Οδηγός πρώτων βοηθειών για τα τσιμπήματα

Ο Αύγουστος είναι παραδοσιακά ο μήνας που οι παραλίες της χώρας βουλιάζουν από τους παραθεριστές. Συχνά όμως απρόσμενοι… επισκέπτες, όπως οι τσούχτρες και οι μέλισσες, διαταράσσουν τις ανέμελες στιγμές στο νερό, την παραλία ή τη βόλτα κάνοντας το δέρμα να υποφέρει. Γι’ αυτό και οι ειδικοί της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) έχουν δημιουργήσει έναν οδηγό πρώτων βοηθειών και χρήσιμων συμβουλών, ώστε τα τσιμπήματα να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα.

Προσοχή στο δηλητήριο της τσούχτρας

Αναλυτικότερα, οι τσούχτρες που κατά κανόνα σπέρνουν τον πανικό στους μικρούς αλλά και τους μεγάλους λουόμενους είναι ασπόνδυλα ζώα, που ανήκουν στα κνιδόζωα και προκαλούν, εάν έρθουν σε επαφή με το δέρμα μας, έντονο πόνο και τσούξιμο.

«Οι τσούχτρες έχουν ζελατινώδη υφή, με σώμα σε σχήμα καμπάνας, από το οποίο εκφύονται τα πλοκάμια τους. Στην επιφάνεια των πλοκάμων ανευρίσκονται εκατομμύρια κνιδοκύτταρα ή νηματοκύτταρα, εντός των οποίων υπάρχουν οι κνιδοκύστεις, οι οποίες περιέχουν το δηλητήριο της τσούχτρας», σημειώνουν οι ειδικοί.

Οταν συνεπακόλουθα «μία τσούχτρα έρθει σε επαφή με το ανθρώπινο δέρμα αμύνεται και εκατοντάδες ή χιλιάδες κνιδοκύστεις αποκόπτονται από το σώμα της και προσκολλώνται στο ανθρώπινο δέρμα απελευθερώνοντας ισταμίνη και άλλες τοξίνες».

Η πρώτη αντίδραση του οργανισμού είναι ο οξύτατος πόνος και εντός λεπτών παρατηρείται διάχυτη ερυθρότητα και οίδημα στα σημεία τα οποία προσβλήθηκαν, με εντονότατο αίσθημα καύσου και κνησμού. «Στις περιπτώσεις που η ποσότητα του δηλητηρίου της μέδουσας είναι πολύ μεγάλη, τότε ενδέχεται να προκληθεί αναφυλακτικού τύπου αντίδραση», προειδοποιούν τα μέλη της Εταιρείας.

Ανάλογα με το είδος μέδουσας, διαφέρει και η αντιμετώπιση, λόγω σημαντικών διαφορών στην τοξίνη που περιέχουν.

Τι μπορείτε να κάνετε

Η ΕΔΑΕ έχει συντάξει τις ακόλουθες συμβουλές:

• Σε παραλίες όπου υπάρχουν τσούχτρες δεν καθόμαστε στη βρεγμένη άμμο, καθώς ακόμα και τα νεκρά πλοκάμια της μέδουσας είναι τοξικά και σε επαφή με το δέρμα μπορούν να προκαλέσουν δερματίτιδα.
• Σε περίπτωση που σας τσιμπήσει μέδουσα, μην ξύσετε το σημείο για να αποφύγετε την εξάπλωση του δηλητηρίου.
• Μην ξεπλένετε την περιοχή με γλυκό νερό αφού με τον τρόπο αυτόν οδηγείτε σε έξοδο μεγαλύτερης ποσότητας τοξικής ουσίας, χρησιμοποιήστε θαλασσινό νερό.
• Απομακρύνετε, φορώντας προστατευτικά, τα πλοκάμια της τσούχτρας από το δέρμα.
• Επιθέματα με αραιωμένο ξίδι και παγοκύστεις θα προσφέρουν ανακούφιση.
• Σε περίπτωση που νιώσετε ζαλάδα, δυσκολία στην αναπνοή ή τάση για εμετό, κατευθυνθείτε αμέσως στο κοντινότερο κέντρο υγείας.
• Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο τις επόμενες ημέρες αφού αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης μεταφλεγμονώδους μελάγχρωσης στις περιοχές επαφής.

Οι μέλισσες, οι σφήκες και οι αλλεργίες

Στην Ελλάδα συναντάμε τη μέλισσα την κοινή, τη σφήκα με τις κιτρινόμαυρες ραβδώσεις και τη μεγάλη σφήκα καφέ χρώματος που ανάλογα με την περιοχή λέγεται σερσέκι ή σερσένι ή σκούργος. Τα έντομα αυτά ονομάζονται υμενόπτερα, δεν είναι επιθετικά και επιτίθενται μόνο όταν κινδυνεύσουν τα ίδια ή οι φωλιές τους.

Το τσίμπημά τους προκαλεί μια τοπική αντίδραση στο δέρμα που οφείλεται στην τοξική δράση του δηλητηρίου και συνήθως υποχωρεί σε 2-3 ημέρες. Ομως, «όταν το άτομο είναι αλλεργικό στο δηλητήριο μπορεί να εμφανιστούν σοβαρότερες αντιδράσεις από μεγάλη τοπική αντίδραση μέχρι βαριά συστηματική αναφυλαξία (αλλεργικό σοκ)», υπογραμμίζουν οι ειδικοί.

Και προσθέτουν ότι ενδεχόμενες επιπλοκές που θα μπορούσαν να εμφανισθούν είναι «η επιμόλυνση από στρεπτόκοκκο ή σταφυλόκοκκο και επέκταση της φλεγμονής στους παρακείμενους λεμφαδένες».

Επιπλέον επισημαίνουν τα εξής:

• Οι μέλισσες διαφέρουν από τις σφήκες επειδή όταν τσιμπούν, το κεντρί αποσπάται από την κοιλιά τους και παραμένει πάνω στο δέρμα, με αποτέλεσμα τον θάνατο του εντόμου.
• Αμεσα συμπτώματα μετά το τσίμπημα είναι ο πόνος, το τοπικό οίδημα (πρήξιμο) και η ερυθρότητα στην περιοχή, με έντονο κνησμό (φαγούρα).
• Το δηλητήριο της μέλισσας ή της σφήκας μπορεί να προκαλέσει συστηματική αλλεργική αντίδραση.

Χρήσιμες συμβουλές

Σε περίπτωση τσιμπήματος οι ειδικοί προτείνουν να ακολουθήσει κανείς τα βήματα όπως περιγράφονται παρακάτω:

• Καθαρίζουμε την περιοχή με σαπούνι και νερό ή αντισηπτικά.
• Απομακρύνουμε το κεντρί το συντομότερο δυνατό, με ήπιες κινήσεις, με ένα όργανο που να μην είναι αιχμηρό (μαλακό ξύσιμο π.χ. με πιστωτική κάρτα).
• Εφαρμόζουμε επιθέματα (κομπρέσες) με κρύο νερό ή πάγο ώστε να ελαττωθεί η ένταση και η διάρκεια του οιδήματος.
• Σε περίπτωση αίσθησης δυσφορίας, δυσκολίας αναπνοής ή ζαλάδας και τάσης για εμετό προσφεύγουμε αμέσως στο κοντινότερο κέντρο υγείας.

«Για οποιοδήποτε τσίμπημα από οποιοδήποτε έντομο και για την ολοκληρωμένη αντιμετώπισή του, επικοινωνούμε αμέσως με τον δερματολόγο, ο οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να μας συστήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος και των πολύ συχνά σοβαρών επιπλοκών που προκύπτουν από τα τσιμπήματα των εντόμων», καταλήγουν τα μέλη της ΕΔΑΕ.

Τα κουνούπια και ο ιός του Δυτικού Νείλου

Εν τω μεταξύ, οι επιστήμονες υπενθυμίζουν ότι το καλοκαίρι είναι η περίοδος μετάδοσης και του ιού του Δυτικού Νείλου από το τσίμπημα μολυσμένων κοινών κουνουπιών.

Η πλειονότητα των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ πολύ λίγα άτομα (<1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.

Μέτρα προστασίας

Στο πλαίσιο αυτό ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) συνιστά στους πολίτες να τηρούν τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια σε όλη την επικράτεια και καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών.

• Φοράτε κατάλληλα ρούχα που καλύπτουν όσο μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος γίνεται (μακριά μανίκια και παντελόνια), όταν αυτό είναι ανεκτό. Πιο κατάλληλα είναι τα ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα.
• Χρησιμοποιείτε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά σώματος (σε μορφή σπρέι, λοσιόν ή άλλη), στο ακάλυπτο δέρμα και πάνω από τα ρούχα. Τα εντομοαπωθητικά θα πρέπει να περιέχουν δραστικές ουσίες με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, όπως π.χ. DEET (N,N – διεθυλοτολουαμίδη) – Iκαριδίνη (icaridin) – IR 3535 – Citriodiol ή Eucalyptus citriodora oil, hydrated, cyclized (ec oil (h/c)).
•  Kάνετε συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα (ο ιδρώτας προσελκύει τα κουνούπια).
•  Τοποθετήστε και χρησιμοποιείτε αντικουνουπικά πλέγματα (σήτες) σε παράθυρα, μπαλκονόπορτες, φεγγίτες, αεραγωγούς τζακιού ή άλλα ανοίγματα του σπιτιού. Ελέγχετε τακτικά και επιδιορθώνετε τις σήτες.
• Χρησιμοποιείτε κουνουπιέρα, ιδίως σε περιοχές με πολλά κουνούπια ή όταν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε άλλα προστατευτικά μέσα, π.χ. σε μικρά βρέφη (βάζετε κουνουπιέρα στις κούνιες και στα καρότσια τους). Σιγουρευτείτε ότι δεν έχουν εγκλωβιστεί κουνούπια στην κουνουπιέρα.
• Χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα/ εντομοαπωθητικά χώρου (εγκεκριμένα στη χώρα), όπως π.χ. ηλεκτροθερμαινόμενες ταμπλέτες ή υγρά (στην πρίζα), φιδάκια, αεροζόλ κ.λπ. Εάν χρειασθεί, μπορείτε να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια. Τα εντομοκτόνα/ εντομοαπωθητικά χώρου δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα. Ακολουθείτε πάντα αυστηρά τις οδηγίες χρήσης των προϊόντων.
• Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά. Ο (δροσερός) αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών και δυσχεραίνει την προσέγγισή τους.
• Ποτίζετε – κατά προτίμηση – τις πρωινές ώρες, για να μειώσετε την έκθεσή σας στα κουνούπια κατά τη διάρκεια του ποτίσματος.
• Κουρεύετε τακτικά το γρασίδι, τους θάμνους και τις φυλλωσιές (σημεία όπου βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια).