας.

Δούλεψε πολύ και με μεγάλη συνέπεια και ευαισθησία, σεβόμενος το κείμενο της Μαρίας αλλά και το θέμα. Μπήκε σε αυτό το εγχείρημα ως ένας άνθρωπος πιο «ουδέτερος» από εμένα και την Μαρία και έχτισε έναν κόσμο τόσο στιβαρό και ζωντανό που μόνο – τελικά- μια πιο αντικειμενική ματιά , απαλλαγμένη από τον απόλυτο συναισθηματισμό που μας έδενε με το θέμα ημών των δυο, θα μπορούσε να παράξει. Η συμβολή του στην παράσταση είναι καταλυτική.

Η Μάγδα Φύσσα είναι φάρος και η αρχή των πάντων. Εκπορεύονται όλα από την δύναμη και την αξιοπρέπεια της. Κι η αγάπη μου, ο θαυμασμός και η βαθιά εκτίμηση μου για την ίδια και την οικογένεια της είναι η πυξίδα μου

© Μάριος Λώλος

– Υπήρξε βοήθεια από τη Μάγδα Φύσσα;

Η Μάγδα είναι φάρος και η αρχή των πάντων. Εκπορεύονται όλα από την δύναμη και την αξιοπρέπεια της. Κι η αγάπη μου, ο θαυμασμός και η βαθιά εκτίμηση μου για την ίδια και την οικογένεια της είναι η πυξίδα μου. Είναι ένας από τους λόγους που έκανα την παράσταση. Άρα είναι η παράσταση. Είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου να μην αφήσω να ξεχαστεί ο Παύλος. Το 18/9 είναι η τήρηση εκείνης της υπόσχεσης. Όμως η παρουσία της υπήρξε απόλυτα διακριτική.

Ποτέ δεν παρενέβη στην παράσταση. Το κείμενο της το έδωσα αφότου είχαμε ξεκινήσει πρόβες, πιο πολύ για να είναι προετοιμασμένη και γιατί το θεωρούσα υποχρέωση μου. Κι είναι ακριβώς αυτή η εμπιστοσύνη και η πίστη που έδειξε η οικογένεια αυτή στο πρόσωπο μου που είναι αφοπλιστικές και τόσο πολύτιμες. Ήξεραν πως ό,τι κάνω θα το κάνω από αγάπη και σεβασμό για το παιδί τους. Τους ευγνωμονώ και τους ευχαριστώ βαθιά.

Η Δάφνη μετά την δολοφονία γίνεται μια άλλη. Απεκδύεται ό,τι γνώριζε ως ζωή και πραγματικότητα. Σπάει τα στεγανά της μέχρι τότε ζωής της, λυτρώνεται από το «λίγο» και τον φόβο της, και ακούει την εσωτερική φωνή της

© Μάριος Λώλος

– Ποια είναι η ηρωίδα του μονολόγου που παίζεις; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;

Υποδύομαι την Δάφνη, ένα κορίτσι που έχει κληθεί να καταθέσει στο δικαστήριο για τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής, γιατί υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας στη δολοφονία του Φύσσα. Στη διάρκεια του μονολόγου η Δάφνη περνάει από όλα τα στάδια της άρνησης να παραστεί στο δικαστήριο, της συνείδησης της που την ξεβολεύει αλλά τελικά καταλήγει στο ότι το να μην πράξει το σωστό βαραίνει πολύ περισσότερο και γρατζουνάει  εσωτερικά  πολύ πιο ύπουλα από το να μην πάει και να κρυφτεί για ακόμα μια φορά.

Η Δάφνη μετά την δολοφονία γίνεται μια άλλη. Απεκδύεται ό,τι γνώριζε ως ζωή και πραγματικότητα. Σπάει τα στεγανά της μέχρι τότε ζωής της, λυτρώνεται από το «λίγο» και τον φόβο της, και ακούει την εσωτερική φωνή της. Με μεγάλο κόστος και κόπο. Είναι ένα βήμα προς την εσωτερική ελευθερία η απόφαση να καταθέσει. Κερδίζει αυτοσεβασμό και αυταξία. Κατά τη διάρκεια του μονολόγου η Δάφνη αντιπαρατίθεται, αναπολεί όλες τις φορές που στάθηκε κατώτερη των περιστάσεων και αυτό ψυχολογικά βαραίνει πολύ μέσα της.

Λέει συχνά «ντρέπομαι», ντρέπεται που πάντα προσπερνούσε, που συνήθισε τη βία, που έβλεπε το άδικο και δεν μπορούσε να υπερασπιστεί ανθρώπους που αδικιούνταν. Η Δάφνη ξέρει το σωστό και το λάθος, γνωρίζει το δίκιο από το άδικο, λόγω φόβου όμως δεν μπορεί να βγει μπροστά για να τα υπερασπιστεί. Μέχρι τη μέρα εκείνη, που κάνει τη μεγάλη έξοδο. Και σπάει το απόστημα του φόβου και λέει « θα πάω». Δημιουργώντας την πρώτη ρωγμή στον εαυτό της. Αυτή που τελικά θα διασώσει την συνείδηση της.

«Το κακό δεν έχει τελειώσει» όπως λέει η Δάφνη. Ο φασισμός είναι εδώ

© Μάριος Λώλος

-Γιατί είναι σημαντική αυτή η παράσταση τώρα με την άνοδο της ακροδεξιάς παγκοσμίως;

Δεν ξέρω αν η παράσταση είναι σημαντική. Για μένα είναι σημαντική υπό την έννοια ότι ήθελα πολύ να πω αυτή την ιστορία. Και τα κατάφερα, πράγμα καθόλου αυτονόητο και καθόλου εύκολο. Επιθυμία μου αλλά και στόχος μου είναι η παράσταση να λειτουργήσει αφυπνιστικά αλλά ταυτόχρονα και παρηγορητικά. Να βάλει δηλαδή έναν καθρέφτη απέναντι στους θεατές, να τους κάνει ξεβολέψει, να τους κάνει κοινωνούς, συμμετέχοντες. Μακάρι ο καθένας που θα δει την παράσταση να ακουμπήσει κάτι δικό του πάνω της· να δει τον εαυτό του, τον φίλο, τον γείτονα, να καταλάβει την κοινή μοίρα των ανθρώπων.

Μακάρι να δει το παρόν, και αυτά για τα οποία παλεύουμε, να συνειδητοποιήσει ότι «το κακό δεν έχει τελειώσει» όπως λέει η Δάφνη. Ότι ο φασισμός είναι εδώ.

Και ότι ο καθένας πρέπει να δώσει τον προσωπικό του αγώνα, πως έχει ευθύνη για την αδιαφορία και την απραξία του. Αλλά μακάρι να αποτελέσει η παράσταση κι έναν συλλογικό αναστεναγμό λύτρωσης. Βάλσαμο στο ανοιχτό συλλογικό τραύμα του πένθους. Μια ματιά ψηλά για τα δολοφονημένα αδέρφια μας. Και μακάρι να δώσει λίγη δύναμη και έμπνευση να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τα μεγάλα και τα σπουδαία. Μακάρι να συγκινεί και να μετατοπίζει. Αυτό είναι το ζητούμενο. Να φεύγει ο κόσμος αλλιώς από το θέατρο. Μακάρι… τι να πω.

-Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το τέρας, πλέον;

Έχουμε γίνει το τέρας φοβάμαι…

-Πες μου μια φράση του έργου που σε έχει στοιχειώσει.

«Έτσι είναι αυτοί δεν τους ξεχωρίζεις, δεν έχουν σημάδι στο μέτωπο. Κανονικοί φαίνονται σαν όλους μας. Μην σε ξεγελάσουν, μην τους πιστέψεις. Σκοτώνουν!»

Ταυτότητα παράστασης

Ιδέα: Δώρα Χρυσικού

Κείμενο: Μαρία Λούκα, Κοραής Δαμάτης

Συμμετοχή στην α’ γραφή του δικαστικού κειμένου: Χρύσα Λύκου

Σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία: Κοραής Δαμάτης

Δημιουργία σκηνικού χώρου: Αρετή Μουστάκα

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Βίντεο παράστασης: Πηγή Δημητρακοπούλου

Μουσική επιμέλεια: Παύλος Ιωάννου

Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασσόπουλος 

Εκφώνηση δελτίου ειδήσεων: Νατάσα Γιάμαλη

Φωνή μητέρας: Ασπασία Κράλλη

Φωτογραφίες: Μάριος Λώλος – Αλέξανδρος Κατσής

Γραφιστική Επιμέλεια & Trailer : Mαύρα Γίδια

Γραφείο Τύπου & Επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα 

Social Media : Social Wave Ath

Ερμηνεύει η Δώρα Χρυσικού

Παραγωγή: Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή.

Χορηγός: Symbeeosis

Υποστήριξη: Σημείο για την Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς

Ευχαριστίες

Ευχαριστούμε θερμά τον Κώστα Κουτσογιάννη και τον Γιώργο Παξινό για την στήριξη και την βοήθεια τους.

Πληροφορίες παράστασης

Στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από τις 27 Ιανουαρίου 2025 για 8 παραστάσεις, Δευτέρα, Τρίτη στις 20:30

Μετά την ολοκλήρωση των παραστάσεων στην Αθήνα, ο συγκλονιστικός μονόλογος  «18/9» ξεκινά την περιοδεία του με πρώτο σταθμό τη Θεσσαλονίκη.  Το Θέατρο Αυλαία θα φιλοξενήσει την παράσταση για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, από τις 24 έως τις 27 Φεβρουαρίου 2025.

Ημέρες και ώρες παραστάσεων

από 27 Ιανουαρίου έως 18 Φεβρουαρίου 2025,

κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 20:30

Εισιτήρια

Γενική είσοδος: 15€
Μειωμένο: 12€
Ανέργων: 10€

Διάρκεια : 70 λεπτά ( χωρίς διάλειμμα)

Προπώληση: ticketservices.gr

ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ
Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα
τηλ. 2103418550 – info@mcf.gr