Ο καθαρισμός των κλιματιστικών

Είναι γνωστό ότι περνάμε το 90% του χρόνου μας σε κλειστούς χώρους, οι οποίοι για λόγους οικονομίας και ασφάλειας κλιματίζονται μηχανικά. Ο καθαρισμός των κλιματιστικών μονάδων επιβάλλεται, μιας και το 50% των μολυσματικών ασθενειών και αλλεργιών των εργαζομένων αποδίδεται στις πλημμελείς συνθήκες καθαρισμού της εσωτερικής ατμόσφαιρας των κτιρίων.

Οι κρίσιμοι παράγοντες που επιβαρύνουν τον εσωτερικό αέρα είναι :

1. Σωματίδια και οργανισμοί που υπάρχουν στον εξωτερικό αέρα. Στην περιοχή των Αθηνών μάλιστα, τα Ολυμπιακά έργα επιβαρύνουν ιδιαίτερα την ατμόσφαιρα, με σωματίδια επικίνδυνα για αλλεργίες και άσθμα.
2. Συστατικά των μοκετών, χαλιών αλλά και των επίπλων (φορμαλδεΰδη).
3. Μικρόβια που αποβάλουν οι ίδιοι οι άνθρωποι, ιδίως σε πολυσύχναστους εσωτερικούς χώρους.
4. Το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους.
5. Οποιεσδήποτε εργασίες επισκευών και ανακαινίσεων, που λαμβάνουν χώρα εντός των κτιρίων.

Ως καθαρισμό των κλιματιστικών μονάδων εννοούμε την απομάκρυνση κάθε μορφής σωματιδίων και οργανισμών, όπως σκόνης, αερόβιων μικροβίων, μυκήτων, βακτηριδίων κ.α. όπου επικάθονται επί των στοιχείων του κλιματιστικού συστήματος, δηλαδή:

– Επί των coils όπου θερμαίνεται ή ψύχεται ο αέρας. Εδώ επικρατούν συνθήκες, συχνή παρουσία υγρασίας, που διευκολύνουν την επικάθιση και τον πολλαπλασιασμό μυκήτων και βακτηριδίων.
– Επί των λοιπών στοιχείων, πτερυγίων εδράνων κ.λ.π. όπου συναντούμε κυρίως σκόνη.
– Επί των αεραγωγών καθ’όλο το μήκος τους, όπου έχουμε επικάθιση καυσαερίων, σκόνης και μολυσματικών οργανισμών.

Η «απομάκρυνση» αποτελεί μία εξειδικευμένη εργασία, διότι πρέπει να καλύπτει τους εξής παράγοντες:

1. Συλλογή εξαιρετικά μικρών στοιχείων και οργανισμών όπως αερόβια μικρόβια, μύκητες και βακτήρια διαστάσεων μέχρι 4μ. με χρήση HEPA φίλτρων σε διάμετρο 3μ.
2. Η όλη διαδικασία θα πρέπει να γίνει χωρίς χρήση νερού, το οποίο αναπτύσσει στα στοιχεία υψηλή υγρασία. Αντίθετα, όπου συναντάται υγρασία πρέπει να γίνει άμεσα αφύγρανση του σημείου.
3. Πρέπει, πάση θυσία, να αποφευχθεί η διασπορά των εν λόγω σωματιδίων και οργανισμών στην εσωτερική ατμόσφαιρα, καθίσταται έτσι αναγκαία η χρήση ειδικών απορροφητήρων (vacuums).
4. Τα άτομα που εκτελούν την εργασία πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης, όπως την χρήση ειδικής μάσκας, διότι έρχονται συνεχώς σε επαφή με μολυσματικούς παράγοντες

Τέλος, επιβάλλεται η χρήση απολυμαντικού, ώστε να αποτραπεί η σύντομη επανεμφάνιση των μολυσματικών μικροοργανισμών.

Ο οργανισμός I.C.V.H.(International Council on Ventilation Hygiene) προσδιορίζει στις οδηγίες για σωστή ποιότητα εσωτερικού αέρα ότι » έλεγχοι των συστημάτων πρέπει να γίνονται τουλάχιστον κάθε 6 μήνες και ο καθαρισμός της κεντρικής μονάδας πρέπει επίσης να γίνεται σε περιόδους των 6 μηνών».
Η συχνή επίβλεψη της κατάστασης των κλιματιστικών μονάδων επιβάλλεται για :

1. Την έγκαιρη διάγνωση της εισόδου υγρασίας στο σύστημα, η οποία βοηθάει στην ταχύτατη ανάπτυξη και εξάπλωση εξαιρετικά μολυσματικών οργανισμών.
2. Την έγκαιρη αντιμετώπισή της επιβάρυνσης στην οποία υπόκειται το σύστημα, από σωματίδια ιδιαίτερα επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία, από εργασίες ανακαίνισης όπως βάψιμο , τοποθέτηση γυψοσανίδων κ.α.

Η ανάγκη δημιουργίας αρχών και standards βάση των οποίων θα γίνεται ο καθαρισμός των κλιματιστικών μονάδων, αλλά και του προσδιορισμού των χαρακτηριστικών βάση των οποίων θα επιβάλλεται ή θα κρίνεται αναγκαίος ο καθαρισμός, δημιούργησε τον N.A.D.C.A. (National Air Duct Cleaners Association) .

Ο ανωτέρω οργανισμός εξέδωσε το ACR 2002 (Assessment, Cleaning, & Restoration of HVAC Systems) όπου στην παράγραφο «3.5.1.Μολύνσεις Κλιματιστικών Συστημάτων» αναφέρει τα εξής :

«Τα κλιματιστικά συστήματα πρέπει να βρίσκονται σε καθαρή κατάσταση κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους. Στην περίπτωση που παρατηρηθούν σημαντικές συσσωρεύσεις μολυσματικών υλικών ή λοιπών αντικειμένων εντός του συστήματος, ο καθαρισμός αυτού κρίνεται απαραίτητος.
Αντίστοιχα, εάν υπάρξουν αποδείξεις ανάπτυξης μικροβίων, και αυτές είναι πλέον ορατές με γυμνό μάτι ή ακόμα η ύπαρξή τους αποδειχθεί με τεχνικές μεθόδους, τότε ο καθαρισμός του συστήματος κρίνεται επιβεβλημένος.
Στην περίπτωση που το κλιματιστικό σύστημα συμβάλει στη δημιουργία
σωματιδίων τα οποία στη συνέχεια αποβάλει στην ατμόσφαιρα, και πάλι ο καθαρισμός του είναι αναγκαίος.»

Ως «σημαντικές συσσωρεύσεις» στη Μεγάλη Βρετανία, όπως προσδιορίζεται με το TR-17, αποδέχονται το 1 gr «σκόνης» ανά τετραγωνικό μέτρο. Μετά δε τον καθαρισμό η εν λόγω ποσότητα που κρίνεται αποδεκτή να παραμένει επί των αεραγωγών περιορίζεται στα 0,75 mgr ανά τετραγωνικό μέτρο, δηλαδή μείωσή της κατά 92.5%.
Ανάλογα εξειδικευμένα τεστ γίνονται τόσο για τον αέρα, που διοχετεύεται στο χώρο, όσο και για τον προσδιορισμό της σύνθεσης της «μάζας», που συσσωρεύεται επί των αεραγωγών.

Εμπειρικά αναφέρω, ότι κλιματιστικά συστήματα 5ετίας και παλαιότερα, τα οποία λειτουργούν στο επιβαρημένο περιβάλλον της Αθήνας, χωρίς να απαγορεύεται αυστηρώς το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους, χρειάζονται καθαρισμό διότι :

1. Το σύστημα αεραγωγών ενεργεί παράπλευρα και ως «θάλαμος κατακράτησης σωματιδίων με βαρύτητα». Κατά την οριζόντια και κάθετη μεταφορά του αέρα, πλήθος σωματιδίων, όπως παράγωγα αιθάλης, διάφοροι κόκκοι και μικροοργανισμοί, αφού διαπεράσουν λόγω του μικρού μεγέθους των τα φίλτρα επικάθονται, λόγω του βάρους των, στο εσωτερικό του αεραγωγού. Έτσι, με τη συνεχή λειτουργία του συστήματος συσσωρεύεται η «κρίσιμη» μάζα, ακόμη και όταν λειτουργούν με τις πλέον αυστηρές συνθήκες και προδιαγραφές.
2.Η κεντρική μονάδα του συστήματος, με τη λειτουργία του ανεμιστήρα για την προώθηση του αέρα, λειτουργεί ως «αδρανειακός συλλέκτης», δημιουργώντας φυγόκεντρες δυνάμεις, απομακρύνοντας έτσι τα βαρύτερα σωματίδια προς τα τοιχώματα της μονάδος, όπου και συσσωρεύονται.

Τα σύγχρονα συστήματα κλιματισμών λειτουργούν με χαμηλό κόστος, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν, με την παρακράτηση σωματιδίων και οργανισμών, που γίνεται στα στοιχεία τους, στην αποσυμφόρηση του εσωτερικού αέρα από βλαπτικούς για τον άνθρωπο παράγοντες. Προϋπόθεση βέβαια, ο ορθός σχεδιασμός τους, η σωστή λειτουργία των μηχανημάτων, αλλά και ο έγκαιρος και σωστός καθαρισμός τους. Όπως γίνεται χρόνια τώρα σε αρκετές άλλες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου.

*Ο κ. Μπαρμπάτσαλος είναι γενικός διευθυντής της BMS Technologies Hellas.

health.in.gr