Aνοιξη, καιρός για αλλεργία

Μετά από ένα παγερό, βροχερό και γκρίζο χειμώνα, το ηλιόλουστο τοπίο της άνοιξης, γεμάτο μυρωδιές και χρώματα, αποτελεί μια ιδιαίτερα ευχάριστη αλλαγή. Για ορισμένους όμως, σημαίνει συναγερμός καθώς την άνοιξη ξεκινάει η συνήθης γι’ αυτούς ταλαιπωρία με ατελείωτο φτάρνισμα, καταρροή και κόκκινα μάτια. Είναι η εποχή της αλλεργίας.

Η αλλεργία είναι μια καθόλα ελληνική λέξη. Προέρχεται από τις λέξεις ‘άλλο‘ και ‘έργο‘ και σημαίνει ακριβώς αυτό: ουσίες που είναι φυσιολογικά αβλαβείς προκαλούν μια διαφοροποιημένη και υπερβολική αντίδραση του αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού. Αυτές οι ουσίες ποικίλλουν ευρέως και μπορεί να περιλαμβάνουν από τρίχωμα ζώων, νυγμό εντόμων και σκόνη, μέχρι απορρυπαντικά, φάρμακα και τροφές. Επίσης, εκδηλώνονται ποικιλοτρόπως: ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, άσθμα, εξανθήματα αλλά και άλλες πιο ασυνήθιστες εκδηλώσεις.

Για να εκδηλωθεί μια αλλεργία απαιτούνται δύο προϋποθέσεις: να υπάρχει γενετική προδιάθεση και το άτομο να έχει έλθει σε προηγούμενη επαφή με το αλλεργιογόνο, συνήθως νωρίς στη ζωή του. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σημαντική αύξηση στη συχνότητα των αλλεργικών παθήσεων. Αυτή αποδίδεται στην ατμοσφαιρική μόλυνση, στις σύγχρονες κατοικίες αλλά και στις γενικότερες συνθήκες ζωής.

Καιρός και αλλεργία

Στην πραγματικότητα αλλεργίες υφίστανται όλο το χρόνο. Οι πρώιμες, όμως, αλλεργίες της άνοιξης οφείλονται κυρίως στη γύρη των δέντρων. Αργότερα και όσο ο καιρός ζεσταίνει προστίθεται η γύρη των χόρτων και άλλων φυτών. Αντίθετα με ότι πιστεύεται, σπάνια ευθύνονται φυτά με έντονα χρώματα ή αρώματα καθώς φέρουν βαρύτερες, κολλώδεις γύρεις.

Το χειμώνα ο ψυχρός και υγρός καιρός δεν ευνοεί την βλάστηση με αποτέλεσμα να είναι περιορισμένες οι αλλεργίες. Ωστόσο, και ο χειμώνας με τον τρόπο του επηρεάζει τις ανοιξιάτικες αλλεργίες. Ήπιοι και υγροί χειμώνες ευνοούν την βλάστηση και την πρώιμη απελευθέρωση γύρης στο περιβάλλον. Αντίθετα, ένας άνυδρος ψυχρός χειμώνας καθυστερεί την εξάπλωση της γύρης και αντίστοιχα τις αλλεργίες. Παρομοίως, οι βροχερές ανοιξιάτικες ημέρες απομακρύνουν την γύρη από την ατμόσφαιρα και κατά συνέπεια θεωρούνται ‘καλές ημέρες’ για τους αλλεργικούς. Βέβαια, μια υγρή άνοιξη ευνοεί την ανάπτυξη μυκήτων που είναι και αυτά σημαντικά αλλεργιογόνα.

Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις γύρης παρατηρούνται συνήθως νωρίς το απόγευμα (5-6 μμ) στην εξοχή και μία-δύο ώρες αργότερα στις πόλεις. Μια δεύτερη κορύφωση της συγκέντρωσης παρατηρείται μετά τα μεσάνυχτα. Φυσικά, τα προαναφερθέντα εξαρτώνται πάντα και από τις καιρικές συνθήκες.

Τέλος, ένας ακόμη παράγοντας που αναφέρεται ολοένα και συχνότερα είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η αύξηση της θερμοκρασίας παρατείνει την περίοδο ανθοφορίας και παράλληλα ευνοεί την ανάπτυξη επιπλέον αλλεργιογόνων φυτών που απαντώνται σε θερμότερα κλίματα.

Εκδηλώσεις

Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί αναμφίβολα τη συχνότερη εκδήλωση της εποχιακής αλλεργίας. Χαρακτηρίζεται από κρίσεις φτερνίσματος, καταρροής, και ρινικής απόφραξης. Προσβάλλει περίπου το 10% του πληθυσμού. Πυροδοτείται όταν η συγκέντρωση της γύρης ξεπεράσει τους 50 κόκκους ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα συνήθως συνοδεύει την αλλεργική ρινίτιδα. Πρόκειται για την χαρακτηριστική δακρύρροια με κνησμό και ερυθρότητα στα μάτια.

Εκτός από τους χρόνιους ασθματικούς που συχνά περνάνε δύσκολες στιγμές με την γύρη, ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν αλλεργία που εκδηλώνεται ως ασθματική κρίση, δηλαδή παρουσιάζουν βήχα, συριγμό, σφίξιμο στο στήθος και δύσπνοια. Πρόκειται ουσιαστικά για ήπιο βρογχικό άσθμα σε αρχικά στάδια που πυροδοτείται από τη γύρη.

Διάγνωση

Υπάρχουν διάφορες εξετάσεις που βοηθούν στη διάγνωση της αλλεργίας και στο προσδιορισμό του ένοχου αλλεργιογόνου. Τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα είναι δύο: η επιδερμική δοκιμασία και η αιματολογική εξέταση RAST.

Στην επιδερμική δοκιμασία ή Patch Test διαλύματα διαφόρων αλλεργιογόνων (πχ καλλυντικά, συντηρητικά, γύρη ποικίλλων φυτών) τοποθετούνται στο δέρμα της πλάτης, κάτω από έναν επίδεσμο και αφήνονται εκεί για 72 ώρες. Αν στο δέρμα αναπτυχθεί μια ερυθρή κνησμώδη πλάκα, το αλλεργιογόνο που τοποθετήθηκε εκεί ενοχοποιείται.

Μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να διαπιστώσει την ύπαρξη της αλλεργίας, μετρώντας τα αντισώματα IgE. Με την εξέταση RAST όμως, προσδιορίζεται έναντι ποίου αλλεργιογόνου αναπτύχθηκε το ειδικό αντίσωμα IgE.

Αμφότερες οι τεχνικές έχουν καλά αποτελέσματα, με την καθεμιά να έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Ο προσδιορισμός του αλλεργιογόνου εξασφαλίζει καταρχήν ότι πρόκειται για γύρη και όχι έναν παράγοντα που μπορεί εύκολα να απομακρυνθεί (πχ τρίχωμα ζώων) και ταυτοποιεί το ένοχο φυτό που ενδεχομένως να μπορεί να αποφύγει ο πάσχων. Συχνά όμως αυτό δεν είναι εφικτό, οπότε απαιτείται η παρέμβαση του ιατρού.

Θεραπεία

Η πρώτη γραμμή της θεραπείας είναι τα γνωστά σε όλους αντιισταμινικά δισκία. Είναι σε θέση να προσφέρουν σημαντική ανακούφιση από όλα τα συμπτώματα της αλλεργίας. Τα νεότερα αντιισταμινικά πλεονεκτούν καθώς δεν προκαλούν υπνηλία όπως τα παλαιότερα. Επειδή όμως κάθε κανόνας έχει τις εξαιρέσεις του, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την οδήγηση και το χειρισμό βαρέων μηχανημάτων όταν κάποιος είναι υπό την επήρεια αντιισταμινικού. Ενδεχομένως να χρειαστεί πειραματισμός με διάφορα σκευάσματα γιατί η αποτελεσματικότητα αλλά και οι παρενέργειές τους ποικίλλουν στον κάθε άνθρωπο.

Τα αποσυμφορητικά σπρέι προσφέρουν άμεση ανακούφιση από τα ρινικά συμπτώματα αλλά δεν δρουν στον μηχανισμό της αλλεργίας και δεν πρέπει να λαμβάνονται για περισσότερες από 5-6 ημέρες γιατί μπορεί να έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.

Τα ρινικά σπρέι κορτικοειδών αποτελούν αναμφίβολα σημαντική πρόοδο στην αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας. Θεωρούνται ασφαλή, εφόσον βεβαίως δεν γίνεται κατάχρηση, αλλά απαιτούν περίπου μία εβδομάδα για να εκδηλώσουν το αποτέλεσμά τους. Τα ρινικά σπρέι χρωμολύνης και νεδοκρομίλης χρησιμοποιούνται κυρίως προληπτικά σε ήπιες αλλεργίες και είναι ιδιαίτερα ασφαλή στα παιδιά.

Όταν υπάρχει μόνο αλλεργική επιπεφυκίτιδα ή αυτή δεν ελέγχεται επαρκώς με τα αντιισταμινικά δισκία, διατίθενται στην αγορά πολυάριθμα αποτελεσματικά κολλύρια αντιισταμινικών, χρωμολύνης και νεδοκρομίλης. Τα κολλύρια κορτικοειδών είναι επίσης πολύ αποτελεσματικά αλλά δεν πρέπει ποτέ να λαμβάνονται χωρίς συμβουλή οφθαλμιάτρου και για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί ελλοχεύουν αρκετοί κίνδυνοι.

Όσοι εκδηλώνουν αλλεργίες με τη μορφή βρογχικού άσθματος απαιτούν ιδιαίτερη αντιμετώπιση με εισπνεόμενα σπρέι και συχνά κι άλλα μέτρα, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.

Τέλος, ιδιαίτερη μνεία αξίζει στην ανοσοθεραπεία. Πρόκειται για τα περίφημα ‘εμβόλια’ κατά της αλλεργίας. Στην πραγματικότητα, είναι ενέσεις με το ίδιο το αλλεργιογόνο (εννοείται ότι έχει πρώτα προσδιοριστεί) σε ολοένα αυξανόμενες δόσεις μέχρι να απευαισθητοποιηθεί ο οργανισμός. Απαιτούνται πολλές δόσεις που γίνονται κάθε χρόνο πριν την έναρξη των αλλεργιών υπό την εποπτεία ιατρού αλλεργιολόγου.

Μερικά απλά μέτρα

Επειδή η καλύτερη αντιμετώπιση είναι πάντα η πρόληψη, ακολουθείστε κάποια απλά μέτρα ώστε να περιορίσετε την έκθεσή σας στις γύρεις της άνοιξης:

• Αποφεύγετε να βγαίνετε έξω σε μέρες που έχει υψηλή συγκέντρωση γύρης ή όταν έχει αέρα.
• Κλείστε τα παράθυρα στο σπίτι και το αυτοκίνητο. Προτιμήστε το κλιματιστικό για δροσιά αλλά και για αφύγρανση του χώρου σας (περιορίζει τα ακάρεα της σκόνης και τη μούχλα)
• Αν πρέπει να κάνετε εργασίες στον κήπο, φορέστε μάσκα που να συγκρατεί τη γύρη.
• Μετά από πολύωρη παραμονή σε εξωτερικούς χώρους κάντε μπάνιο και αλλάξτε ρούχα ώστε να απομακρύνετε την γύρη και την υγρασία που επικάθισαν στο σώμα και τα ρούχα σας.
• Αποφεύγετε να στεγνώνετε τα σεντόνια και τα ρούχα σας σε εξωτερικούς χώρους καθώς επικάθονται γύρη και μύκητες.

Αν δεν έχετε σκοπό να μετακομίσετε στη μέση του Ειρηνικού ωκεανού ή στην Ανταρκτική, μάλλον δεν μπορείτε να αποφύγετε τις εποχιακές αλλεργίες που σας ταλαιπωρούν κάθε χρόνο. Οπλιστείτε λοιπόν με υπομονή αλλά και γνώση ώστε να περάσουν όσο πιο ανώδυνα γίνεται.

health.in.gr