Μου λέει κάτι με τα… χέρια. Αλλά τι;

Ποια στάδια ανάπτυξης ακολουθούν οι κινήσεις που κάνουν με τα χεράκια τους τα μωρά; Πώς μπορούν οι γονείς να τα βοηθήσουν;

Της Στέλλας Βασαλάκη με τη συνεργασία του Κωνσταντίνου Βασιλόπουλου, παιδιάτρου

Καθώς το μωράκι σας μέρα με τη μέρα μεγαλώνει, ακολουθεί προοδευτικά σε κάθε τομέα, π.χ. στη συμπεριφορά του, στις κινήσεις του, συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης. Το ίδιο συμβαίνει και με τις κινήσεις που κάνει με τα χεράκια του, οι οποίες εξελίσσονται σταδιακά, δηλαδή στην αρχή τα «ανακαλύπτει», κατόπιν αρχίζει να πιάνει με αυτά πράγματα, να τα χρησιμοποιεί, φτάνοντας με τη συμπλήρωση του πρώτου χρόνου της ζωής του στο να έχει πετύχει τον πλήρη έλεγχο των κινήσεών του ή ακόμα να συνδέει στη σκέψη του το τι θέλει να κάνει με την αντίστοιχη ενέργεια.

Πολύ απλά, μήνα με το μήνα, καθώς το νευρικό σύστημα και ο εγκέφαλος του μωρού αναπτύσσονται, ο συντονισμός των κινήσεών του βελτιώνεται, επιτρέποντάς του να κάνει κινήσεις με τη θέλησή του, με μεγαλύτερη λεπτότητα και ακρίβεια, π.χ. να πιάνει με τα δάχτυλά του και τον αντίχειρα την κουδουνίστρα του κλπ.

Κι αυτό είναι μια σημαντική σταδιακή «κατάκτηση» των μικρών, την οποία καλό είναι να παρακολουθούν οι γονείς και να συζητούν με τον παιδίατρο κάθε τι που παρατηρούν, ώστε να βεβαιώνονται ότι δεν υπάρχουν μεγάλες χρονικές αποκλίσεις στα στάδια εξέλιξης.

Τα στάδια ανάπτυξης της… χειροκίνησης!

Να, λοιπόν, τα πιο βασικά σημεία που είναι χρήσιμο να έχετε υπόψη σας σε κάθε στάδιο ανάπτυξης:

0-4 μηνών

Στην αρχή της ζωής του, ένα νεογέννητο μωράκι έχει τα χεράκια του κλειστά, σφιγμένα και κάνει μόνο αντανακλαστικές κινήσεις. Συγκεκριμένα, εκδηλώνει το «αντανακλαστικό του αδράγματος», δηλαδή το μωρό σφίγγει, γραπώνει στη χούφτα του με «αξιοσημείωτη» δύναμη ό,τι ακουμπήσει στην παλάμη του.

Το «αντανακλαστικό του αδράγματος» και γενικά όλα τα πρώτα αντανακλαστικά του μωρού (π.χ. «του θηλασμού», «του ξαφνιάσματος» κλπ.) εξαφανίζονται τον τρίτο ή τέταρτο μήνα περίπου και τη θέση τους παίρνουν οι εκούσιες κινήσεις, δηλαδή οι κινήσεις που κάνει το μωρό επειδή το θέλει και το αποφασίζει.

Με άλλα λόγια, ένα μωράκι στους τρεις μήνες περίπου αρχίζει σιγά-σιγά να ανοίγει τις παλάμες του, να κρατάει σταδιακά ανοιχτές τις χούφτες του και στους τέσσερις μήνες να πιάνει ένα παιχνιδάκι επειδή το θέλει το ίδιο, κάνοντας δηλαδή μια εκούσια κίνηση κι όχι επειδή κάποιος το ακούμπησε στο χέρι του, όπως γινόταν τις πρώτες εβδομάδες της ζωής του.

Εάν το μωράκι εξακολουθεί να φανερώνει το αντανακλαστικό του αδράγματος μετά τον τρίτο ή τέταρτο μήνα, αυτό πιθανά να σημαίνει ότι ο εγκέφαλός του δεν εξελίσσεται όπως θα έπρεπε, θα μπορούσε να είναι δηλαδή σημείο διαταραχής της ανάπτυξης και της λειτουργίας του εγκεφάλου.

4-5 μηνών

Σε αυτό το στάδιο, το μωράκι σιγά-σιγά «ανακαλύπτει» τα χεράκια του με τα οποία παίζει πολλή ώρα, παρακολουθεί με το βλέμμα του τις κινήσεις τους, χαίρεται να τα βάζει στο στόμα του, να τα πιπιλάει, το ίδιο και τα ποδαράκια του.

Αρχίζει να πιάνει αντικείμενα που βλέπει μπροστά του, π.χ. το μπιμπερό του και να τα φέρνει στο στόμα του, ενώ μπορεί να κουνάει την κουδουνίστρα του.

6-7 μηνών

Οι ικανότητες στη χρήση των χεριών του μικρούλι μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο, π.χ. μπορεί να σκίζει με τα δυο χεράκια του ένα χαρτί.

Προσπαθεί να φτάσει με τα χεράκια του κάποιο παιχνίδι που του τραβά το ενδιαφέρον, να συντονίζει δηλαδή τη σκέψη του με την αντίστοιχη κίνηση, ενώ του αρέσει να αγγίζει παιχνίδια από υλικά με διαφορετική υφή.

8-9 μηνών

Σε αυτή την ηλικία το μωράκι αρχίζει να κάνει λεπτότερες κινήσεις με τα χεράκια και τα δαχτυλάκια του.

Αρχίζει να μεταφέρει το παιχνιδάκι του από το ένα χέρι στο άλλο ή ακόμα να ασχολείται με αντικείμενα μικρού μεγέθους -κάτι που δεν έκανε πριν- να χτυπά παλαμάκια, να βγάζει τα καλτσάκια του, να αντιδρά όταν κάποιος προσπαθεί να πάρει από το χεράκι του το παιχνίδι του, ενώ αρχίζει να βάζει το δάχτυλό του σε τρύπες, π.χ. προσπαθεί να το βάλει στο αυτί της μαμάς του, στη μύτη της κλπ.

10-12 μηνών

Το μικρούλι κάνει ακόμα πιο επιδέξιες κινήσεις κι έχει καλύτερο συντονισμό. Για παράδειγμα, είναι σε θέση να πιάνει αντικείμενα, παιχνίδια χρησιμοποιώντας τις άκρες του δείκτη και του αντίχειρά του.

Χρησιμοποιεί εξίσου το αριστερό και το δεξί χεράκι του, ενώ μπορεί πλέον να δείχνει με το δείκτη του, να κρατάει δύο παιχνιδάκια στα χέρια του και να τα χτυπάει μεταξύ τους, να πετάει πράγματα στο πάτωμα, να κουνάει τα χεράκια του για να χαιρετήσει κάποιον, να προσπαθεί να φάει μόνο του, να δίνει σε κάποιον το παιχνίδι που κρατάει, να γυρίζει τις σελίδες ενός βιβλίου, να κρατάει δύο πράγματα στο ίδιο χέρι.

Πώς θα το βοηθήσετε

Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε το μικρό σας να μάθει σιγά-σιγά να κάνει ορισμένους χειρισμούς με τα δαχτυλάκια του, με τα χεράκια του, π.χ. να μάθει από τον έκτο μήνα και μετά πώς να κρατάει το ποτηράκι του, πώς να το φέρνει στο στόμα, πώς να πίνει από αυτό, είναι μέσα από τα δικά σας ζωντανά παραδείγματα, δείχνοντάς του δηλαδή τις κινήσεις για να τις μιμηθεί κι εκείνο. Λόγου χάρη, πώς να φέρνει αντικριστά τα χεράκια του για να χτυπήσει παλαμάκια, πώς να κουνάει τον καρπό του χεριού του για να χαιρετήσει, πώς να βάζει ένα μπισκότο στο στόμα του, πώς να δείχνει κάτι με το δάχτυλό του, π.χ. ξεφυλλίζοντας ένα βιβλίο να του ζητήσετε να σας δείξει «πού είναι το κουνελάκι», αφού προηγουμένως έχετε κάνει εσείς την ανάλογη κίνηση με το δείκτη σας για να τη μιμηθεί κλπ.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχετε κατά νου ότι κάθε μωρό έχει τους δικού του ρυθμούς στην αμεσότητα με την οποία μαθαίνει ορισμένα πράγματα και οι γονείς οφείλουν να ενθαρρύνουν και να στηρίζουν κάθε προσπάθεια που κάνει, χωρίς να το συγκρίνουν με άλλα μωρά ή να επιμένουν να πετύχει ορισμένους στόχους γρηγορότερα, χωρίς το μωράκι να έχει ολοκληρώσει το προηγούμενο στάδιο ανάπτυξης, θεωρώντας λανθασμένα ότι με αυτό τον τρόπο το βοηθάνε στην εξέλιξή του.

Τζιζ κακό!

Σε όλα τα στάδια ανάπτυξης της χρήσης των χεριών μια σημαντική παράμετρος είναι η σχολαστική φροντίδα για την ασφάλειά του. Προσοχή λοιπόν:

• Μην αφήνετε το μωράκι μόνο του με κάποιο παιχνιδάκι ή άλλο αντικείμενο που δεν είναι για την ηλικία του ή δεν έχει πιστοποιητικό ασφάλειας.
• Μην του δίνετε παιχνίδια που αποτελούνται από πολύ μικρά κομμάτια ή έχουν αιχμηρά σημεία ή είναι βαμμένα με τοξικά χρώματα, γιατί σίγουρα το μικρό θα τα βάλει στο στόμα του.

kids.in.gr