Και η Αυστρία θα έχει έναν ακροδεξιό ηγέτη – Για την ΕΕ είναι η «νέα κανονικότητα»

Όταν το Κόμμα των Ελευθέρων της Αυστρίας (FPÖ) εισήλθε στην κυβέρνηση πριν από 25 χρόνια, τα «κύματα» σοκ αντήχησαν σε όλη την Ευρώπη, με αποτέλεσμα να επιβληθούν τιμωρητικά μέτρα, να ακυρωθούν διπλωματικές επισκέψεις και το Βέλγιο να φτάσει στο σημείο να προτείνει πως η ΕΕ θα μπορούσε να τα καταφέρει και χωρίς τη χώρα των Άλπεων.

Αυτό συνέβαινε όταν το ακροδεξιό κόμμα ήταν μόνο ο κατώτερος κυβερνητικός εταίρος στην Αυστρία. Αυτή τη φορά, όμως, το FPÖ – νατιβιστικό, αντιμεταναστευτικό και έντονα επικριτικό απέναντι στην ΕΕ – βρίσκεται στη θέση του «οδηγού». Ο ηγέτης του, ο Χέρμπερτ Κικλ, βρίσκεται στην πολύ κοντά στο να γίνει ο επόμενος καγκελάριος της Αυστρίας.

Επιπλέον, με την ισχυρή πιθανότητα να έχει την πρώτη ακροδεξιά κυβέρνηση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βιέννη θα ενταχθεί πλέον σε ένα διευρυνόμενο μπλοκ διασπαστικών, φιλικών προς τη Μόσχα κρατών μελών στην καρδιά της Ευρώπης.

Η ακροδεξιά «αλωνίζει» και η ΕΕ… ανασηκώνει τους ώμους

Εάν ο Κικλ γίνει καγκελάριος, θα ενταχθεί σε ομοϊδεάτες ηγέτες, όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας – τον οποίο έχει χαιρετίσει ως πρότυπο – ο Ρόμπερτ Φίτσο στη Σλοβακία και, πιθανώς, μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου, ο Αντρέι Μπάμπις της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε, φυσικά, την Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία και την τρομακτική – αλλά όχι ρεαλιστική – πιθανότητα να επικρατήσει η ακροδεξιά «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AfD) στις προσεχείς εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου.

Στο κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) έχει ήδη δεχθεί «πυρά» για το φλερτ με την ακροδεξιά ψήφο, κάτι που αφορά και στα καθ’ ημάς, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να δέχεται επιθέσεις από την αντιπολίτευση για ακροδεξιά «συμπόρευση» ακόμη και για το θέμα της Προεδρίας της Δημοκρατίας

Έτσι, είναι ένα μέτρο του πόσο πολύ έχει προχωρήσει η ακροδεξιά στην ΕΕ το γεγονός πως η αντίδραση στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό… ανασήκωμα των ώμων. «Θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, έτσι δεν είναι;», δήλωσε ένας διπλωμάτης από ένα μεγάλο κράτος μέλος στον βρετανικό Guardian, σημειώνοντας πως «είναι η νέα κανονικότητα».

Το FPÖ, το οποίο τερμάτισε πρώτο με 29% των ψήφων στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, βρίσκεται σε συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης με το κεντροδεξιό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP), αφού οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του ÖVP, του κεντροαριστερού SPÖ και του φιλελεύθερου Neos κατέρρευσαν.

Ενώ το ακριβές αποτέλεσμα είναι ακόμη αβέβαιο, φαίνεται όλο και πιο πιθανό να επιτευχθεί συμφωνία, έστω και μόνο επειδή οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εναλλακτική λύση – πρόωρες εκλογές – θα έφερνε ακόμη υψηλότερο ποσοστό ψήφων, έως και 39%, για το ακροδεξιό κόμμα.

Η νέα κανονικότητα στην Ευρώπη και οι κόκκινες γραμμές που έγιναν ροζ

Ο υπηρεσιακός καγκελάριος της Αυστρίας, Αλεξάντερ Σάλλενμπεργκ, έσπευσε στις Βρυξέλλες για να καθησυχάσει τους ηγέτες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, και του Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, ότι δεν έχουν λόγο να ανησυχούν.

Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας και υψηλόβαθμο στέλεχος του ÖVP υποσχέθηκε ότι η Αυστρία θα παραμείνει «αξιόπιστος, ισχυρός και εποικοδομητικός εταίρος εντός της ΕΕ» και δήλωσε πως το μπλοκ θα πρέπει να «έχει εμπιστοσύνη» στους δημοκρατικούς θεσμούς της Αυστρίας.

Οι κόκκινες γραμμές της ΕΕ, όπως το κράτος δικαίου, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τα θεμελιώδη δικαιώματα και ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου, δεν τίθενται προς συζήτηση με το FPÖ και, μαζί με την υποστήριξη προς την Ουκρανία, θα είναι εγγυημένες σε οποιαδήποτε συμφωνία συνασπισμού, υποσχέθηκε.

«Σταματήστε την τρέλα της ΕΕ» το σύνθημα του ακροδεξιού κόμματος στην Αυστρία

Το κατά πόσο αυτό θα συμβεί, μένει να το δούμε. Το επιθετικό προεκλογικό πρόγραμμα του FPÖ για τις ευρωεκλογές, «Σταματήστε την τρέλα της ΕΕ», απέφυγε να υποστηρίξει το «Auxit» (σ.σ. κατά το Brexit), αλλά απαίτησε ριζικές μεταρρυθμίσεις και τον τερματισμό της «γραφειοκρατίας» και των «πολιτικών υπερβολών» των Βρυξελλών.

Το ακροδεξιό κόμμα ζήτησε την άμεση διακοπή της μετανάστευσης, την αναστολή του συστήματος ασύλου της Αυστρίας και την απέλαση όλων των αιτούντων άσυλο, κάτι που θα παραβίαζε το δίκαιο της ΕΕ. Το μανιφέστο του στις εθνικές εκλογές, άλλωστε, είχε τίτλο: «Φρούριο Αυστρία, φρούριο της ελευθερίας».

Αυτό απαιτούσε «παλιννόστηση», μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και του μισθολογικού κόστους και – ενώ το κόμμα έχει πάρει αποστάσεις από μια «συμφωνία συνεργασίας» του 2016 με το κόμμα «Ενωμένη Ρωσία» του Βλαντίμιρ Πούτιν – τον τερματισμό των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, καθώς και της βοήθειας προς την Ουκρανία.

Στη Βιέννη δεν «παίζουν» κυρώσεις α λα Όρμπαν

Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν πως αν ο Κικλ γίνει καγκελάριος, τα πιο άγρια ένστικτά του θα πρέπει αναγκαστικά να περιοριστούν από μια αυστηρή συμφωνία συνασπισμού με το ÖVP και πως θα έχει, σε κάθε περίπτωση, τα χέρια του γεμάτα με άλλες, κυρίως δημοσιονομικές ανησυχίες.

Εάν είναι επικεφαλής της νέας κυβέρνησης, ο Κικλ «θα επικεντρωθεί πολύ περισσότερο στην εξυγίανση του προϋπολογισμού, τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής πρόνοιας και τους εγχώριους πολιτιστικούς πολέμους, παρά σε μια μεγάλη μάχη με την ΕΕ», προέβλεψε ο Mujtaba Rahman της εταιρείας συμβούλων Eurasia Group.

Ωστόσο, αμφισβητούν το κατά πόσο το ÖVP θα καταφέρει να τον περιορίσει. Σε προηγούμενους συνασπισμούς με το ακροδεξιό κόμμα ως νεότερο εταίρο, το ÖVP είχε «ιστορικό προσαρμογής στις επιθέσεις του FPÖ κατά της δημοκρατίας», δήλωσε η πολιτική επιστήμονας Gabriela Greilinger.

Ως νεότερος εταίρος του συνασπισμού, το κόμμα θα είναι «ελάχιστα εξοπλισμένο για να διαφυλάξει τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αρχές, έναντι ενός ακροδεξιού εταίρου που υπονομεύει συστηματικά τους κοινωνικούς κανόνες», σημείωσε η Greilinger, ειδική στην ακροδεξιά στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας.

Ορισμένοι σημειώνουν επίσης ότι αν ο Κικλ δεν συγκρατηθεί από τους κεντροδεξιούς εταίρους του, θα μπορούσε να αποδειχθεί ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του μπλοκ από ό,τι ο σταθερά αντιδραστικός Όρμπαν, ο οποίος έχει κρατηθεί λίγο-πολύ στο πλευρό της ΕΕ, σε μεγάλο βαθμό μέσω της παρακράτησης κονδυλίων προς την Ουγγαρία.

Ωστόσο, σε αντίθεση με την Ουγγαρία, η Αυστρία πληρώνει περισσότερα στην ΕΕ από όσα παίρνει, οπότε ίσως να μην είναι δεκτική σε μια συναλλακτική προσέγγιση. «Ο Κικλ θα μπορούσε να συμμορφωθεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ένας διπλωμάτης από τη νότια Ευρώπη. «Ή θα μπορούσε να αποστασιοποιηθεί. Το γεγονός είναι πως κανείς δεν ξέρει».

Θα μπλοκάρουν σημαντικές αποφάσεις της ΕΕ οι ακροδεξιοί ηγέτες;

Εάν ο Κικλ, ο Όρμπαν και οι ομοϊδεάτες συνάδελφοί τους ενωθούν, οι πολιτικές της ΕΕ – ιδιαίτερα εκείνες που χρειάζονται ομοφωνία – θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα. Η στήριξη της Ουκρανίας, το νέο σύστημα ασύλου του μπλοκ και η Πράσινη Συμφωνία, που αποσκοπεί στην επίτευξη ουδετερότητας ως προς τον άνθρακα έως το 2050, θα αποτελέσουν σίγουρους στόχους.

Ακροδεξιά κόμματα ηγούνται σήμερα κυβερνήσεων στην Ιταλία, την Ουγγαρία και την Σλοβακία, ενώ είναι μέλη κυβερνήσεων ή υποστηρίζουν συνασπισμούς στην Ολλανδία, την Φινλανδία, την Σουηδία και την Κροατία. Εκτός από την Αυστρία, χτυπάνε επίσης «την πόρτα» της Ρουμανίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Γαλλίας.

Ακόμα κι έτσι, τόνισε ο Rahman της Eurasia Group, «οι αντιευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα παραμείνουν πολύ μακριά από τη μειοψηφία αποκλεισμού στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που απαιτείται για να διαταραχθεί σοβαρά η λήψη αποφάσεων στην ΕΕ». Όλα τα μάτια, ωστόσο, θα είναι στραμμένα στην ετοιμότητα των κεντροδεξιών κομμάτων να συνάψουν συμφωνίες με τα… δεξιά τους.

Το… επιρρεπές ΕΛΚ στο φλερτ με την ακροδεξιά ψήφο

Στο κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) – στα μέλη του οποίου περιλαμβάνονται το ÖVP, αλλά και το CDU της Γερμανίας και η Πλατφόρμα Πολιτών της Πολωνίας, που αμφότερα αντιμετωπίζουν ισχυρές ακροδεξιές προκλήσεις φέτος – έχει ήδη δεχθεί «πυρά» για το φλερτ με την ακροδεξιά ψήφο, κάτι που αφορά και στα καθ’ ημάς, με την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να δέχεται επιθέσεις από την αντιπολίτευση για ακροδεξιά «συμπόρευση» ακόμη και για το θέμα της Προεδρίας της Δημοκρατίας.

Το ΕΛΚ (σ.σ. μέλος της οποίας είναι και η ΝΔ) έχει ευθυγραμμιστεί με τους εθνικο-συντηρητικούς του ECR, συμπεριλαμβανομένων των «Αδελφών της Ιταλίας» της Τζόρτζια Μελόνι και του «Νόμου και Δικαιοσύνης» της Πολωνίας, σε αρκετές ψηφοφορίες. Το ECR, με τη σειρά του, δήλωσε ότι είναι ανοιχτό σε συνεργασία με τους νέους ακροδεξιούς «Πατριώτες για την Ευρώπη».

Συνολικά πιο ριζοσπαστική, η ομάδα αυτή περιλαμβάνει το Fidesz του Όρμπαν, τον Εθνικό Συναγερμό της Γαλλίας, το κόμμα της Ελευθερίας του Ολλανδού Γκέερτ Βίλντερς, το Vox της Ισπανίας – και το FPÖ. «Θα αντιδράσουν σκληρά», προειδοποίησε ένας από τους διπλωμάτες της ΕΕ, λέγοντας πως «τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν αρκετά δύσκολα».