Η «αρχόντισσα με το ανεστραμμένο διάδημα» αποκαλύπτεται στη Βοιωτία και φωτίζει τα μυστικά του 7ου αιώνα π.Χ.

Η εντυπωσιακή ταφή μιας νεαρής γυναίκας με χάλκινο διάδημα φορεμένο ανάποδα αποτελεί το πιο ξεχωριστό εύρημα νέου νεκροταφείου που αποκαλύπτεται στη Βοιωτία, φέρνοντας στο φως πολύτιμα στοιχεία για την κοινωνική και πολιτική μετάβαση του 7ου αιώνα π.Χ.

Η νεαρή «αρχόντισσα» της Κωπαΐδας

Ανάμεσα στα ευρήματα των ανασκαφών, η ταφή μιας γυναίκας ηλικίας 20–30 ετών έχει συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η ταφή χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 7ου αιώνα π.Χ. και εντυπωσιάζει τόσο για το πλήθος των κτερισμάτων όσο και για τον τρόπο με τον οποίο είχε στολιστεί η νεκρή, σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού.

Στην κεφαλή της είχε τοποθετηθεί τελετουργικά ένα περίτεχνο χάλκινο διάδημα – ένα είδος στεφανιού ή κορδέλας για το κεφάλι, συνήθως μεταλλικό, που φοριόταν στην αρχαιότητα ως σύμβολο εξουσίας, αξιώματος ή κοινωνικού κύρους. Ήταν φτιαγμένο από λεπτή μεταλλική ταινία και στο κέντρο του έφερε έναν μεγάλο ρόδακα, σαν ήλιο. Στη διακόσμησή του υπήρχαν δύο λιοντάρια τοποθετημένα αντικριστά, σύμβολα δύναμης και εξουσίας.

Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι βρήκαν το διάδημα φορεμένο ανάποδα. Τα λιοντάρια εμφανίζονταν γυρισμένα προς τα πάνω, κάτι που στη σύγχρονη ερμηνεία συχνά συνδέεται με ένδειξη απώλειας ισχύος ή συμβολικής πτώσης.

Αυτό το στοιχείο αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς η εποχή εκείνη χαρακτηριζόταν από μεγάλες πολιτειακές αλλαγές: η παλιά βασιλική εξουσία αποδυναμωνόταν και στη θέση της αναδύονταν οι ισχυρές αριστοκρατικές οικογένειες.

Τα πλούσια κτερίσματα που συνόδευαν τη γυναίκα ενισχύουν την εικόνα της ως μέλους της ανώτερης κοινωνικής τάξης.

Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πολύ μεγάλες πόρπες βοιωτικού τύπου με εγχάρακτα άλογα, ένα περιδέραιο με αγγειόσχημο περίαπτο, χάνδρες από οστό, ελεφαντόδοντο και ήλεκτρο, καθώς και πολλά κοσμήματα – σκουλαρίκια, βραχιόλια και σπειροειδή δαχτυλίδια που κάλυπταν όλες τις φάλαγγες των δακτύλων.

Η ταφή ενός μικρού κοριτσιού δίπλα της

Στην ίδια συστάδα ήρθε στο φως και η ταφή ενός μικρού κοριτσιού, ηλικίας περίπου τεσσάρων ετών. Το παιδί φορούσε και αυτό χάλκινο διάδημα με ένθετους ρόδακες και ήταν πλούσια κτερισμένο, με κοσμήματα παρόμοια με εκείνα της ενήλικης γυναίκας.

Το γεγονός αυτό πιθανόν υποδεικνύει συγγενική σχέση και μαρτυρά την παρουσία μιας ιδιαίτερα εύπορης και προβεβλημένης οικογένειας στον οικισμό.

Το νεκροταφείο και ο οικισμός στις ανατολικές πλαγιές της λίμνης Κηφισίδας

Οι ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας πραγματοποιούνται στις ανατολικές πλαγιές της λίμνης Κηφισίδας (Κωπαΐδας), περίπου 6 χλμ. βόρεια του Ιερού του Απόλλωνος Πτώου και της αρχαίας Ακραιφίας, σε μια περιοχή που παλαιοί χάρτες σημειώνουν ως «Σπίτια–Καταβόθρα».

Εκεί εντοπίστηκαν:

• νεκροταφείο αρχαϊκών και κλασικών χρόνων,
• συστάδες τάφων με διαφορετικούς τύπους ταφής (λακκοειδείς, κεραμοσκεπείς, ταφικές πυρές),
• αρχιτεκτονικά κατάλοιπα οχυρωμένου οικισμού της ίδιας εποχής.

Από τους περίπου 40 τάφους που έχουν εξερευνηθεί μέχρι τώρα, προκύπτει ότι οι κάτοικοι του οικισμού είχαν υψηλό βιοτικό επίπεδο και σημαντική κοινωνική διαστρωμάτωση.

Άλλα σημαντικά ευρήματα

Άλλες ταφές που ήρθαν στο φως παρουσιάζουν επίσης ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μια γυναικεία ταφή των μέσων του 6ου αιώνα π.Χ. συνοδευόταν από:

• κύλικα (αγγείο) «Τύπου Σιάννων» με παράσταση πετεινών,
• τριφυλλόσχημη οινοχόη με μυθικά όντα και τον θεό Ερμή ως ψυχοπομπό,
• χάλκινες ομφαλωτές φιάλες,
• μελανόμορφα και μελανόγραφα αγγεία που σχετίζονται με το εργαστήριο της Ακραιφίας.

Τα ευρήματα αυτά συμπληρώνουν την εικόνα μιας ακμαίας κοινότητας με πλούσια τελετουργική παράδοση και επαφές με σημαντικά καλλιτεχνικά κέντρα της εποχής.