Το κτήνος στο φεγγάρι… και η αγάπη που γεννάει ζωή

Ένα από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης δραματουργίας, «Το κτήνος στο φεγγάρι» του Richard Kalinoski, επιστρέφει 20 χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση στην Ελλάδα. Από τις 19 Νοεμβρίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη η ιστορία του Αράμ και της Σέτα, δύο νέων προσφύγων που επιβίωσαν της γενοκτονίας στην Αρμενία το 1915 και κατέφυγαν στην Αμερική παλεύοντας να ξεκινήσουν μία νέα ζωή, θα ζωντανέψει στη σκηνή του θεάτρου Σημείο ρίχνοντας γέφυρες στο σήμερα.

Ο Αράμ είναι ο μόνος επιζών της οικογένειάς του από τη γενοκτονία στην Αρμενία. Διέφυγε στις Η.Π.Α. και δουλεύει ως φωτογράφος. Παντρεύεται δια αλληλογραφίας τη Σέτα, η οποία στα 15 της φτάνει κι αυτή στην Αμερική για μια νέα ζωή, αφήνοντας πίσω της το ορφανοτροφείο στην Κωνσταντινούπολη. Το πρόσωπό της προστίθεται δίπλα σε αυτό του Αράμ σε μια παλιά οικογενειακή  φωτογραφία που εκείνος έχει φέρει μαζί του από την πατρίδα έχοντας κόψει τα κεφάλια των νεκρών συγγενών του. Τη θέση των γονιών του στην φωτογραφία έχει πάρει τώρα το νιόπαντρο ζευγάρι. Και με τη νεαρή του σύζυγο ο Αράμ ανυπομονεί να δημιουργήσει τη νέα οικογένεια Τομασιάν. Τότε είναι που μπαίνει στη ζωή τους ο Βίνσεντ, ένα άστεγο αγόρι…

Η παράσταση, σε σκηνοθεσία του ανερχόμενου Βαγγέλη Παπαδάκη, επιχειρεί μία νέα ανάγνωση στο πολυβραβευμένο έργο του Kalinoski θολώνοντας τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό, το παρελθόν και το παρόν. Με πρωταγωνιστές τον Κώστα Αρζόγλου, τη Σοφία Λιάκου, τον Βαγγέλη Παπαδάκη και τη φιλική συμμετοχή του μικρού Τσέταν Γλύκα η παράσταση φιλοδοξεί να συγκινήσει και να αφυπνίσει ταυτόχρονα.

Ο Βαγγέλης Παπαδάκης μίλησε στο in.gr για τα μηνύματα του έργου, την αξία του στο σήμερα, τη σκηνοθετική του ματιά, αλλά και την ανάγκη να υψώσουμε τείχη απέναντι στην κτηνωδία του ανθρώπου.

Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό για το οποίο μιλάει κυρίαρχα το έργο;

Μιλάει για τόσα πολλά πράγματα και οφείλω να ομολογήσω οτι αυτό ακριβώς με δυσκόλεψε στο πώς να ιεραρχήσω σκηνοθετικά όλα αυτά τα πράγματα. Μιλάει για την μετανάστευση, την απώλεια συνείδησης, την πάλη των φύλων σε σημείο βιασμού, την κακοποίηση της ηθικής της εκκλησίας, για την αμφισβήτηση του αμερικάνικου ονείρου, για το πού βρίσκεται ο Παράδεισος; Τελικά, για μένα, κατέληξα ότι μιλάει για την αγάπη. Σαν θαύμα. Με την θρησκευτική και όχι εκκλησιαστική έννοια. Την συγχώρεση. Από που θα πιαστεί ο καθένας για να βρει την δύναμη να αναμετρηθεί με τα τραύματα του, να συγχωρέσει για να υπάρξει οποιοδήποτε μέλλον. Για να ζήσει. Η αγάπη λοιπόν γεννάει ζωή. Ανακουφίζει τον πόνο. Αυτή η θηλυκή αγάπη. Αυτή, της μητέρας προς το παιδί.

Τι σηματοδοτεί η πράξη του Αράμ να κόψει τα κεφάλια των συγγενών του από την οικογενειακή φωτογραφία; Και γιατί επιμένει να μην αλλάξει αυτό;

Είναι μια πράξη απόγνωσης. Μια κραυγή εσωτερική που κάπως πρέπει να εξωτερικευτεί. Μια τρομακτική βία την οποία δεν μπορεί άλλο να κουβαλάει μέσα του. Γίνεται ο ίδιος Τούρκος εκτελεστής για να μην βιώνει τον πόνο της αποκεφαλισμένης οικογένειάς του. Είναι μετατραυματικό στρες… Η μόνη του ελπίδα είναι να γεμίσει τις τρύπες. Μόνο τότε θα μπορέσει να απαλλαχτεί από τον τόσο θάνατο που κουβαλάει μέσα του. Γι’ αυτό και είναι εμμονικός με αυτό. Όλη, μα όλη του η ζωή στηρίζεται σε μια και μοναδική πράξη. Να γεμίσει τις τρύπες. Πόσο τραγικό! Όλοι ξέρουμε ότι η ζωή δεν είναι αυτό. Κι όμως, όλοι πέφτουμε στην παγίδα να εναποθέτουμε όλες τις ελπίδες μας σε κάτι που δεν μπορεί να σηκώσει την ύπαρξη μας.

Υπάρχουν σήμερα ήρωες σαν τον Αράμ και τη Σέτα; Πόσο κοντά σ’ εμάς είναι αυτά τα δύο πρόσωπα;

Νομίζω πως αν δει κανείς τί συμβαίνει στη Μόρια αυτή την στιγμή θα καταλάβει πόσο επίκαιρο είναι το θέμα του έργου… και όχι μόνο. Για μένα η ίδια κτηνωδία αποτυπώνεται και στην δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Η πηγή του εγκλήματος παραμένει ίδια. Και όχι μόνο.  Νομίζω ότι ο καθένας μας κουβαλάει ένα δικό του τραύμα. Έχουμε υπάρξει μάρτυρες μιας βίαιης αφαίρεσης ζωής, ταυτότητας, χώρας. Έχουμε παραμείνει εγκλωβισμένοι μέσα στο πένθος αυτής της απώλειας κι έχουμε στρέψει πολλές φορές τον καθρέφτη πάνω μας αντικρίζοντας ένα “κτήνος στο φεγγάρι” για είδωλο, μόνο και μόνο για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε.

Τι θα απαντούσε σήμερα ο Βίνσεντ στα διάφορα εθνικιστικά κινήματα που προτάσσουν πάντα στη ρητορική τους την πατρίδα και το έθνος;

Τον φαντάζομαι απλά να τα προσπερνάει με οίκτο.

Πώς έχετε επιλέξει να ζωντανέψετε την ιστορία αυτών των τριών ηρώων επί σκηνής;

Οι τρεις αυτοί ήρωες για μένα είναι το ίδιο πρόσωπο. Είναι ο μάρτυρας και αν θέλετε και το θύμα μιας απερίγραπτης τραγωδίας. Στόχος μου λοιπόν ήταν να ενοποιήσω με κάποιον τρόπο τις φιγούρες των τριών τους – εξάλλου υπάρχει και στο έργο αυτή η ιδέα. Κατά συνέπεια αντιμετώπισα όλο το έργο σαν να είναι ένας μονόλογος του Κυρίου όπου μέσα από τις μνήμες του το ιστορικό μπλέκεται με το ατομικό, το παρελθόν με το παρόν και οι γενιές μεταξύ τους. Έχει πλάκα όλο αυτό.

Πώς είναι να συνεργάζεστε με έναν ηθοποιό με την πείρα και τη διαδρομή του Κώστα Αρζόγλου;

Αποτελεί μια εμπειρία όντως. Νιώθω ότι συνδιαλέγομαι με μια θεατρική παιδεία και ποιότητα ανεκτίμητης αξίας, που δεν συναντάω γύρω μου, που θέλω να κατανοήσω, να βουτήξω μέσα της. Την ίδια στιγμή εκείνος έχει μια παιδική αθωότητα απέναντι σε οτιδήποτε νέο και παιχνιδιάρικο το οποίο προτείνω. Θεωρώ τον κύριο Αρζόγλου ένα τεράστιο κεφάλαιο του θεάτρου μας, με μια τεράστια διαδρομή θεατρική, που πολύ γενναιόδωρα μας ξεδιπλώνει τις εμπειρίες του στις πρόβες μας κι εμείς σαν παιδιά που ακούνε ιστορίες μένουμε προσηλωμένοι… Αυτό ακριβώς κάνει και στην παράσταση. Μαγεύει το ακροατήριο του μέσα από τις ιστορίες που αφηγείται και οι οποίες ζωντανεύουν μπροστά μας.

Τι ελπίζετε και τι φοβάστε για το μέλλον με αφορμή και την ενασχόλησή σας με το συγκεκριμένο έργο;

Φοβάμαι ότι η κτηνωδία του ανθρώπου θα γίνει ακόμα πιο έκδηλη. Με τρομάζει ο βαθμός ανέχειας μας απέναντι στην ανθρώπινη βία και παράλληλα ελπίζω πως θα υπάρξει και ο αντίποδας αυτού. Η ανάγκη για εσωτερική και πνευματική ανάταση. Οι άνθρωποι θα αγαπηθούμε περισσότερο.