«Κίτρινος πυρετός» στο ηλεκτρονικό εμπόριο – Τα στατιστικά της «απόβασης» στο… «ελληνικό καλάθι»

Φθηνά προϊόντα από την Κίνα κατακλύζουν την ευρωπαϊκή αγορά οδηγώντας στα «κάγκελα» τον κλάδο του λιανεμπορίου που ζητά άμεσα παρεμβάσεις. Η διείσδυση των ασιατικών κολοσσών (κυρίως των Temu, Shein και AliExpress) στην Ελλάδα (και όχι μόνο) έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Το ηλεκτρονικό εμπόριο και η οικονομία του… scroll στη νέα εποχή.

 Τα δέματα αξίας έως 150 ευρώ από κινεζικές πλατφόρμες εξαιρούνται από τελωνειακούς δασμούς γεγονός που τους δίνει προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού

Οι κινεζικές πλατφόρμες έχουν κατορθώσει να έχουν πολύ χαμηλές τιμές προϊόντων αυξάνοντας το μερίδιο τους στην αγορά της Ευρώπης. Ενδεικτικά, το 2024, η ΕΕ δέχτηκε περίπου 4,5 δισ. μικροδέματα, με το 91% να προέρχεται από Κίνα.

Είναι πολλά τα λεφτά…

Στην ελληνική αγορά, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιά και ΓΓ της ΕΣΕΕ, Θεόδωρο Καπράλο, η οικονομική η ζημιά προσδιορίζεται «σε πάνω από 600.000.000 τζίρο τον χρόνο» κάτι που μοιραία οδηγεί σε «περίπου 200.000.000 απώλεια εσόδων στην ελληνική οικονομία και πάνω από 5.000 θέσεις εργασίας».

Η κρισιμότητα της κατάστασης αναδείχθηκε μέσα από τα αποκαλυπτικά συμπεράσματα της μελέτης της ΕΣΕΕ για τις ασιατικές πλατφόρμες.

• Ο εκτιμώμενος τζίρος που έκαναν το 2024 στην Ελλάδα είναι 529 – 627 εκ. ευρώ.
• Κατέλαβαν 17,63% – 20,9% της ελληνικής αγοράς ηλεκτρονικού εμπορίου.
• Η συνολική δημοσιονομική απώλεια για το ελληνικό κράτος (φόροι, δασμοί, ασφαλιστικές εισφορές, απώλεια επενδύσεων και θέσεων εργασίας) εκτιμάται στα 188,1 – 204, 3 εκ. ευρώ, δηλαδή 3 φορές τα έσοδα της τεκμαρτής φορολόγησης λιανεμπορικών επιχειρήσεων ή το 100% του τέλους επιτηδεύματος στα νομικά πρόσωπα.
• Επιτυγχάνουν κάθε χρόνο εκθετική αύξηση της διείσδυσής τους σε ολόκληρη την Ευρώπη, εκμεταλλευόμενες τα κενά και τις στρεβλώσεις στο κανονιστικό πλαίσιο της ίδιας της Ε.Ε.

Φθηνό, γρήγορο… ασταμάτητο

Μια νέα έρευνα που βλέπει το φως της δημοσιότητας καταγράφει για πρώτη φορά, το εύρος της διείσδυσης, τα κίνητρα, τις συνήθειες και τις αντιλήψεις γύρω από την αγορά προϊόντων από πλατφόρμες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα αποτελέσματα της πανελλαδικής έρευνας που πραγματοποίησε η NielsenIQ για λογαριασμό του ΣΕΛΠΕ προκύπτει εξαιρετικά υψηλή διείσδυση των ασιατικών πλατφορμών στην ελληνική αγορά.

Συγκεκριμένα:

• Το 94% των συμμετεχόντων πραγματοποίησε online αγορές το τελευταίο 12μηνο.
• Από αυτούς, το 85% έχει αγοράσει από τουλάχιστον μία πλατφόρμα με έδρα σε χώρα εκτός ΕΕ.
• Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί συνολικά σε περίπου 8 στους 10 Έλληνες καταναλωτές.
• Οι πιο αναγνωρίσιμες πλατφόρμες είναι το Temu και το Shein.
• Περίπου 3 στους 10 χρήστες κάθε πλατφόρμας πραγματοποιούν αγορές τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.

Το «ελληνικό καλάθι»

Σύμφωνα με την έρευνα, οι Έλληνες από τις online πλατφόρμες εκτός ΕΕ αγοράζουν ρούχα ένδυσης, είδη σπιτιού και μικροαντικείμενα, ηλεκτρονικά και gadgets. Την ίδια ώρα, η χαμηλή τιμή αποτελεί το κυρίαρχο κίνητρο για online αγορές, με μεγάλη διαφορά από κάθε άλλο κριτήριο.

Η μέση ετήσια δαπάνη που κατευθύνεται στα marketplaces χωρών εκτός ΕΕ ανέρχεται σε 244 ευρώ και αντιστοιχεί στο 45% της συνολικής online δαπάνης αυτών των χρηστών.

Η ίδια έρευνα έδειξε ότι 4 στους 10 χρήστες δηλώνουν υψηλή ικανοποίηση από τις αγορές τους. Η εμπιστοσύνη παραμένει μέτρια, με έντονη επιφυλακτικότητα. Οι μη χρήστες δηλώνουν πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη συνολικά.

Έξι στους 10 καταναλωτές θεωρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας «πολύ σημαντικά». Επτά στους 10 χρήστες των matketplaces με έδρα χώρες εκτός ΕΕ, γνωρίζουν ότι αυτά ενδέχεται να μην συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά standards. Παρά αυτή τη γνώση, η χαμηλή τιμή εξακολουθεί να υπερισχύει ως κίνητρο αγοράς.

Σε περίπτωση αύξησης τιμών λόγω δασμών, σχεδόν 40% των χρηστών δηλώνει ότι θα σταματούσε τις αγορές από αυτές τις πλατφόρμες. Αντίστοιχα, περίπου 1 στους 3 καταναλωτές εμφανίζεται θετικός στην εφαρμογή ειδικού τέλους ανά παραγγελία, κυρίως όσοι ήδη δεν αγοράζουν από αυτές τις πλατφόρμες.

Από τα συμπεράσματα της έρευνας προκύπτει ότι οι καταναλωτές αναγνωρίζουν σωστά ότι Temu και Shein προέρχονται από την Ασία. Η αναγνώριση είναι χαμηλότερη για Trendyol και Aliexpress. Η χώρα προέλευσης επηρεάζει λίγο τους αγοραστές, αλλά πολύ τους μη αγοραστές.

Περίπου 1 στους 2 χρήστες αναζητά πληροφορίες για τις πλατφόρμες πριν αγοράσει. Οι μη αγοραστές αναζητούν σημαντικά περισσότερες πληροφορίες.

Βασικές πηγές είναι: Google, reviews, websites των sellers, online communities.

Κραυγή αγωνίας

Η ελληνική αγορά, σύμφωνα με την έρευνα, παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλή διείσδυση των πλατφορμών με έδρα χώρες εκτός ΕΕ, κυρίως λόγω της πολιτικής χαμηλών τιμών και της έντονης παρουσίας στα social media. Παρά τη μεγάλη χρήση, οι καταναλωτές διατηρούν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ποιότητα, την ασφάλεια συναλλαγών και την προστασία προσωπικών δεδομένων.

Η συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα αποτελεί κρίσιμο ζητούμενο για τη βιωσιμότητα του ηλεκτρονικού εμπορίου, ενώ πιθανές ρυθμιστικές παρεμβάσεις φαίνεται να μπορούν να μεταβάλουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών.

Ο Κώστας Γεράρδος, πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ δήλωσε: «Τα ευρήματα της έρευνας καταγράφουν με ποσοτικούς όρους αυτό που στο λιανεμπόριο βιώνουμε ήδη ως δομική στρέβλωση: τη διαμόρφωση ενός παράλληλου εμπορίου, όπου η χαμηλή τιμή επιτυγχάνεται μέσω απουσίας κανόνων. Οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις λιανικής λειτουργούν σε περιβάλλον υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης, αυστηρών ελέγχων και πλήρους συμμόρφωσης με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Αντίθετα, ένα μεγάλο μέρος των marketplaces χωρών με έδρα εκτός ΕΕ, δραστηριοποιείται ουσιαστικά εκτός αυτού του πλαισίου, χωρίς ισοδύναμες υποχρεώσεις και χωρίς αντίστοιχη ευθύνη για τα προϊόντα που διαθέτει στην ευρωπαϊκή αγορά».

Και συμπληρώνει: «Η έρευνα δείχνει επίσης ότι στοχευμένες ρυθμιστικές παρεμβάσεις μπορούν να επηρεάσουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι υπάρχει περιθώριο πολιτικής δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ζητούμε ίσους κανόνες για όλους: ουσιαστικούς ελέγχους, φορολογική και τελωνειακή ισοτιμία και διασφάλιση ότι κάθε προϊόν που εισέρχεται στην ευρωπαϊκή αγορά πληροί τα ίδια πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας. Η προστασία του καταναλωτή και η βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού λιανεμπορίου δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, απαιτούν ενιαίο, συνεκτικό και αποτελεσματικό ευρωπαϊκό πλαίσιο».

Μέτρα για να μπει ένα «φρένο»

Η σημερινή πραγματικότητα, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, επιτρέπει την αδασμολόγητη είσοδο προϊόντων κυρίως από την Κίνα και άλλες τρίτες χώρες, μέσω πλατφορμών.

Υπό αυτές τις συνθήκες οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να επισπεύσουν «το συντομότερο δυνατόν εντός του 2026» την εισαγωγή τελωνειακών δασμών σε δέματα χαμηλής αξίας που φτάνουν στην ΕΕ των 27, δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ, σε μια κίνηση που αναμένεται να πλήξει τους κινεζικούς διαδικτυακούς λιανοπωλητές Shein και Temu. Το ύψος αυτών των εξόδων δεν έχει οριστεί, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε επιβάρυνση 2 ευρώ ανά πακέτο.

Το αρχικό σχέδιο της ΕΕ ήταν να καταργηθεί η απαλλαγή από τους δασμούς για δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ το 2028. Ωστόσο, τα δισεκατομμύρια δέματα που φτάνουν στην ΕΕ κυρίως από την Κίνα έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από τις επιχειρήσεις και έχουν ασκήσει πιέσεις στους πολιτικούς να δράσουν ταχύτερα.