Ιερώνυμος Λύκαρης: Πρώτη εμφάνιση σε «Πρώτο πρόσωπο»

Για χρόνια πολλά υπήρξα επαγγελματίας γραφιάς. Στην πραγματικότητα, με λίγα μόνο διαλείμματα, πάντα τέτοιος ήμουν, πότε για πολιτικούς και πότε για βιοποριστικούς λόγους. Έχω υπάρξει συντάκτης προκηρύξεων, προπαγανδιστικών κειμένων, ομιλιών για λογαριασμό τρίτων και δικό μου, επινοητής συνθημάτων, εκλαϊκευτής ιδεολογικών στερεοτύπων και πολιτικών γραμμών, αναλυτής, σχολιογράφος, ρεπόρτερ και αρθρογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά, εδώ και στο εξωτερικό.
Για να αντέξω στις ατέλειωτες εναλλαγές που μου επιβάλλονταν, πότε από την αίσθηση του καθήκοντος και πότε από την ανάγκη της επιβίωσης, διάβαζα λογοτεχνία. Στην αρχή στρατευμένη, αργότερα κάθε είδους, ιδιαίτερα κατασκοπευτική και αστυνομική. Ξεκοκάλισα όλους του μεγάλους, όπως παλιά, όταν διάβαζα με τετράδιο και μολύβι το Κεφάλαιο του Μαρξ.
Υπήρξε μια δεκαετία γεμάτη, που το έκανα με την ίδια μονομανία που επέδειχνα γράφοντας θεωρητικά και προπαγανδιστικά κείμενα κατά τη μακρόχρονη ακτιβιστική περίοδό μου. Ήταν για μένα μια ανέλπιστη διέξοδος και την άρπαξα σαν κάποιος που τον κυνηγά ο χρόνος και πρέπει να προλάβει.
Ξεκίνησα από σημειώσεις στα περιθώρια των βιβλίων και σιγά-σιγά πέρασα στα τετράδια. Αποκρυπτογραφούσα την πλοκή, αποδελτίωνα φράσεις και αποσπάσματα, έστηνα αναλυτικά διαγράμματα μικρών ιστοριών, δοκίμαζα αφηγηματικά στυλ, έκανα μικρές σπουδές σε χαρακτήρες, παρατηρώντας τη συμπεριφορά τυχαίων περαστικών.
Πήγαινα σε τόπους και μετά δοκίμαζα να τους περιγράψω ως χώρους δράσης. Πειραματιζόμουν με την αυθόρμητη γραφή γράφοντας ότι μου κατέβαινε και προσπαθούσα μετά να τα μοντάρω σε μια ιστορία με αρχή μέση και τέλος.
Μέσα από αυτή τη μακρόχρονη αυτοδίδακτη διαδικασία αυτοκάθαρσης και πολιτικής αποτοξίνωσης, κατέληξα να έχω στα συρτάρια μου αρκετό υλικό, έτοιμο και ημιτελές.

Είχα διαβάσει τα Ιταλικά εγκλήματα και μου είχε φανεί εξαιρετική ως συλλογή και ως εκδοτική ιδέα. Όταν κυκλοφόρησαν τα πρώτα Ελληνικά εγκλήματα πήρα τη μεγάλη απόφαση. Διάλεξα ένα από τα έτοιμα, το Κανένα έλεος για τους καλύτερούς μας φίλους, και το έστειλα στον επιμελητή της σειράς, τον κ.Ανταίο Χρυσοστομίδη.
Για την ακρίβεια, ήμουν τότε στην Αθήνα και ένα απόγευμα Κυριακής πέρασα από τη Ζαλόγγου και το έριξα πίσω από ρολά της εισόδου, χωρίς όνομα, με ένα e-mail επικοινωνίας. Μεγάλη Δευτέρα του 2008, ο κ.Χρυσοστομίδης με ενημέρωσε ότι είχε επιλέξει το διήγημα για τα Ελληνικά εγκλήματα 2 και με ρωτούσε πώς με λένε και πότε μπορούμε να συναντηθούμε. Του απάντησα τότε ότι θα του έλεγα από κοντά το όνομά μου και ότι για κάποιους λόγους, θα τους του εξηγούσα κι αυτούς από κοντά, το διήγημα έπρεπε να δημοσιευτεί με ψευδώνυμο. Μου απάντησε ότι δεν είχε κανένα πρόβλημα με τα ψευδώνυμα και κλείσαμε ραντεβού για τις αρχές Μαΐου.

Δεν ήθελα να διαλέξω εγώ το ψευδώνυμό μου. Ήξερα και από άλλες εμπειρίες μου ότι είναι λάθος να διαλέξεις μόνος σου το ψευδώνυμό σου. Άθελα σου, πάντα θα αφήσεις πίσω σου κάποιο ίχνος. Όσο και να το προσέξεις, σε αυτές τις περιπτώσεις η λογική προτιμά να συμβουλεύεται (και τελικά να υποκύπτει) στο υποσυνείδητό σου. Και στο τέλος θα βρεθείς με ένα όνομα που θα εμπεριέχει στοιχεία από την καταγωγή σου ή η σύνθεση του ψευδώνυμου ονόματος και επωνύμου θα θυμίζει κάποιο αγαπημένο ή φιλικό σου πρόσωπο, ή κάποιο παρατσούκλι, ή υποκοριστικό, ή θα είναι παραπλήσιο με κάποιου που κάποιοι ξέρουν ότι θαυμάζεις. Όλα αυτά είναι στοιχεία που κάποια στιγμή μπορεί να σε «προδώσουν».
Στην περίπτωσή μου μού πρότειναν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη μια λίστα με έξι ονόματα και από αυτή το διάλεξα. Με κέντρισε ως όνομα το Ιερώνυμος, το αρχιεπισκοπικό ειδικό βάρος του και το ότι κινείται στην άλλη άκρη των γνωσιολογικών μου αντιλήψεων.

Το Ρομάντζο των καθαρμάτων είναι ένα μυθιστόρημα-παρωδία, μια μαύρη κωμωδία. Αποτελείται από δύο διαπλεκόμενες ιστορίες: Τα μυστικά του βούρκου και τις Θυρίδες προδοσίας. Και οι δύο διαδραματίζονται στα άδυτα του υποκόσμου, της πολιτικής και της πολιτιστικής υποκουλτούρας, και οι πρωταγωνιστές της μιας είναι κομπάρσοι στην άλλη.
Αρχικά τις είχα σκεφτεί σαν δυο ξεχωριστές, αυτοτελείς αστυνομικές νουβέλες. Ξεκίνησα με τα Μυστικά του βούρκου. Είχα την ιδέα από καιρό και με τη βοήθεια ενός φίλου μου αστυνομικού ρεπόρτερ είχα μαζέψει αρκετό πραγματολογικό υλικό στην πηγή του. Παράλληλα παρακολουθούσα την όλη συζήτηση που γινόταν εκείνη την περίοδο για τη ροζ, αισθηματική λογοτεχνία.
Άρχισα να επισκέπτομαι τα διάφορα μπλοκ των επιφανών συγγραφέων του είδους και να προσπαθώ να διαπιστώσω ποια ήταν η συνταγή της επιτυχίας τους, πώς μέσα από την καθημερινή επικοινωνία τους με τις αναγνώστριές τους κατόρθωναν και συσπείρωναν γύρω τους ένα αυξανόμενο φανατικό κοινό.
Τότε γεννήθηκε η ιδέα της κατασκευής ενός χαρακτήρα-εκπροσώπου του είδους που, θα μπορούσε να έχει εμπλακεί, μέσα στην αιθεροβάμονα αφέλειά της, σε μια συνομωσία ολκής, υπαίτιος της οποίας ήταν ο για χρόνια σύντροφός της, ένας κανάγιας πολιτικός, ένας διεφθαρμένος και δολοπλόκος υφυπουργός. Χωρίς να το καταλάβω βρέθηκα να γράφω και τις δύο ιστορίες παράλληλα. Κάποια στιγμή ο πειρασμός για να τις διαπλέξω έγινε αφόρητος. Και τελικά υπέκυψα.

Δεν ήθελα να αφηγηθώ απλώς μια ιστορία για τους πολέμους που ξεσπούν ανάμεσα στις διάφορες φατρίες του οργανωμένου εγκλήματος, ή για συνωμοσίες και σκάνδαλα διεφθαρμένων πολιτικών και κρατικών λειτουργών. Με ενδιέφερε περισσότερο το να διερευνήσω, μέσα από σύνθετους μυθιστορηματικούς χαρακτήρες, το πώς μια σύγκρουση συμφερόντων, με τις συνωμοσίες και τις ίντριγκες που τις συνοδεύουν, επιδρούν στην καθημερινή ζωή των εμπλεκομένων σε αυτές, πώς τους εξαναγκάζουν να συμπεριφερθούν.
Σε συνθήκες δράσης, όλων αυτών το έλλογο και το θυμικό λειτουργεί με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους και των εμπειριών τους, υπό το πρίσμα πάντα των προσωπικών ιδιοτελών επιδιώξεών τους. Γιατί πάντα, όλοι όσοι εμπλέκονται σε παιχνίδια δύναμης και εξουσίας, δεν υπάρχει περίπτωση να μην επιχειρήσουν (άλλο το αν και σε ποιο βαθμό το καταφέρνουν), να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για ίδιο όφελος, ακόμη κι αν χρειαστεί να προδώσουν. Επειδή δε όλα συνδέονται, πάντοτε, όταν ξεσπάει μια σύγκρουση συμφερόντων, υπάρχουν κι αυτοί που ξαφνικά βλέπουν τα δικά τους σχέδια να επηρεάζονται (αρνητικά ή θετικά).
Υπάρχουν επίσης και αυτοί που την βλέπουν σαν ουρανοκατέβατη ευκαιρία και σπεύδουν να στήσουν παραδίπλα ένα δικό τους παιχνίδι, το οποίο αργά ή γρήγορα θα αρχίσει να επηρεάζει και να επηρεάζεται από την αρχική σύγκρουση.

Μου αρέσουν οι θεωρίες συνομωσίας γιατί όσο πιο απίστευτες ακούγονται τόσο πιο αληθινές βγαίνουν στο τέλος. Στο πρώτο μέρος του μυθιστορήματος, στα Μυστικά του βούρκου, διερευνάται το ζήτημα της πρόσληψης της ιστορίας από τους δύο υπαρχηγούς δύο αντιμαχόμενων φατριών του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά και από την πέτρα του σκανδάλου, μια λαϊκοπόπ τραγουδίστρια με αριστερές οικογενειακές καταβολές, ερωμένη του ενός από τους δύο αλληλοσπαρασσόμενους νονούς, που άθελα της προκάλεσε το μακελειό.
Στο δεύτερο μέρος, στις Θυρίδες προδοσίας, διερευνάται μια συνομωσία ολκής, στην οποία οι συνωμότες εκμεταλλεύονται την σχέση, την αφέλεια και το πλούσιο συγγραφικό έργο μια συγγραφέως ροζ αισθηματικών μυθιστορημάτων.
Και στις δύο ιστορίες, εκτός από τα ευδιάκριτα όρια και την αλληλοτροφοδότηση της δράσης οργανωμένου εγκλήματος και πολιτικής διαφθοράς, προσπάθησα να αναδείξω και το κοινό αισθητικό γούστο τους. Και στους δύο αυτούς πυλώνες του συστήματος, αναπαράγεται διαρκώς μια ανατριχιαστική σε έκταση και σε βάθος προκλητική κατανάλωση πολιτιστικών υποπροϊόντων, η οποία διαδίδεται μέσω της προβολής του παραδείγματος γνωστών πολιτικών, επιχειρηματιών και διαμορφωτών κοινής γνώμης.

Το Ρομάντζο των καθαρμάτων είναι ένα μυθιστόρημα ανοιχτού τέλους. Ήθελα οι ίδιοι οι αναγνώστες να φανταστούν ποια θα μπορούσε να είναι η μοίρα των πρωταγωνιστών και των κομπάρσων του. Είχα στο μυαλό μου από την αρχή το να προσπαθήσω, τουλάχιστον, η πλοκή να αφήνει ελεύθερο το γήπεδο στους αναγνώστες, για να παίξουν με τις αμφιβολίες του αφηγητή και να κάνουν τις δικές τους υποθέσεις, παίρνοντας ερεθίσματα και από όλο αυτό το καθημερινό αλαλούμ που βιώνει σήμερα η χώρα.

Θεώρησα ότι το όλο μυθοπλαστικό εγχείρημα θα εξυπηρετούνταν καλύτερα με τη μορφή της παρωδίας. Αν κατάφερνα δηλαδή να συνδυάσω την ανθρωπογεωγραφία του υποκόσμου της νύχτας, των φυλακών, των αργυρώνητων πολιτικών νάνων, των υπηρετριών της μουσικής και λογοτεχνικής σαπουνόπερας με την αστυνομική πλοκή και τα εργαλεία της φαρσοκωμωδίας, της μαύρης διακωμώδησης μέσω της σουρεαλιστικής υπερβολής και του παράδοξου.