Βαλς, βαλς και λίγο βαλς. Λίγες εβδομάδες μετά την παράσταση της Πρωτοχρονιάτικης Συναυλίας της Φιλαρμονικής της Βιέννης στην επιχρυσωμένη αίθουσα συναυλιών Musikverein, άνθρωποι όλων των γενεών συγκεντρώνονται στον ίδιο χώρο για τον ετήσιο χορό της ορχήστρας.

Η Βιέννη φιλοξενεί περίπου 450 χορούς σε όλη την πόλη, όπως τον πολυτελή Χορό της Όπερας και τον πιο πρόσφατο Χορό Χιπ Χοπ, σε μια σεζόν που διαρκεί από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο κάθε έτους. Ο Χορός της Φιλαρμονικής με Φανφάρες από χάλκινα πνευστά για τους τιμώμενους καλεσμένους και τις ντεμπιτάντ που στροβιλίζονται με ειδικά σχεδιασμένες τιάρες, συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο αξιοσέβαστων.

Γιόχαν Στράους, ο «βασιλιάς του βαλς»

Στον επόμενο χορό, στις 22 Ιανουαρίου, ο Ντάνιελ Χάρντινγκ θα διευθύνει ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει έργα του Τσαϊκόφσκι και, φυσικά, του Γιόχαν Στράους Β’, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο «βασιλιάς του βαλς». Ενώ ο τελευταίος χορός της ορχήστρας γιόρτασε τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Στράους, το θέμα της επόμενης έκδοσης θα είναι τα παραμύθια.

Οι χοροί δεν είναι μόνο χώροι διασκέδασης, αλλά και σημαντικός οικονομικός μοχλός για την πόλη, καθώς υποστηρίζουν τοπικές επιχειρήσεις, όπως κομμωτήρια για την επιδιόρθωση ενός χαλασμένου σινιόν και οικογενειακές σχολές χορού που εκπαιδεύουν τα ζευγάρια των ντεμπιτάντ.

Η σεζόν 2023-24 έσπασε τα προηγούμενα ρεκόρ με 560.000 συμμετέχοντες, εκ των οποίων 30.000 ήταν τουρίστες. Ο μέσος επισκέπτης ξόδεψε 330 ευρώ το βράδυ, αποφέροντας κέρδη περίπου 185 εκατομμυρίων ευρώ.

Το 2020, εκτιμήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της σεζόν καταναλώθηκαν περίπου 20.000 μπουκάλια κρασί, prosecco και σαμπάνια.

«Alles Walzer»

Οι εορταστικές εκδηλώσεις είναι το κλειδί για την κατανόηση μιας πόλης που χαρακτηρίζεται από αυτοκρατορική αρχιτεκτονική, πλούσια αρτοσκευάσματα και προ-μοντέρνα κομψότητα.

Όταν ο δάσκαλος χορού ανακοινώνει «Alles Walzer» («Όλα είναι βαλς» ή «Όλοι να χορέψουν βαλς!») μετά την έναρξη της βραδιάς από τις ντεμπιτάντ σε μια χορογραφημένη πομπή, οι επισκέπτες της Φιλαρμονικής κατακλύζουν την αίθουσα του Musikverein με white tie και μακριά φορέματα.

Οι χοροί της Βιέννης έχουν γίνει όλο και πιο διεθνείς προορισμοί, καθώς όλο και περισσότεροι τουρίστες τους παρακολουθούν και ζευγάρια ντεμπιτάντ φτάνουν από μακρινές χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία.

Στον Χορό της Φιλαρμονικής, 180 νεαρά ζευγάρια συμμετείχαν σε οντισιόν για να ανοίξουν τον επόμενο χορό, αλλά μόνο 80 μπορούσαν να γίνουν δεκτά.

Όταν ο δάσκαλος χορού ανακοινώνει «Alles Walzer» («Όλα είναι βαλς» ή «Όλοι να χορέψουν βαλς!») μετά την έναρξη της βραδιάς από τις ντεμπιτάντ σε μια χορογραφημένη πομπή, οι επισκέπτες της Φιλαρμονικής κατακλύζουν την αίθουσα του Musikverein με white tie και μακριά φορέματα

Photo: Wikimedia Commons

Παλιές και καινούργιες αξίες

Ο Paul Halwax, τρομπονίστας της ορχήστρας που είναι διοργανωτής του χορού από το 2015, δήλωσε ότι προσπαθεί να φέρει την εκδήλωση «στην τρέχουσα εποχή — με παλιές αξίες, αλλά και με καινούργιες».

Εκτός από την κύρια πίστα, υπάρχουν αίθουσες στον κάτω όροφο με μια αυστριακή λαϊκή μουσική μπάντα και έναν DJ που παίζει μια σειρά από σύγχρονα κομμάτια.

Η επόμενη εκδήλωση θα περιλαμβάνει επιπλέον παραστάσεις από τη La Philharmonica, μια ομάδα έξι γυναικών μουσικών από τη Φιλαρμονική, και το επταμελές σύνολο Philharmonix, το οποίο συγκεντρώνει επιλεγμένα μέλη των Φιλαρμονικών Ορχηστρών της Βιέννης και του Βερολίνου σε πειραματικά προγράμματα.

«Ελπίζω να ξεκολλήσουν τα χρυσά φύλλα από τις Καρυάτιδες και την οροφή» του Musikverein, είπε ο Halwax. «Έτσι πρέπει να ζεσταθούν τα πράγματα».

Επεσήμανε ότι ο χορός αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για να συζητήσει ανοιχτά με το κοινό για προηγούμενα προγράμματα, ντεμπούτο μαέστρων και άλλα θέματα.

Η κουλτούρα των χορών έγινε συνώνυμη με την πόλη το 1814, όταν πραγματοποιήθηκαν πολυάριθμοι χοροί κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης, που οργανώθηκε για να αποκαταστήσει την τάξη στην Ευρώπη μετά την ήττα του Ναπολέοντα

Από τους δρόμους στα σπίτια

Η σεζόν των χορών φτάνει στο αποκορύφωμά της τον Ιανουάριο και τις αρχές Φεβρουαρίου, ακολουθώντας το αρχικό χρονοδιάγραμμα των καρναβαλικών εορτασμών. Από τον Μεσαίωνα — και ακόμη και σήμερα στην αυστριακή ύπαιθρο και σε άλλες καθολικές περιοχές της Ευρώπης — οι μεταμφιεσμένες πομπές χρησιμεύουν ως διασκέδαση κατά τη διάρκεια των σκοτεινών εβδομάδων του χειμώνα.

Στη Βιέννη, ωστόσο, τέτοιες θορυβώδεις δημόσιες συγκεντρώσεις απαγορεύτηκαν τον 18ο αιώνα από την αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία. «Οι εορτασμοί μεταφέρθηκαν από τους δρόμους στα σπίτια των ανθρώπων, όπου οι άνθρωποι χόρευαν», είπε η Michaela Lindinger, συγγραφέας και επιμελήτρια στο Wien Museum.

Αντί για καρναβαλικές γιορτές, που «ξεκίνησαν για να διώξουν τον χειμώνα», είπε, «διασκεδάζουμε σε φωτεινές αίθουσες χορού».

Οι χοροί ως ανάπαυλα

Η κουλτούρα των χορών έγινε συνώνυμη με την πόλη το 1814, όταν πραγματοποιήθηκαν πολυάριθμοι χοροί κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης, που οργανώθηκε για να αποκαταστήσει την τάξη στην Ευρώπη μετά την ήττα του Ναπολέοντα.

Οι χοροί προσέφεραν ανάπαυλα από τις μακροχρόνιες πολιτικές διαπραγματεύσεις, αλλά έγιναν και χώροι για σημαντικές ιδιωτικές συνομιλίες.

Αν και το βαλς χορευόταν αρχικά από τους κοινούς θνητούς σε ταβέρνες έξω από την πόλη, εξήγησε η Lindinger, είχε υιοθετηθεί από την αριστοκρατία σε μια πιο ήπια μορφή στα μέσα του 19ου αιώνα.

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, σε συνάρτηση με την άνοδο του Johann Strauss II στη διεθνή φήμη, εμφανίστηκαν νέοι χοροί που αντανακλούσαν την αυξανόμενη κοινωνική επιρροή των πλούσιων οικογενειών που άρχιζαν να ανταγωνίζονται το παλιό αριστοκρατικό κατεστημένο.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Wiener Philharmoniker (@viennaphilharmonic)

Οι «μεγάλοι χοροί»

Η Lindinger επεσήμανε ότι, ενώ τα μέλη της εύπορης μεσαίας τάξης αναμειγνύονταν με τους αριστοκράτες σε αυτούς τους «μεγάλους χορούς», μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού της πόλης μπορούσε να παρευρεθεί.

«Μόνο δύο ή τρεις χιλιάδες άτομα ήταν προσκεκλημένα», είπε, σημειώνοντας ότι ο πληθυσμός της πόλης θα υπερδιπλασιαζόταν σύντομα, φτάνοντας τα δύο εκατομμύρια κατοίκους μέχρι την αλλαγή του αιώνα.

Η κατάρρευση της χρηματιστηριακής αγοράς που έριξε σε αναταραχή τις περιουσίες το 1873 αποτελεί το φόντο της πιο διάσημης οπερέτας του Strauss, «Die Fledermaus», η οποία εκτυλίσσεται τη νύχτα του χορού της Πρωτοχρονιάς. Το έργο, με τις ρομαντικές περιπέτειες, τη μέθη από το σαμπάνια και τη νοσταλγία για μια πιο σταθερή εποχή, παραμένει η απόλυτη ενσάρκωση αυτού που η μελετήτρια Camille Crittenden ονόμασε σε ένα βιβλίο του 2000 «μηδενιστική ευθυμία» — μια διάθεση που εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα στην κουλτούρα των χορών.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Wiener Philharmoniker (@viennaphilharmonic)

Η «πολιτιστική ελίτ»

Ο Φιλαρμονικός Χορός ιδρύθηκε μετά από μια άλλη οικονομική ύφεση, που έλαβε χώρα για πρώτη φορά το 1924, όταν εισήχθη μια νομισματική μεταρρύθμιση για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και της ευρύτερης αστάθειας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Τότε που τουλάχιστον μερικοί άνθρωποι είχαν ξανά χρήματα», εξήγησε η Lindinger, «οργανώθηκε ένας όμορφος, ακριβός χορός».

Μεταξύ της πρώτης ομάδας ντεμπιτάντ ήταν η Άλμα Ρόζε, κόρη του μακροχρόνιου κονσερμάστερ της Φιλαρμονικής, Άρνολντ Ρόζε. Το 1944, θα πέθαινε στο Άουσβιτς.

Ενώ σήμερα οι χοροί διοργανώνονται από όλους, από κυνηγούς μέχρι ιδιοκτήτες καφενείων, εκείνοι στο Musikverein και στην Κρατική Όπερα παραμένουν «κάτι για την πολιτιστική ελίτ», είπε η Lindinger. «Πολλοί Βιεννέζοι δεν γεννήθηκαν στη Βιέννη. Είναι εντελώς ξένο για αυτούς και δεν τους ενδιαφέρει».

Για όσους έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την ιστορία, ωστόσο, ο Φιλαρμονικός Χορός αποτελεί μια ευκαιρία να γιορτάσουν την κομψότητα και την παράδοση που χαρακτηρίζουν την ορχήστρα.

Ο Φιλαρμονικός Χορός ιδρύθηκε μετά από μια άλλη οικονομική ύφεση, που έλαβε χώρα για πρώτη φορά το 1924, όταν εισήχθη μια νομισματική μεταρρύθμιση για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και της ευρύτερης αστάθειας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο 21χρονος δισέγγονος του συνθέτη Arnold Schönberg

Κάθε χρόνο περιλαμβάνεται η εκτέλεση μιας Φανφάρας που συνέθεσε ο Ρίχαρντ Στράους για την εναρκτήρια έκδοση το 1924, και οι απόγονοι του συνθέτη συνεχίζουν να παρευρίσκονται. Άλλοι αξιοσημείωτοι καλεσμένοι του παρελθόντος περιλαμβάνουν την Τζέιμι Μπερνστάιν, κόρη του συνθέτη και μαέστρου Λέοναρντ Μπερνστάιν, και τις κόρες του Αυστριακού μαέστρου Χέρμπερτ φον Καράγιαν.

Φέτος, ο Joey Schoenberg, ο 21χρονος δισέγγονος του συνθέτη Arnold Schönberg, που γεννήθηκε στη Βιέννη, θα είναι μεταξύ των νεαρών ζευγαριών που θα ανοίξουν τον χορό. Είναι το πρώτο μέλος της οικογένειάς του που θα παρευρεθεί.

Ο Schoenberg, που κατάγεται από το Λος Άντζελες, δήλωσε ότι η πρώτη του εμφάνιση στο Musikverein, όπου πρόσφατα γιορτάστηκε η 150ή επέτειος από τη γέννηση του προγόνου του, είχε ιδιαίτερη σημασία για τον ίδιο, δεδομένου ότι η οικογένειά του αναγκάστηκε να εξοριστεί λόγω της αντισημιτικής πολιτικής των Ναζί. «Κατά κάποιον τρόπο, είναι μια ανάκτηση της ιστορίας, αλλά είναι και διασκεδαστικό», είπε.

Τα πράγματα «δεν είναι ακριβώς ρόδινα

Ο Schoenberg ο οποίος έχει αυστριακή υπηκοότητα, είπε ότι αν και η συμμετοχή στον χορό δεν ήταν απαραίτητη για να «αισθανθεί ξανά ολόκληρη» η οικογένειά του, πίστευε επίσης ότι ο προπάππος του δεν θα το αποδοκίμαζε.

Ο Halwax παραδέχτηκε ότι σε μια εποχή που τα πράγματα «δεν είναι ακριβώς ρόδινα», με ανεπίλυτους πολέμους και ενεργειακή κρίση, οι άνθρωποι χρειάζονται μια ευκαιρία για να ξεχάσουν τις έγνοιες τους. «Δεν θέλω να παραθέσω τον Johann Strauss από το «Die Fledermaus»», είπε με ξηρή ειρωνεία, «αλλά «ευτυχισμένος είναι αυτός που μπορεί να ξεχάσει ό,τι δεν μπορεί να αλλάξει»».

*Με στοιχεία από nytimes.com

Ειδήσεις Σήμερα: