Εθνικιστικές καταλήψεις… «μπουρλότο» στα σχολεία – Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τραγικές ευθύνες

Παρότι το υπουργείο Παιδείας έσπευσε να διευκρινίσει ότι το ποσοστό των καταλήψεων που έγιναν για το «Μακεδονικό» ήταν μικρό σε σχέση με το σύνολο, το ίδιο το γεγονός διατηρεί τη σημασία του.

Παρότι η Χρυσή Αυγή έχει παρουσία σε μαθητικούς χώρους εδώ και χρόνια (με χαρακτηριστική έκφραση το ερώτημα που έθεσαν πολλές φορές τα τελευταία χρόνια καθηγητές: «έχω χρυσαυγίτες μαθητές στην τάξη, πώς τους αντιμετωπίζω;»), οι κινητοποιήσεις αυτές δείχνουν μια αλλαγή στη δράση των φασιστικών ομάδων, με κομβικό σημείο ότι δοκιμάζουν να οικοδομήσουν κάτι που μοιάζει με «μαζικό κίνημα».

Προφανώς και όλοι οι μαθητές που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις για το Μακεδονικό δεν ήταν «φασίστες», όμως ο πολιτικός τόνος, τα συνθήματα («Η δημοκρατία πουλάει τη Μακεδονία»), η οργανωτική δομή, ο συντονισμός και η καθοδήγηση σαφώς παραπέμπουν στη Χρυσή Αυγή ή σε ακροδεξιές ομάδες και σε οργανωμένο σχέδιο.

Αυτό σημαίνει ότι απέχουμε ακόμη από το να έχουμε ένα πραγματικά μαζικό φασιστικό ρεύμα στα σχολεία, όμως τα πρώτα βήματα γίνονται και η Χρυσή Αυγή επενδύει σε αυτόν τον χώρο.

Τα όρια του «κυβερνητικού αντιφασισμού»

Ο ΣΥΡΙΖΑ εξαρχής είδε την όλη υπόθεση ως μια ευκαιρία να «αναβαπτιστεί» ως δημοκρατική και αντιφασιστική δύναμη. Επέλεξε σκληρή ρητορική, υποστήριξε το κίνημα κατά των εθνικιστικών καταλήψεων, πρόβαλε όλες τις αντιφασιστικές δράσεις που έγιναν, ακόμη και εάν δεν προέρχονταν από το δικό του πολιτικό χώρο.

Όμως, αυτό δεν αναιρεί ότι είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ αυτός που με την πρακτική του διαμόρφωσε ευνοϊκό έδαφος για την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων.

Να το πούμε απλά: εάν υπάρχει μια μερίδα μαθητών, μειοψηφική αλλά όχι αμελητέα, που στρέφεται προς την άκρα δεξιά, αυτό οφείλεται και στην εικόνα που έχουν πια για την Αριστερά και μάλιστα για την Αριστερά στην εξουσία.

Όταν στη σκέψη αυτών των παιδιών η Αριστερά ταυτίζεται με την περιφρόνηση στη λαϊκή βούληση, με τη συνθηκολόγηση με τους δανειστές, με την κυνική προσπάθεια παράτασης της παραμονής στην εξουσία, με τη διατήρηση της ίδιας κοινωνικά άδικης πολιτικής επόμενο είναι να ορισμένες και ορισμένοι να στραφούν προς την άκρα δεξιά που πάντοτε προσπαθεί να πείσει ότι είναι «αντισυστημική δύναμη».

Με μια έννοια, από ένα σημείο και μετά ήταν ακριβώς ο τρόπος που η κυβερνητική διαχείριση αποδόμησε την εικόνα που μπορεί να είχαν πολλοί για την Αριστερά ως δύναμη μετασχηματισμού και χειραφέτησης, που ενίσχυσε την άκρα δεξιά.

Στο ίδιο συνεισφέρει και η διπλότητα της κυβέρνησης. Όταν η κυβέρνηση τη μία μιλάει για «ταξική μονομέρεια» και την άλλη ετοιμάζεται να αυξήσει τη φορολογία των χαμηλόμισθων, όταν τη μία μιλάει για δημοκρατία και μετά περιφρονεί ένα δημοψήφισμα με μεγάλη συμμετοχή, όταν μιλάει για «έξοδο από τα μνημόνια» και μετά απλώς παρατείνει στο διηνεκές την μνημονιακή επιτήρηση, δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να συντηρεί τον ακροδεξιό μύθο περί πολιτικών που διαρκώς λένε ψέματα και άρα είναι εκ προοιμίου προδότες.

Οι βλαβερές επιπτώσεις της ένταξης του Μακεδονικού στο προεκλογικό πλαίσιο

Όμως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι σε μεγάλο βαθμό η Χρυσή Αυγή εκμεταλλεύτηκε και μια φόρτιση γύρω από το Μακεδονικό που δεν θα είχε προκύψει εάν δεν είχε υπάρξει μια ορισμένη στάση των υπολοίπων κομμάτων γύρω από το θέμα.

Όπως έχει επισημανθεί, γύρω από το Μακεδονικό το σύνολο σχεδόν του πολιτικού συστήματος είχε επιδείξει μια ιδιότυπη απροθυμία αναμέτρησης με το ζήτημα.

Από τη μια γνώριζε, από τη δεκαετία του 1990 ότι το περίγραμμα μιας πιθανής λύσης θα είχε ένα χαρακτήρα ανάλογο με αυτό της Συμφωνίας των Πρεσπών, δηλαδή ένα συνδυασμό ανάμεσα στη σύνθετη ονομασία με «γεωγραφικό προσδιορισμό» και μια αναγνώριση «μακεδονικής γλώσσας και ταυτότητας» σε μια προσπάθεια αυτή να μην οριστεί ως νέτα σκέτα «εθνική ταυτότητα».

Ταυτόχρονα, γνώριζαν ότι με βάση το κλίμα που είχε διαμορφωθεί τα προηγούμενα χρόνια και ιδίως στις αρχές της δεκαετίας του 1990 κάθε συμβιβασμός θα φάνταζε ως συνθηκολόγηση.

Μάλιστα ως ένα βαθμό και ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε ότι επεδίωκε και μια διαίρεση των αντιπάλων του γύρω από το θέμα, δηλαδή επένδυσε στο να υπάρξουν αντιδράσεις που θα δημιουργούσαν κόστος στην αντιπολίτευση, γιατί θα την υποχρέωναν να ταλαντευτεί ανάμεσα στη στήριξη και την απόρριψη για να μην έχουν διαρροές «από τα δεξιά».

Ως αποτέλεσμα είδαμε πολιτικές ηγεσίες από πολλά χρόνια ρητά ταγμένες υπέρ της συμβιβαστικής λύσης να τάσσονται αναφανδόν κατά.

Προφανώς και κανείς δεν μπορεί να περιμένει ότι η αντιπολίτευση θα διευκόλυνε την κυβέρνηση σε μια προεκλογική περίοδο, ούτε κανείς υποτιμά τα δόκιμα ερωτήματα για τη συμφωνία (από την σύνδεσή της με το θέμα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ μέχρι τα ερωτήματα για το ξεπέρασμα όλων των αλυτρωτισμών), όμως την ίδια στιγμή η τροφοδοσία μιας εικόνας ότι γύρω από αυτό το θέμα υπάρχει «ξεπούλημα», «προδοσία», «πουλάνε τη Μακεδονία» τελικά ενίσχυε τις δυνάμεις και τα ρεύματα εκείνα που κατεξοχήν επενδύουν στην εθνικιστική (και ρατσιστική) ρητορική: άρα την άκρα δεξιά και τη Χρυσή Αυγή.

Με τη συγκεκριμένη αντιπολιτευτική τακτική κατάφεραν ένα φάσμα εθνικιστικών, πατριδοκάπηλων, ξενοφοβικών και αντιδημοκρατικών ιδεολογικών αναφορών να θεωρηθούν ότι ανήκουν ξανά στο πολιτικό mainstream. Και φυσικά αυτό δεν μπορούσε η Χρυσή Αυγή να το αφήσει ανεκμετάλλευτο.

Τελικά τι συμβαίνει στα σχολεία;

Ίσως η μόνη θετική παρενέργεια της όλης κατάστασης ήταν ότι υπήρξε μια σημαντική αντίδραση σε όλες αυτές τις εξελίξεις και φάνηκε ότι μέσα στα σχολεία μπορεί να υπάρξει μια συλλογική αντίδραση.

Ο τρόπος που επέλεξαν αρκετά σχολεία να οριοθετηθούν απέναντι σε μια ρητορική εθνικιστική ή/και ακροδεξιά αποτελεί με αυτή την έννοια ελπιδοφόρο στοιχείο.

Βέβαια απέχουμε ακόμη από το να πούμε ότι έχουμε αυτό που κάποτε ονομαζόταν «μαθητικό κίνημα». Οι συλλογικές διαδικασίες στα σχολεία είναι αποδιαρθρωμένες και απουσιάζει η οργανωμένη δράση πολιτικών ρευμάτων με τον τρόπο που τη συναντούσαμε παλαιότερα.

ΠΗΓΗ: SOOC

Η ίδια η καθημερινότητα είναι πιο δύσκολη με διάφορα σημάδια μιας ιδιότυπης «κρίσης του σχολείου», ιδίως από τη στιγμή που πέραν γενικόλογων διακηρύξεων καμιά πραγματική προσπάθεια  μεταρρύθμισης του δεν γίνεται ούτε δείχνει να αναμετριέται κανείς με τα πραγματικά του προβλήματα.

Αυτό επιτείνεται και από την ίδια τη δύσκολη συνθήκη που αντιμετωπίζει σήμερα ένας μαθητής που γνωρίζει ότι η ανεργία των νέων παραμένει υψηλή και οι θέσεις εργασίας που ανοίγουν είναι συνήθως μερικής απασχόλησης.

Έλλειψη διαλόγου

Προσθέστε σε αυτά την κρίση της δημόσιας σφαίρας, την ανυπαρξία ουσιαστικού διαλόγου σε όλα τα επίπεδα (αναλογιστείτε πώς φαντάζει στα μάτια μιας μαθήτριας ή ενός μαθητή 15 ετών μια αντιπαράθεση στη Βουλή), την αδυναμία των ΜΜΕ να έχουν τον αναγκαίο «παιδαγωγικό» χαρακτήρα τους και μπορείτε να καταλάβετε γιατί έχουμε μαθητές που αισθάνονται ότι δεν έχουν προοπτική, που είναι οργισμένοι και ταυτόχρονα συχνά δείχνουν να μην μπορούν να αρθρώσουν την οργή τους.

Η ακροδεξιά προσπαθεί ακριβώς να εκμεταλλευτεί αυτή τη συνθήκη προσφέροντας στους μαθητές μια σημαία και έναν εύκολο «εχθρό». Ούτε είναι τυχαίο ότι συχνά αποκτά καλύτερη πρόσβαση σε σχολεία με πιο λαϊκή σύνθεση όπως τα ΕΠΑΛ (στοιχείο από μόνο του ενδεικτικό και μιας δυσκολίας άλλων ρευμάτων να μιλήσουν σε αυτά τα κομμάτια). Όμως η δράση της πολύ περισσότερο αποτυπώνει την απουσία μιας  αντίρροπης παρέμβασης, παρά μια γνήσια έκφραση.

Όμως, όλα αυτά σημαίνουν ότι το σχολείο κινδυνεύει σήμερα να γίνει και ένα πεδίο αντιπαραθέσεων που εν μέρει θα αντανακλούν και πολώσεις εκτός σχολείου. Προφανώς και κανείς δεν θα περίμενε ότι το σχολείο θα ήταν «αποστειρωμένο» απέναντι στις κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες. Ούτε και θα ήταν και θεμιτό εάν το δούμε στην ευρύτητά του ρόλου που καλείται να επιτελέσει.

Ωστόσο, η ανασυγκρότηση μιας νέας αίσθησης κοινότητας μέσα στο σχολείο και εντός του μαθητικού σώματος γύρω και από διεκδικήσεις και συλλογικά κινήματα που να αφορούν τους σύγχρονους όρους μιας δημοκρατικής παιδείας ως δημόσιου αγαθού και την αξιοπρεπή εργασιακή και κοινωνική προοπτική για τη  νεολαία, παραμένει ζητούμενο. Και μάλλον επείγον.