Με μια όψιμη και ελλιπή παρέμβαση στο απορρυθμισμένο (από τα μνημόνια, αλλά και από μεταμνημονιακές παρεμβάσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη) τοπίο του θεσμικού πλαισίου περί συλλογικών διαπραγματεύσεων, επιχειρεί τώρα το μέγαρο Μαξίμου, να εμφανίσει ξαφνικά ένα «φιλεργατικό» προσωπείο (μετά την απολύτως αντεργατική θέσπιση του 13ωρου), εντάσσοντάς την στην ευρύτερη προσπάθεια που κάνει για να αντιστρέψει το αρνητικό, για το ίδιο, κλίμα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας σε εκδήλωση του υπουργείου Τουρισμού, και αναφερόμενος στην «Κοινωνική Συμφωνία» για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που υπεγράφη μεταξύ της κυβέρνησης και Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων και την οποία παρουσιάζει η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως και στο σημερινό υπουργικό συμβούλιο, θέλησε να πει τα εξής:

«Είναι μία συμφωνία που συμβαίνει για πρώτη φορά στη χώρα μας, θέτοντας κανόνες στην αγορά, προσφέροντας ταυτόχρονα ασφάλεια στον εργαζόμενο, σταθερότητα στον εργοδότη. Και νομίζω ότι είναι πράγματι εντυπωσιακό, ας το κρατήσουμε αυτό: για πρώτη φορά είδαμε υπουργό μίας κεντροδεξιάς παράταξης να κάθεται ανάμεσα στον Πρόεδρο της ΓΣΕΕ και στον πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, συνεπικουρούμενοι και από τους άλλους κοινωνικούς εταίρους, να συνεργάζονται, να συμφωνούν, εργαζόμενοι και εργοδότες».

Εξαναγκάζεται

Βέβαια αυτό που παρουσιάζεται, από τον πρωθυπουργό, ως πρωτοβουλία μιας «κεντροδεξιάς» κυβέρνησης, που «συμβαίνει για πρώτη φορά στη χώρα μας» και που «θέτει κανόνες στην αγορά», πέρα από όψιμη και ελλιπής (όπως θα δούμε αναλυτικά στη συνέχεια) είναι και μία κίνηση στην οποία η κυβέρνηση στην πραγματικότητα εξαναγκάζεται να προχωρήσει, αφού την υποχρεώνει να το κάνει η σχετική Οδηγία της Ε.Ε.

Πρόκειται ασφαλώς για την Οδηγία (ΕΕ) 2022/2041, η οποία προβλέπει ότι «κάθε κράτος μέλος, στο οποίο το ποσοστό κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις υπολείπεται του κατώτατου ορίου του 80%, θεσπίζει πλαίσιο με τους αναγκαίους και πρόσφορους όρους για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, είτε με νόμο κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους είτε με συμφωνία με αυτούς».

Μάλιστα η ίδια Οδηγία της Ε.Ε. ζητάει, από τα κράτη-μέλη που έχουν κάτω από 80% ποσοστό κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις, και την εκπόνηση σχεδίου δράσης «κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους ή σε συμφωνία με αυτούς ή, κατόπιν κοινού αιτήματος των κοινωνικών εταίρων, ως προϊόν συμφωνίας μεταξύ των κοινωνικών εταίρων».

Και βέβαια η χώρα μας ανήκει απολύτως στην κατηγορία των κρατών-μελών που πρέπει να εφαρμόσουν την ευρωπαϊκή Οδηγία, αφού όχι απλά υπολείπεται του ποσοστού 80% κάλυψης των εργαζόμενων από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, αλλά βρίσκεται και κάτω του 30%. (Κυρίως λόγω της Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου 6/2012 -κυβέρνηση Παπαδήμου-, λοιπών μνημονιακών μέτρων του 1ου και κυρίως του 2ου μνημονίου, αλλά και πολύ στοχευμένων παρεμβάσεων της κυβέρνησης Μητσοτάκη).

Με άλλα λόγια, όλα όσα εμφανίζονται ως πρωτοβουλία που «συμβαίνει για πρώτη φορά στη χώρα μας», υπαγορεύονται απολύτως ρητά από την ευρωπαϊκή Οδηγία.

Καθυστέρηση

Όμως η παρέμβαση αυτή, όχι μόνο είναι για την ελληνική κυβέρνηση αναγκαστική, αλλά έρχεται και με σημαντική καθυστέρηση. Και αυτό γιατί η ευρωπαϊκή Οδηγία ενσωματώθηκε (νόμος 5163/2024) στις 6.12.2024 και σύμφωνα με τον νόμο που την ενσωμάτωσε (άρθρο 5 παρ. 4), το σχετικό Σχέδιο Δράσης θα πρέπει να έχει εκδοθεί εντός ενός έτους από τότε, δηλαδή μέχρι τις 6.12.2025.

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση πήρε αυτήν την πρωτοβουλία στην εκπνοή της προθεσμίας, ενώ το σχετικό Σχέδιο Δράσης (με την τυπική του έννοια) δεν έχει ακόμα εκδοθεί και άρα οι εργαζόμενοι στερούνται τα όποια οφέλη από τις βελτιώσεις στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, επί έναν χρόνο.

Μετενέργεια

Στη σχετική τοποθέτησή του ο Κυρ. Μητσοτάκης έκανε ακόμα λόγο για «μια συμφωνία η οποία υπερβαίνει και τους τελευταίους μνημονιακούς περιορισμούς, επαναφέροντας την πλήρη μετενέργεια».

Σύμφωνα με νομικούς κύκλους με εξειδίκευση στο εργατικό δίκαιο, η επαναφορά της πλήρους μετενέργειας είναι βέβαια θετική, όμως σε καμία περίπτωση δεν συνιστά υπέρβαση και των τελευταίων μνημονιακών περιορισμών (ούτε βέβαια και των περιορισμών που θέσπισε η ίδια η κυβέρνηση Μητσοτάκη).

Και αυτό γιατί με την σημερινή συμφωνία προβλέπεται ότι η μετενέργεια θα είναι πλήρης (θα αφορά δηλαδή την ισχύ όλων των όρων μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που έληξε), αλλά δεν αποκαθιστά την 6μηνη αυτοδίκαιη παράταση των κανονιστικών της όρων, που ίσχυε πριν τα μνημόνια. Την διατηρεί στους 3 μήνες, στους οποίους τα μνημόνια την περιόρισαν.

Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση

Επιπλέον με τη σημερινή «Κοινωνική Συμφωνία» δεν αποκαθίσταται ο θεσμός της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Ο κατώτατος μισθός θα εξακολουθήσει, δηλαδή, να ορίζεται από την κυβέρνηση και όχι από τους κοινωνικούς εταίρους με ΣΣΕ (όπως είχε επιβληθεί από μνημονιακούς νόμους) και η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας δεν θα μπορεί να προβλέπει μισθολογικούς όρους.

Επίσης, δεν υπάρχει πλήρης και χωρίς εξαιρέσεις επαναφορά της αρχής της εύνοιας (για την εφαρμογή του ευνοϊκότερου για τον εργαζόμενο όρου), η οποία είχε αποκατασταθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη θέσπισε εξαιρέσεις.

Κατά τους ίδιους νομικούς κύκλους, θετική είναι η πρόβλεψη της σημερινής «Κοινωνικής Συμφωνίας» για μείωση του ποσοστού κάλυψης από 50% σε 40% των εργαζόμενων του κλάδου από μια κλαδική ΣΣΕ, προκειμένου αυτή να κηρυχθεί ως γενικώς υποχρεωτική (δηλαδή να ισχύει για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου).

Θετική κρίνεται επίσης και η πρόβλεψη ότι σε περίπτωση που η κλαδική θα συνυπογράφεται από τριτοβάθμια οργάνωση, δεν θα χρειάζεται βεβαίωση που να αποδεικνύει ότι οι υπογράφοντες εργοδότες απασχολούν το ποσοστό αυτό των εργαζομένων του κλάδου.

Όμως δεν καταργείται μία σειρά από περιορισμούς που η ίδια η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε θέσει ως προς την επεκτασιμότητα των ΣΣΕ και την κήρυξή τους ως γενικά υποχρεωτικών (όπως π.χ. η υποχρέωση υποβολής πορίσματος διαβούλευσης των δεσμευόμενων μερών για την αναγκαιότητα της επέκτασης και τις επιπτώσεις της στην ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση).

«Ύποπτες» ρυθμίσεις

Οι νομικοί κύκλοι, τέλος, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, σημειώνοντας ότι η «Κοινωνική Συμφωνία», πέρα από το ότι δεν αποκαθιστά πλήρως το προμνημονιακό θεσμικό πλαίσιο περί συλλογικών διαπραγματεύσεων, περιλαμβάνει και ρυθμίσεις ιδιαίτερα «ύποπτες», που μπορεί να αποβούν εξαιρετικά επικίνδυνες για τη δυνατότητα επίτευξης συλλογικών ρυθμίσεων και αφορούν τις διατάξεις για τη μονομερή προσφυγή στη Διαιτησία.

Το σχετικό δικαίωμα είχε καταργηθεί με τα μνημόνια, με αποτέλεσμα να μπορεί η εργοδοτική πλευρά να αρνείται κάθε διαπραγμάτευση ή να αρνείται την υπογραφή ΣΣΕ και εντέλει να μην επιτυγχάνεται ποτέ συλλογική ρύθμιση. Η κατάργηση αυτή κρίθηκε αντισυνταγματική και το δικαίωμα επανήλθε, ωστόσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη νομοθέτησε σημαντικούς περιορισμούς στο δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στην Διαιτησία, με αποτέλεσμα οι περιπτώσεις που η πλευρά των εργαζομένων μπορούσε να προσφύγει μονομερώς στην Διαιτησία, να είναι πρακτικά ελάχιστες.

Σταδιακά βέβαια (και ιδίως τον τελευταίο χρόνο) μέσα από αποφάσεις των Διαιτητών του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) οι περιπτώσεις αυτές έχουν αυξηθεί. Αλλά τώρα η «Κοινωνική Συμφωνία» έρχεται να προβλέψει ότι η συνδρομή ή όχι του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στην Διαιτησία, δεν θα κρίνεται κατ’ αρχήν από τον ίδιο τον Διαιτητή του ΟΜΕΔ, αλλά από 3μελή Επιτροπή που θα συγκροτείται από έναν Καθηγητή Νομικής Σχολής, Εργατικού Δικαίου, έναν Καθηγητή Οικονομικών και έναν δικαστή ανώτατου δικαστηρίου. Περιορίζεται λοιπόν η ελευθερία του Διαιτητή να κρίνει ότι, ανά περίπτωση, συντρέχουν οι προϋποθέσεις μονομερούς προσφυγής στην Διαιτησία.

Ειδήσεις Σήμερα: