Τα ψυχολογικά παρασκήνια της διαιτησίας

Με το Μουντιάλ στο προσκήνιο, το ποδόσφαιρο έχει μπει στην καθημερινότητά μας. Και ενώ ίσως μπορεί κανείς να σχολιάσει ότι πρόκειται απλώς για ένα παιχνίδι, στην πραγματικότητα τα πράγματα έχουν και μια άλλη διάσταση. Πράγματι, αρχικά και επιφανειακά ο ποδοσφαιρικός αγώνας αυτός καθαυτός είναι ένα παιχνίδι, αλλά αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου, είναι αυτό που βλέπει κανείς με την πρώτη ματιά. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα σύνθετο ψυχολογικό και βιολογικό γεγονός που επηρεάζει όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτό, επαγγελματίες και μη (θεατές). Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς, όταν 40.000-50.000 ουρλιάζουν και ωρύονται σε κάθε σφύριγμα, σε κάθε απόφαση του «μοναχικού» εκείνου «καβαλάρη», του διαιτητή, που πρέπει μέσα στον ορυμαγδό να διατηρήσει την ψυχραιμία του και, μάλιστα, μέσα σε δευτερόλεπτα να πάρει και να ανακοινώσει μια απόφαση, για την οποία είναι υπόλογος στο πλήθος; Παρά τη φήμη τους για στωική αμεροληψία, φαίνεται ότι ακόμα και οι καλύτερα εκπαιδευμένοι διαιτητές παρασύρονται από τον αλαλάζοντα όχλο.

Η έρευνα έρχεται να φέρει αποδείξεις γι’ αυτό! Ένας ερευνητής στη Μεγάλη Βρετανία μελέτησε σε βάθος τις συνθήκες που επικρατούν σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, λαμβάνοντας υπόψη πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες, και έδειξε ότι τελικά ένα επιθετικό πλήθος μπορεί να κάνει το διαιτητή να το σκεφτεί πολύ καλά πριν σφυρίξει πέναλτι ή τιμωρήσει την ομάδα που παίζει στην έδρα της.

Έτσι, το παιχνίδι εντός έδρας αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι οι ποδοσφαιρικές ομάδες στο αγγλικό πρωτάθλημα κερδίζουν με συχνότητα σχεδόν διπλάσια όταν είναι στην έδρα τους απ’ ό,τι όταν παίζουν εκτός έδρας.

Τελικά, όμως, από πού προέρχεται αυτό το πλεονέκτημα; Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το ταξίδι εκτός έδρας επηρεάζει αρνητικά τους παίκτες που ταξιδεύουν, τους βγάζει από τα νερά τους και τους προκαλεί κάποια ανησυχία. Αλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι, όταν είναι εντός έδρας, οι παίκτες χρησιμοποιούν προς όφελός τους τις γνώσεις και την εμπειρία που έχουν για το γήπεδο. Η αθλητική ψυχολόγος Sandy Wolfson του Πανεπιστημίου Northumbria βρήκε στην έρευνά της ότι οι ποδοσφαιριστές σφύζουν από τεστοστερόνη πριν από έναν αγώνα εντός έδρας παρά εκτός έδρας. Η ίδια δηλώνει ότι οι περισσότερες θεωρίες υποθέτουν ότι το πλήθος των θεατών έχει μια άμεση επίδραση στους παίκτες.

Και υπάρχουν αντικειμενικές αποδείξεις για όλα αυτά; Ο Alan Nevill του Πανεπιστημίου του Wolverhampton απαντά καταφατικά στην ερώτηση και προτείνει ότι ένας άλλος παράγοντας μπορεί να λειτουργεί σε αυτή την περίπτωση. Ο Nevill και η ερευνητική του ομάδα έδειξαν αποσπάσματα από βιντεοσκοπημένους αγώνες, και συγκεκριμένα 47 μαρκαρίσματα από έναν αγώνα της αντίστοιχης Α΄ Εθνικής, σε μια ομάδα εκπαιδευμένων διαιτητών και τους ζήτησε να κρίνουν αν το κάθε μαρκάρισμα ήταν φάουλ ή όχι. Οι 40 διαιτητές του «πειράματος» είχαν χωριστεί σε δύο ομάδες: η μία ομάδα μπορούσε να ακούσει τις φωνές και τις αντιδράσεις του πλήθους, ενώ η άλλη παρακολούθησε το βίντεο χωρίς φωνή. Καμία από τις δύο ομάδες διαιτητών δεν είδε την αυθεντική απόφαση του διαιτητή για τα συγκεκριμένα μαρκαρίσματα.

Όταν υπήρχε ήχος, οι διαιτητές ήταν πιο διστακτικοί στο να «τιμωρήσουν» την ομάδα εντός έδρας. Έτσι, στο σύνολο των μαρκαρισμάτων των παικτών εντός έδρας που παρακολούθησαν, τα έκριναν 15% λιγότερο ως «παράνομα». Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι οι αποφάσεις που πάρθηκαν από τους διαιτητές που μπορούσαν να ακούν τις αντιδράσεις του πλήθους στο βίντεο ήταν πολύ πιο κοντά στις πραγματικές αποφάσεις που είχαν πάρει οι αυθεντικοί διαιτητές που είχαν τη διαιτησία του συγκεκριμένου αγώνα.

Ο Alan Nevill, που είναι ποδοσφαιρόφιλος και ο ίδιος, βρήκε στην έρευνά του ότι ακόμα και οι έμπειροι διαιτητές παρασύρονταν στις αποφάσεις τους από τις αντιδράσεις του πλήθους, με τον ίδιο απλό τρόπο: ακούγοντας τις φωνές τους! Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προκατάληψη των διαιτητών είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο οι ομάδες τείνουν να κερδίζουν όταν παίζουν εντός έδρας. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, όταν έγιναν έρευνες με άλλα αθλήματα, όπως το γκολφ, βρέθηκε ότι οι παίκτες που έπαιζαν εντός έδρας, και επομένως ήξεραν καλύτερα το χώρο τους, δεν είχαν κανένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με όταν έπαιζαν εκτός έδρας.

Σύμφωνα με τον Alan Nevill, λοιπόν, του οποίου η έρευνα πρόκειται να δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό Psychology of Sport and Exercise, οι διαιτητές πτοούνται από το θόρυβο που κάνουν οι οπαδοί εντός έδρας και σφυρίζουν για να συνεχιστεί ο αγώνας. Από την άλλη, η Wolfson υποστηρίζει ότι είναι μάλλον απίθανο για τους διαιτητές να νιώθουν απειλημένοι, αλλά υποπτεύεται ότι μπορεί να επηρεάζονται από το πλήθος όταν έχουν να κρίνουν κάτι που είναι οριακό. Η ίδια τονίζει ότι οι διαιτητές είναι σθεναροί και έχουν αυτοπεποίθηση. Αλλά όταν 40.000 φωνές αλαλάζουν, αυτό μπορεί να επηρεάσει μια απόφαση που είναι στο 50-50!

health.in.gr