Ακράτεια Ούρων: Ένα περίπλοκο πρόβλημα με πολλαπλές λύσεις

Η ICS (International Continence Society) έχει ορίσει την ακράτεια των ούρων ως μια κατάσταση ακούσιας απώλειας των ούρων, η οποία αποτελεί κοινωνικό και υγιεινό πρόβλημα που μπορεί να αποδειχθεί αντικειμενικά.

Αξιολόγηση της ακράτειας ως κοινωνικό και υγιεινό πρόβλημα

Από διάφορες μελέτες που έγιναν υπό μορφή ερωτήσεων το 20% των γυναικών που συμμετείχαν σε αυτές θεωρεί την απώλεια των ούρων κοινωνικό και υγιεινό πρόβλημα. Έκπληξη αποτέλεσε το γεγονός ότι μόνο το 37% ανέφερε ότι αισθάνθηκε κάποια ανάγκη για θεραπεία και λιγότερο από το 1/5 κατέφυγε σε ιατρική βοήθεια.

Η διαταραχή αυτή στο γυναικείο πληθυσμό ταξινομείται σε δύο βασικές κατηγορίες: επικράτηση της ακράτειας από προσπάθεια (Stress Incontinence) και επιτακτική ακράτεια (Urge Incontinence).

Το 50% των γυναικών υποφέρει από γνήσια ακράτεια ούρων από προσπάθεια, το 30% από ακράτεια λόγω αστάθειας του εξωστήρα και το υπόλοιπο 20% από μεικτό τύπο (συνδυασμός των ανωτέρω).

Αξιολόγηση της ακράτειας

Μόνο το 30% των γυναικών αξιολογεί ότι έχει κάποιας μορφής ακράτεια, γεγονός που αποδεικνύεται από μελέτη σε γυναίκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση της ακράτειας των ούρων είναι η ηλικία και το φύλο, καθώς η διαταραχή είναι δυόμισι με τρεις φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Η συχνότητά της αυξάνει με την ηλικία και θεωρείται από τις γυναίκες φυσιολογικό γεγονός. Η αυξημένη επίπτωση θεωρείται απότοκος άλλων καταστάσεων, όπως:

εγκεφαλικά επεισόδια, φλεγμονές της ουροποιητικής χώρας, ελαττωμένη κινητικότητα, λήψη φαρμάκων (διουρητικά, υπνωτικά), έκπτωση της νεφρικής και της καρδιακής λειτουργίας, έλλειψη οιστρογόνων, μεταβολικές ανωμαλίες κ.λπ.

Η έλλειψη ορμονών

Η έκπτωση της ωοθηκικής λειτουργίας, συνδυαζόμενη με την εμμηνόπαυση, συντελεί στην ελάττωση της ενδογενούς παραγωγής των οιστρογόνων και στην αυξημένη επίπτωση των συμπτωμάτων του ουροποιητικού, όπως η δυσουρία, η συχνουρία, η νυκτουρία, η επείγουσα αίσθηση για ούρηση και βέβαια, εν προκειμένω, η ακράτεια ούρων. Επιπλέον, οι φλεγμονές της ουροποιητικής χώρας καθίστανται περισσότερο κοινές. Προς το παρόν, η σημασία της έλλειψης των οιστρογόνων που συνοδεύει την προχωρημένη ηλικία σε σχέση με την ακράτεια δεν είναι ξεκαθαρισμένη. Φαίνεται όμως ότι δεν προκαλεί το πρόβλημα, αλλά το επιβαρύνει. Δεν έχει αποδειχθεί ότι η ακράτεια από προσπάθεια είναι αποτέλεσμα της εμμηνόπαυσης, μολονότι η επιτακτική ακράτεια και τα ερεθιστικά συμπτώματα της κύστεως ίσως έχουν κάποια σχέση.

Ο τοκετός

Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ ακράτειας ούρων και τοκετών. Η ακράτεια είναι λιγότερο κοινή στις άτοκες γυναίκες κάθε ηλικίας, αλλά καμία διαφορά στην επίπτωση της ακράτειας δεν σημειώθηκε έπειτα από έναν, δύο ή τρεις φυσιολογικούς τοκετούς. Πάντως, γυναίκες που έχουν βιώσει τέσσερις ή περισσότερους τοκετούς είναι πιο ευάλωτες στην εμφάνιση ακράτειας από προσπάθεια, ενώ η ασταθής κύστη δεν φαίνεται να επηρεάζεται από την κύηση ή τον τοκετό.

Κάπνισμα, παχυσαρκία και χρόνια δυσκοιλιότητα

Η επίπτωση της ακράτειας των ούρων φαίνεται ότι διπλασιάζεται ή τριπλασιάζεται σε γυναίκες που καπνίζουν πολύ, λόγω του βήχα του καπνιστή. Ωστόσο, οι επιδράσεις της νικοτίνης στην κύστη χρειάζονται περαιτέρω έρευνες.

Σε ό,τι αφορά τη σχέση της με την παχυσαρκία, βρέθηκε να είναι πιο συχνή στις γυναίκες με ακράτεια από προσπάθεια και ασταθή κύστη από ό,τι σε φυσιολογικό πληθυσμό.

Επιπλέον, η δυσκοιλιότητα φαίνεται να είναι περισσότερο κοινή μεταξύ γυναικών με ακράτεια ούρων από προσπάθεια και χαλάρωση από ό,τι στο φυσιολογικό πληθυσμό.

Αφαίρεση μήτρας και ακράτεια ούρων

Η αφαίρεση μήτρας δεν φαίνεται να αυξάνει το ποσοστό της εμφάνισης απώλειας ούρων, παρ’ όλο που η ουροδόχος κύστη χάνει εν μέρει τα στηρίγματά της, τη νεύρωσή της και την επίδραση των οιστρογόνων. Ωστόσο, περισσότερες μελέτες σχετικά είναι απαραίτητες.

Πρόπτωση (χαλάρωση) μήτρας και κολπικών τοιχωμάτων

Η χαλάρωση των γεννητικών οργάνων και η απώλεια ούρων είναι κοινές καταστάσεις και ως εκ τούτου δεν αποτελεί έκπληξη η συνύπαρξη και των δύο στις γυναίκες. Η κυστεοκήλη μπορεί να είναι αιτία δυσκολίας στην αποβολή των ούρων.

Το 40% των περιπτώσεων εμφανίζει γνήσια ακράτεια από προσπάθεια, το 30% ασταθή ουροδόχο κύστη και ένα υψηλότερο ποσοστό παρουσιάζει επιτακτική ακράτεια.

Ραδιοθεραπεία και ακράτεια ούρων

Το 50% των ασθενών με ακτινοθεραπεία για καρκίνο της κύστεως, της μήτρας ή του τραχήλου παρουσιάζει συχνουρία και τάση για ούρηση.

Φλεγμονή της ουροποιητικής χώρας

Το 20% των γυναικών με ακράτεια έχει την εμπειρία των συμπτωμάτων της φλεγμονής του ουροποιητικού συστήματος, το 1/2 από αυτές θα ζητήσει ιατρική βοήθεια και το 10% έως 20% θα εμφανίσει υποτροπή της φλεγμονής.

Η φλεγμονή των γεννητικών οργάνων είναι κοινή στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ως αποτέλεσμα της έλλειψης των οιστρογόνων. Η έλλειψη οιστρογόνων και η ατροφία των γεννητικών οργάνων αλλοιώνουν την κολπική χλωρίδα, με επακόλουθο την αύξηση του pH του κόλπου και τελικά την ανάπτυξη Gram αρνητικών μικροβίων.

Νυχτερινή ενούρηση

Με τη συμπλήρωση της ηλικίας των τεσσάρων ετών το 20% με 40% των παιδιών βρέχει ακόμη το κρεβάτι του με μια αυτόματη βελτίωση κάθε χρόνο της τάξεως του 15%. Στο 1-2% των παιδιών το πρόβλημα παραμένει μέχρι την ενηλικίωση.

Έχει θεωρηθεί ότι ο νεφρός παραμένει απαθής στη χορήγηση ενδογενούς ή εξωγενούς αντιδιουρητικής ορμόνης.

Ταξινόμηση της ακράτειας ούρων

Ακράτεια από προσπάθεια (Stress Incontinece).

Αυτή είναι αποτέλεσμα:

1. Αδυναμίας των υποστηρικτών στηριγμάτων της κύστεως και της ουρήθρας

2. Βλάβης του έσω σφιγκτηριακού μηχανισμού της ουρήθρας

3. Βλάβης του έξω σφιγκτηριακού μηχανισμού της ουρήθρας

Αλλοι παράγοντες που προδιαθέτουν για ανάπτυξη γνήσιας ακράτειας ούρων ταξινομούνται ως εξής:

1. Εγκυμοσύνη

2. Χρόνια βρογχίτιδα

3. Ενδοκοιλιακός όγκος

4. Ασκίτης

5. Παχυσαρκία

Βλάβη του πυελικού εδάφους

1. Τοκετός

2. Ριζικές εγχειρήσεις της πυέλου

3. Εμμηνόπαυση

Ουλώδης συνδετικός ιστός γύρω από την ουρήθρα

1. Κολπικό χειρουργείο

2. Προηγούμενο χειρουργείο για ακράτεια ούρων

3. Διαστολή ουρήθρας

4. Ραδιοθεραπεία

Επιτακτική ακράτεια (Urge Incontinence)

Ακράτεια ούρων από υπερπλήρωση (Overflow Incontinence)

Ακράτεια λόγω ύπαρξης συριγγίων (κυστεοκολπικών, ουρητηροκολπικών, ουρηθροκολπικών)

Ακράτεια λόγω συγγενών ανωμαλιών (έκτοπος ουρητήρας, εκστροφή κύστεως)

Εκκολπώματα ουρήθρας

Προσωρινή λόγω λήψεως φαρμάκων ή φλεγμονών

Λειτουργικών (π.χ., η ακινησία)

Οικονομικά δεδομένα της ακράτειας των ούρων

Η ακράτεια των ούρων επηρεάζει το 14% των γυναικών πάνω από την ηλικία των 30 ετών και το 50% των γυναικών που ζουν στα διάφορα ιδρύματα των ηλικιωμένων.

Το οικονομικό κόστος για τις ΗΠΑ έχει υπολογιστεί σε 11 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για ένα πληθυσμό 280.000.000 κατοίκων.

Εάν αυτό αναλογικά ισχύσει για την Ελλάδα, τότε θα πρέπει να ξοδεύονται κάθε χρόνο περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια.

Θεραπεία της ακράτειας των ούρων

Διακρίνεται στη συντηρητική και τη χειρουργική. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει την εφαρμογή ασκήσεων πυελικού εδάφους (ποσοστό θεραπείας 60%), την ηλεκτρική διέγερση των μυών του πυελικού εδάφους (ποσοστό επιτυχίας 30%), την εφαρμογή κολπικών κώνων (ποσοστό επιτυχίας 50%) και τη χρήση ορμονολογικών σκευασμάτων (οιστρογόνα) και β-διεγερτών σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ατροφία των γεννητικών οργάνων.

Η χειρουργική θεραπεία είναι η πλέον εφαρμοζόμενη για τη γνήσια ακράτεια των ούρων από προσπάθεια.

Οι πιο δημοφιλείς μέθοδοι είναι οι εξής:

1. Η κολποανάρτηση κατά Burch (ποσοστό επιτυχίας 90%)

2. Η τοποθέτηση κολλαγόνου ή Macroplastique περιουρηθρικώς, ιδίως σε ηλικιωμένους ασθενείς (ποσοστό επιτυχίας 50-60%)
3. Η τοποθέτηση κολπικής ταινίας ελεύθερης τάσης (TVT) (ποσοστό επιτυχίας 85-90%)


Σύγκριση των διαφόρων μεθόδων

Εάν συγκρίνουμε τις διάφορες μεθόδους και συγκεκριμένα την κολποανάρτηση κατά Burch και το TVT, θα δούμε ότι η χρήση του TVT υπερτερεί. Αυτό καθίσταται περισσότερο εμφανές, εάν συγκρίνουμε τις ακόλουθες παραμέτρους: χρόνος νοσηλείας (μία με δύο ημέρες για το TVT, τέσσερις με πέντε για την Burch), χρόνος εκτέλεσης (20 λεπτά για TVT, 50 λεπτά για την Burch), επιστροφή στη φυσιολογική δραστηριότητα (δέκα ημέρες για TVT, είκοσι και πλέον για την Burch), χρήση τοπικής αναισθησίας για το TVT, γενική αναισθησία για την Burch. Η νοσηρότητα των ασθενών είναι πιο αυξημένη στην Burch παρά στη χρήση TVT, το κόστος είναι μεγαλύτερο μέχρι στιγμής στην Burch παρά στην τοποθέτηση TVT και τελικά τα αποτελέσματα θεραπείας είναι εξίσου καλά και στις δύο μεθόδους (84-86%).

health.in.gr