Όταν το παιδί «βρέχει» ακόμα το κρεβάτι του…

Ορισμός

Ο όρος νυχτερινή ενούρηση αναφέρεται στην ακούσια δίοδο ούρων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Υπάρχουν δύο τύποι νυχτερινής ενούρησης: η πρωτοπαθής και η δευτεροπαθής. Στον πρωτοπαθή τύπο το πρόβλημα εμφανίζεται από τη γέννηση και επιμένει, ενώ στο δευτεροπαθή ή επίκτητο τύπο έχει μεσολαβήσει μια περίοδος τουλάχιστον έξι μηνών χωρίς πρόβλημα.



Επειδή το πρόβλημα της ενούρησης οφείλεται κυρίως σε μια καθυστέρηση της ωρίμανσης του νευρικού συστήματος, χρόνο με το χρόνο η συχνότητά του ελαττώνεται. Στην ηλικία των πέντε ετών το 20% περίπου των παιδιών βρέχουν το κρεβάτι τους τουλάχιστον μια φορά το μήνα. Όταν φτάσουν στην ηλικία των έξι ετών το ποσοστό πέφτει στο 10%. Επομένως περίπου το 15% των παιδιών με πρόβλημα ενούρησης θεραπεύεται με την πάροδο κάθε χρόνου.



Αιτιολογία

Φυσιολογική ενούρηση

Τα περισσότερα παιδιά που υποφέρουν από πρωτοπαθή νυχτερινή ενούρηση δεν πάσχουν από καμία νόσο. Η φυσιολογική ενούρηση οφείλεται στην ανικανότητα των παιδιών να αναγνωρίσουν το αίσθημα της πληρότητας της ουροδόχου κύστης τους και να ξυπνήσουν για να πάνε στην τουαλέτα. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά που παρουσιάζουν ενούρηση κοιμούνται βαθύτερα και δεν ξυπνούν εύκολα για να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα, ακόμα και αν βραχούν τα ρούχα τους. Στα περισσότερα από αυτά τα παιδιά, η ικανότητα της αφύπνισης βελτιώνεται καθώς επέρχεται σταδιακή ωρίμανση του νευρικού τους συστήματος. Ένας άλλος αιτιολογικός παράγοντας είναι ότι η κύστη γεμίζει κατά τη διάρκεια της νύχτας επειδή έχει μικρή χωρητικότητα και δεν επαρκεί για να κρατήσει τα ούρα που παράγονται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η αιτία αυτή είναι αρκετά συχνή και σύμφωνα με μια μελέτη ανέρχεται στο 85% των περιπτώσεων. Ενδείξεις ότι το παιδί έχει μικρή κύστη είναι η μεγάλη συχνότητα ούρησης κατά τη διάρκεια της ημέρας, η ενούρηση κάθε νύχτα και περιστασιακά αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ίδιας νύχτας. Και οι δύο αιτιολογικοί παράγοντες αντιπροσωπεύουν αποκλίσεις από το φυσιολογικό με ισχυρή κληρονομική προδιάθεση.


Σε γενικές γραμμές, τα ψυχολογικά τραύματα δεν αποτελούν αιτιολογικό παράγοντα και, εάν ένα παιδί εκδηλώσει δευτεροπαθή ενούρηση ύστερα από κάποιο ψυχολογικό τραύμα, συνήθως πρόκειται για επεισόδιο υποτροπής φυσιολογικής ενούρησης.



Ενούρηση που οφείλεται σε παθολογικά αίτια

Η νυχτερινή ενούρηση οφείλεται σε παθολογικά αίτια μόνο σε ποσοστό 2 έως 3% των περιπτώσεων. Στα οργανικά αίτια περιλαμβάνονται η χρόνια πολυουρία που οφείλεται σε σακχαρώδη ή άποιο διαβήτη, σε δρεπανοκυτταρική νόσο που προκαλεί ισοσθενουρία (πολύ αραιά ούρα) και άλλες σπανιότερες παθήσεις.


Στα οργανικά αίτια περιλαμβάνεται και η ανικανότητα των παιδιών να ελέγξουν την επείγουσα ανάγκη τους για ούρηση εξαιτίας της αδυναμίας τους να αναστείλουν τις συσπάσεις του εξωστήρα μυός της κύστης τους. Οποιοδήποτε αίτιο ερεθίζει το βλεννογόνο της κύστης μπορεί να οδηγήσει σε ενούρηση. Το συχνότερο είναι η ουρολοίμωξη, ενώ άλλα σπανιότερα, η δυσκοιλιότητα, και τα ξένα σώματα.


Τέλος, στα οργανικά αίτια αξίζει να αναφερθούν η ανεπαρκής πλήρωση της κύστης που σχετίζεται με την ενσφήνωση κοπράνων στο ορθό και η ατελής κένωσή της που οφείλεται σε απόφραξη του κατώτερου ουροποιητικού ή σε νευρογενή κύστη.



Ένας απλός τρόπος για να επιβεβαιώσετε αν η ενούρηση είναι φυσιολογικού ή οργανικού τύπου είναι να μετρήσετε τη χωρητικότητα της κύστης τουλάχιστον τρεις φορές προτού επισκεφτείτε το γιατρό. Δώστε στο παιδί να πιει περίπου 350ml (περίπου ένα κουτάκι αναψυκτικού) νερού και μετρήσετε στη συνέχεια την ποσότητα των ούρων, όταν πάει στην τουαλέτα. Η φυσιολογική χωρητικότητα της κύστης για την ηλικία του είναι (ηλικία+2) επί 0,03 λίτρα. Στους ενηλίκους αυτό το νούμερο είναι περίπου 350-450ml. Εάν η χωρητικότητα είναι φυσιολογική, το πρόβλημα λύνεται με μερικές απλές τεχνικές θετικής ενίσχυσης της ούρησης το βράδυ. Αν είναι μικρότερη, η θεραπεία είναι λίγο δυσκολότερη.



Θεραπεία

Τα παιδιά με φυσιολογική χωρητικότητα ουροδόχου κύστης ανταποκρίνονται θετικά σε ένα ειδικό πρόγραμμα, το οποίο τα βοηθά να αναλάβουν ενεργό και υπεύθυνο ρόλο για τον αυτοέλεγχο των συμπτωμάτων τους. Με βάση αυτό το πρόγραμμα, οι γονείς θα πρέπει να διακόψουν όλες τις τιμωρίες και τις αντιδράσεις θυμού. Για κάθε «στεγνή νύχτα» το παιδί θα πρέπει να δέχεται την αναγνώριση, την ανταμοιβή και τον έπαινο από το περιβάλλον του. Όταν αντίθετα σηκώνεται το πρωί και είναι βρεγμένο η μόνη τιμωρία που θα συνεπάγεται αυτό είναι το άλλαγμα των βρεγμένων ρούχων και σεντονιών από το ίδιο το παιδί. Καλό είναι να περιορίζεται η λήψη υγρών δύο ώρες πριν από τον ύπνο και το παιδί να φροντίζει να αδειάζει την κύστη του πριν πέσει στο κρεβάτι.



Τα παιδιά με μικρή χωρητικότητα κύστης ή πολυουρία πρέπει να μάθουν να ξυπνούν τη νύχτα. Σε αυτά τα παιδιά θεωρούνται πολύ χρήσιμα τα διάφορα προγράμματα αυτοαφύπνισης ή αφύπνισης από τους γονείς τους σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς και οι φορητοί συναγερμοί ενούρησης. Οι τελευταίοι είναι μικρές συσκευές που ξυπνούν το παιδί με τη βοήθεια ηχητικού σήματος ή δόνησης. Είναι πολύ βολικοί, άνετοι, σχετικά φθηνοί και τοποθετούνται πολύ εύκολα. Εμφανίζουν δε τα μεγαλύτερα ποσοστά θεραπείας από οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση, φτάνοντας το 84% με ένα ποσοστό υποτροπών που κυμαίνεται στο 15%. Ακόμα όμως και τα παιδιά που θα υποτροπιάσουν ανταποκρίνονται τελικά θετικά σε μια δεύτερη σειρά θεραπείας. Προτού προμηθευτείτε ένα τέτοιο συναγερμό, σιγουρευτείτε ότι το παιδί μπορεί να ξυπνήσει από θόρυβο ή με τη βοήθειά σας. Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα με ένα ξυπνητήρι. Τα συχνότερα αίτια αποτυχίας των συναγερμών ενούρησης είναι η πρώιμη διακοπή τους (απαιτούνται περίπου δύο με τρεις μήνες μέχρι να φανούν τα αποτελέσματα) και η έλλειψη υπομονής από την πλευρά των γονιών.




Φαρμακευτική θεραπεία

Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει τρεις ουσίες: τη δεσμοπρεσσίνη, την ιμιπραμίνη και την οξυβουτυνίνη. Η δεσμοπρεσσίνη, το συνθετικό ανάλογο της βασοπρεσίνης, ελαττώνει την παραγωγή των ούρων, αυξάνοντας την κατακράτηση του νερού και τη συμπύκνωση των ούρων στους νεφρούς. Χορηγείται με τη μορφή ρινικού σπρέι και οι παρενέργειες είναι σπάνιες. Ένα μειονέκτημα αυτής της θεραπείας είναι το υψηλό κόστος της.

Συμπερασματικά, τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται από μεγαλύτερα παιδιά (μεγαλύτερα των οκτώ ετών) και σε ειδικές περιστάσεις όπως κάμπινγκ, σχολικές εκδρομές και στις περιπτώσεις εκείνες που έχουν αποτύχει οι συναγερμοί ενούρησης και οι γονείς δε είναι πρόθυμοι να ξυπνούν το παιδί τη νύχτα. Σε περίπτωση διακοπής της φαρμακευτικής θεραπείας, μετά την αποκατάσταση του προβλήματος, πολλά παιδιά υποτροπιάζουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις υποτροπής συνιστώνται η επανέναρξη των συναγερμών κάθε έξι μήνες και η σταδιακή ελάττωση της δόσης των φαρμάκων, ενώ ακόμα χρησιμοποιείται ο συναγερμός.



Η απάντηση στη νυχτερινή ενούρηση είναι η ικανότητα να ξυπνά το παιδί μόνο του τη νύχτα. Οι συναγερμοί ενούρησης βοηθούν το παιδί να αποκτήσει αυτή την ικανότητα και έχουν τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας με τις λιγότερες υποτροπές. Μια τέτοια συσκευή κοστίζει όσο δύο εβδομάδες θεραπείας με δεσμοπρεσσίνη. Επιπλέον, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε ηλικία άνω των πέντε ετών, εάν το παιδί συμφωνήσει στη χρήση τους. Σε περίπτωση που ο συναγερμός δεν αποδειχθεί αποτελεσματικός, ο συνδυασμός του με φάρμακα αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας.

health.in.gr