Οι κορυφαίες μύτες «δεν έχουν κληρονομικό χάρισμα»

Οι σομελιέ και οι κορυφαίοι ειδικοί της αρωματοποιίας δεν γεννιούνται, αλλά γίνονται εξπέρ της όσφρησης μέσω της εμπειρίας, υποδεικνύουν πειράματα (πού αλλού;) στη Γαλλία. Το συμπέρασμα, πάντως, δεν βρίσκει απόλυτα σύμφωνους άλλους ειδικούς.

«Για να γίνει κανείς «μύτη» πρέπει να εξασκείται, όπως ένας πιανίστας πρέπει να εξασκείται στις κλίμακες» δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Ζαν-Πιέρ Ρουαγιέ, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Claude Bernard της Λιόν.

Η έρευνα του Ρουαγιέ έδειξε ότι οι άπειροι και οι πεπειραμένοι αρωματοποιοί είναι σχεδόν εξίσου καλοί στο να ξεχωρίζουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες αρωματικές νότες.

Η διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες ήταν ότι οι έμπειρες «μύτες» μπορούσαν να φαντάζονται μυρωδιές αυτόματα, περίπου όπως ένας πεπειραμένος οδηγός μπορεί να οδηγεί το όχημά του χωρίς καν να το σκέφτεται.

Αντίθετα, οι άπειροι αρωματοποιοί έπρεπε να καταβάλλουν συνειδητή προσπάθεια.

«Η νοητική απεικόνιση οσμών αναπτύσσεται με την καθημερινή εξάσκηση και δεν είναι εγγενής ικανότητα» καταλήγει η μελέτη στην επιθεώρηση Human Brain Mapping.

Ένας άλλος ειδικός, που κλήθηκε να σχολιάσει την είδηση, αναγνώρισε ότι η εμπειρία παίζει ρόλο στην οσφρητική φαντασία, επισήμανε όμως ότι οι υποδοχείς της όσφρησης και τα αντίστοιχα νευρικά κυκλώματα διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Από την προσπάθεια στον αυτοματισμό

Παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι η διαρκής εξάσκηση αλλάζει την εγκεφαλική δραστηριότητα σε μουσικούς και αθλητές.

Προκειμένου να διαπιστώσουν αν ισχύει το ίδιο και στην όσφρηση, οι Γάλλοι ερευνητές εξέτασαν 28 εθελοντές, από τους οποίους οι μισοί ήταν φοιτητές της αρωματοποιίας, ενώ οι υπόλοιποι ήταν βετεράνοι με εμπειρία 5 έως 35 ετών.

Στο πρώτο πείραμα, οι εθελοντές κλήθηκαν να αναγνωρίζουν μερικές δεκάδες μυρωδιές από μια παλέτα 300 ουσιών. Σε ένα δεύτερο πείραμα, κλήθηκαν να φανταστούν τις οσμές κοιτάζοντας τους χημικούς τους τύπους.

Στην πρώτη περίπτωση, οι επιδόσεις των δύο ομάδων ήταν παραπλήσιες. Οι έμπειρες «μύτες», όμως, ήταν ταχύτερες και ακριβέστερες στο να ανακαλούν οσμές από τη μνήμη.

Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες έγιναν εμφανείς με μαγνητικές τομογραφίες που παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο την εγκεφαλική δραστηριότητα (η τεχνική ονομάζεται λειτουργικός μαγνητικός συντονισμός, ή fMRI).

Στους άπειρους αρωματοποιούς, η δραστηριότητα ήταν εντονότερη στον πρόσθιο φλοιό, στον οποίο αποδίδεται η συνειδητή σκέψη. Στους έμπειρους, όμως, η δραστηριότητα ήταν εντονότερη στην παραϊπποκάμπεια έλικα, μια περιοχή που παίζει ρόλο στην ανάκληση αναμνήσεων και τη νοητική απεικόνιση.

Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες υποδεικνύουν ότι το να φαντάζεται κανείς μια μυρωδιά είναι ικανότητα που αποκτάται με την εμπειρία και τελικά γίνεται αυτόματη.

Ουσιαστικά, όμως, η έρευνα δεν απαντά στο ερώτημα του κατά πόσο η αίσθηση της όσφρησης επηρεάζεται από γενετικές βιολογικές διαφορές στο οσφρητικό σύστημα.

Ο Πατρίκ Μακ Λεόντ, πρώην επικεφαλής του Εργαστηρίου Αισθητηριακής Νευροβιολογίας, λίγο έξω από τις Βερσαλλίες, εκτιμά ότι κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική αίσθηση της όσφρησης:

«Δεν υπάρχει περίπτωση δύο άνθρωποι να μυρίζουν το ίδιο πράγμα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο» δηλώνει στο AFP. «Όταν αντιλαμβανόμαστε μια οσμή, η ακριβής φύση της αίσθησης που προκύπτει εξαρτάται τόσο από το αντικείμενο όσο και από το υποκείμενο» εξηγεί.

Οι μελέτες του Δρ Λεόντ έδειξαν ότι μια μυρωδιά μπορεί να γίνεται αντιληπτή από έναν άνθρωπο σε μικρές συγκεντρώσεις, ενώ να μην γίνεται αντιληπτή από έναν άλλο. Και αν η αρωματική ουσία αλλάξει, το αποτέλεσμα του πειράματος μπορεί να αντιστρέφεται.

Η συγκέντρωση στην οποία μια ουσία γίνεται αντιληπτή ως οσφρητικό ερέθισμα μπορεί να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο κατά χίλιες φορές, επισημαίνει.

Και αυτή η διαφορά δεν αλλάζει καθόλου με την εμπειρία.

Ο Δρ Λεόντ αναγνωρίζει, πάντως, ότι η εξάσκηση παίζει σημαντικό ρόλο στην αρωματοποιεία: «Είναι σαν να έχουμε έναν αστυνομικό που χτενίζει δεκάδες στοιχεία για να βρει την αλήθεια. Με την εξάσκηση, η μύτη γίνεται οξύνους ντετέκτιβ για οτιδήποτε σχετίζεται με τις οσμές».

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ