Το όνομα της πόλης-λιμανιού Τιαντζίν στη βόρεια Κίνα, που φιλοξενεί μέχρι και σήμερα τη διήμερη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), σημαίνει «λιμάνι του αυτοκράτορα».

Είναι ακριβώς η εικόνα ενός σύγχρονου παγκόσμιου ηγέτη που θέλει να προβάλλει ο «οικοδεσπότης» της συνόδου και πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, στο γνωστό ρητορικό του τρίπτυχο ανάπτυξη-ασφάλεια-πολυμέρεια.

Στο φόντο είναι μια υπό διαμόρφωση νέα τάξη πραγμάτων, εν μέσω ένθεν κακείθεν έκρηξης του αναθεωρητισμού, με νέο πολλαπλασιαστή τον απρόβλεπτο, πολέμιο των διεθνών θεσμών και θιασώτη του αμερικανικού απομονωτισμού πρόεδρο των ΗΠΑ.

Ο απών Ντόναλντ Τραμπ είναι ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» της 25ης και πολυπληθέστερης συνόδου στα χρονικά της SCO, όπου οι βασικοί πρωταγωνιστές αντιτίθενται στην δυτική ηγεμονία.

Το παρών δίνουν περισσότεροι από 20 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων (κυρίως από την Ασία και τη Μέση Ανατολή), καθώς και επικεφαλής διεθνών και πολυεθνικών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.

Εκ των «συμπρωταγωνιστών» της συνόδου είναι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν -επίσης αναθεωρητής και στενός σύμμαχος της Κίνας, εν μέσω της εισβολής στην Ουκρανία- και κυρίως ο εθνικιστής ινδουιστής πρωθυπουργός της ανερχόμενης υπερδύναμης της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι.

Είναι η πρώτη εδώ και επτά χρόνια επίσκεψη του Μόντι στην -μέχρι πρότινος εχθρό για τη χώρα του- Κίνα, με ώθηση τους εξοντωτικούς αμερικανικούς δασμούς στη χώρα του, ύψους 50%.

Η συνύπαρξη των ηγετών τριών μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη -του κινεζικού «δράκου», της ρωσικής «αρκούδας» και του ινδικού «λιονταριού»- ερμηνεύεται ως μια οιονεί νέα φάση στο διεθνές εν εξελίξει γεωπολιτικό μπρα ντε φερ.

Και δη παραμονές της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, τον Σεπτέμβριο. Της πρώτης της εποχής Τραμπ 2.0, ενόσω η μεταψυχροπολεμική ειρήνη και το διεθνές δίκαιο «αιμμορραγούν» στα εδάφη της Ουκρανίας και της Λωρίδας της Γάζας.

Παγκόσμιος Νότος vs Παγκόσμιου Βορρά

Ιδρυθείς στη Σαγκάη το 2001 με μόλις έξι μέλη (Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν) ο SCO -ένα ευρασιατικό μπλοκ πολιτικής, οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας- αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.

Το 2017 εντάχθηκαν η Ινδία και το Πακιστάν, δύο αντίπαλες πυρηνικές δυνάμεις. Ακολούθησε το Ιράν το 2023 και η Λευκορωσία πέρυσι.

Καθεστώς παρατηρητή έχει η Μογγολία (και το Αφγανιστάν μέχρι το 2021 και την επάνοδο των Ταλιμπάν, το καθεστώς των οποίων ωστόσο αναπτύσσει εκ νέου στενούς δεσμούς με το Πεκίνο και τη Μόσχα), ενώ τους 14 φτάνουν πια οι εταίροι διαλόγου, συμπεριλαμβανομένων της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, αρκετών αραβικών κρατών και με προσθήκη από το 2023 την υπό στρατιωτική χούντα Μιανμάρ.

Με βάση τον πληθυσμό των βασικών κρατών μελών του (και δη της Κίνας και της Ινδίας), ο SCO είναι ο μεγαλύτερος περιφερειακός οργανισμός στον κόσμο.

Αντιπροσωπεύει, δε, περίπου το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Αν και οι συναντήσεις του SCO επικεντρώνονται συνήθως σε θέματα ασφάλειας, το εμπόριο και η οικονομία -και δη η ψηφιακή- βρίσκονται επίσης στο επίκεντρο, με φόντο τους δασμολογικούς πολέμους του Ντόναλντ Τραμπ και «αιχμή του δόρατος» την ευρύτερη χρήση συστημάτων πληρωμών που παρακάμπτουν το δολάριο.

Πέρα από τον εθνικισμό, εξάλλου, ένας νέος κοινός παρονομαστής μεταξύ των Σι, Πούτιν και Μόντι είναι η στάση του τηρούν απέναντι στον «νέο σερίφη στην πόλη», όπως έχει χαρακτηρίσει τον Ντόναλντ Τραμπ ο αντιπρόεδρός του, Τζέι Ντι Βανς.

Δεν είναι διατεθειμένοι να υποταχθούν στις απειλές του για δασμούς (όπως π.χ. η ΕΕ) και -δευτερογενείς ή μη- κυρώσεις.

Θέλουν «να επιδείξουν με εντυπωσιακό τρόπο την αλληλεγγύη του παγκόσμιου Νότου στην εποχή του Τραμπ», σχολιάσει το πρακτορείο Reuters. Για «ένα νέο είδος διεθνών σχέσεων» κάνουν λόγο τα κινεζικά κρατικά ΜΜΕ.

Οι ισορροπίες παραμένουν ωστόσο λεπτές.

Γεωπολιτικό «τανγκό»

Έχοντας «σπάσει» τη δυτική απομόνωσή του μετά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής με τον Αμερικανό πρόεδρο στην Αλάσκα και έκτοτε κλιμακώνοντας τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν μετέβη στη σύνοδο του SCO επιδιώκοντας περαιτέρω ενίσχυση του εμπορίου με τη σύμμαχό του Κίνα.

Σε αυτή τη σχέση «άνευ όρων» ωστόσο η Μόσχα δεν έχει το πάνω χέρι, ενόσω επιδιώκει επανεκκίνηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ υπό τον Τραμπ, εξαρτάται από τη στήριξη του Πεκίνου στον πόλεμο στην Ουκρανία και -κόντρα στις δυτικές κυρώσεις- τροδοφοτεί την πολεμική οικονομία της από τις εξαγωγές φθηνού ρωσικού πετρελαίου στην Κίνα και στην Ινδία.

Δύο ανερχόμενες οικονομικές υπερδυνάμεις του πλανήτη, στενά οικονομικά συνδεδεμένες.

Και οι τρεις χώρες αποτελούν ιδρυτικά μέλη του μπλοκ των BRICS, η περσινή σύνοδος κορυφής του οποίου σηματοδότησε το «λιώσιμο των πάγων» στις μέχρι πρότινος επικίνδυνα τεταμένες σχέσεις μεταξύ της Κίνας και της Ινδίας.

Πέντε χρόνια μετά την αιματηρή ένοπλη αντιπαράθεση μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων στα Ιμαλάια, το 2020, οι σινοϊνδικές σχέσεις βρίσκονται σε φάση ανήσυχης σταθεροποίησης.

Το Πεκίνο, για παράδειγμα, είναι σύμμαχος του άσπονδου εχθρού της Ινδίας, του (επίσης πυρηνικού) Πακιστάν, με την πρόσφατη σύγκρουση στο Κασμίρ να γίνεται από το Ισλαμαμπάντ πεδίο δοκιμής νέας γενιάς κινεζικών μαχητικών αεροσκαφών και οπλικών συστημάτων.

Υπήρξε επίσης μεταξύ Κίνας και Ινδίας αντιπαλότητα για την ηγεσία στον Παγκόσμιο Νότο, ενόσω το Νέο Δελχί διεκδικεί στρατηγική αυτονομία με δεσμούς με τον Παγκόσμιο Βορρά.

Κάτι που μαρτυρεί και ο ενδιάμεσος σταθμός του Μόντι -προ της άφιξής του στην Κίνα- στην Ιαπωνία, μέλος μαζί με την Ινδία, τις ΗΠΑ και στην Αυστραλία στην περιφερειακή συμμαχία Quad.

Τούτων λεχθέντων, η φετινή σύνοδος του SCO αποτελεί ένα κρίσιμο τεστ γεωπολιτικού ρεαλισμού για τους βασικούς πρωταγωνιστές του, για επαμφοτερίζουσας εξωτερικής πολιτικής εταίρους (βλέπε π.χ. Τουρκία) και για τον ίδιο Κινέζο πρόεδρο Σι, εν αναμονή συνάντησής του με τον Ντόναλντ Τραμπ.

Η πολυμέτωπη επικοινωνιακή αντεπίθεση του Σι

Υπό το πρίσμα της παρούσας, εξαιρετικά ρευστής γεωπολιτικής συγκυρίας, το μεγάλο «στοίχημα» του Κινέζου προέδρου Σι στη φετινή σύνοδο του SCO είναι να δείξει ότι η επιρροή του οργανισμού δεν είναι περιορισμένη.

Ότι δεν πρόκειται πλέον απλώς για μια χαλαρή ένωση κρατών, με διαφορετικές γεωπολιτικές ατζέντες, αλλά περιστασιακά συγκλίνοντα συμφέροντα και ανησυχίες περιφερειακής ασφαλείας με το Πεκίνο, ενόσω οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ επιχειρούν να ξαναγράψουν κατά το δοκούν τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων.

Όχι τυχαία, ο Κινέζος πρόεδρος έχει οργανώσει μετά τη σύνοδο του SCO μια γιγαντιαία στρατιωτική παρέλαση για την «Ημέρα της Νίκης», στις 3 Σεπτεμβρίου.

Σηματοδοτεί το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με την επίσημη παράδοση της Ιαπωνίας και έχει ως στόχο την ανάδειξη της συμβολής της Κίνας.

Μεταξύ των παρόντων ηγετών θα είναι ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν και ο ηγέτης της -πυρηνικής, υπό κλοιό διεθνών κυρώσεων και συμμάχου της Μόσχας στον πόλεμο στην Ουκρανία- Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ουν.

Θα είναι η πρώτη από το 2019 γνωστή επίσκεψη του Κιμ στην Κίνα.

Σημειολογικά, θα είναι επίσης η πρώτη δημόσια από κοινού εμφάνιση των ηγετών της Κίνας, της Ρωσίας και της Βόρειας Κορέας.

Συνολικά 26 αρχηγοί ξένων κρατών ή κυβερνήσεων -μεταξύ αυτών του Ιράν, της Κούβας και της Λευκορωσίας- θα παραστούν στην παρέλαση: μια ερμηνευόμενη πιο σαφής καταγραφή της διεθνούς επιρροής του Σι.

Από θεωρητικά δυτικής πλευράς, το παρών θα δώσουν ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο φιλορώσος πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο – ο μοναδικός ηγέτης χώρας μέλους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Ο Ινδός πρωθυπουργός Μόντι εν τω μεταξύ θα έχει ήδη αποχωρήσει από την Κίνα, με την ολοκλήρωση της συνόδου κορυφής του SCO, όπου πολλοί συμμετέχοντας ηγέτες δεν αποτελούν… πρότυπο δημοκρατών.

Όμως ούτε οι σημερινές ΗΠΑ αποτελούν πλέον υπό τον Τραμπ δημοκρατικό αντίβαρο.

Η δε ΕΕ, ως συνήθως, παρακολουθεί τις εξελίξεις…

Ειδήσεις Σήμερα: