Κιρσοί: και οι φλέβες πονούν

Οι κιρσοί των κάτω άκρων συχνά αποτελούν ένα ενοχλητικό αισθητικό πρόβλημα. Για πολλούς ανθρώπους όμως, αποτελεί ένα ουσιαστικό πρόβλημα υγείας που τους ταλαιπωρεί καθημερινά και υπονομεύει την ποιότητα ζωής τους. Και στις δύο περιπτώσεις η σύγχρονη ιατρική είναι σε θέση να προσφέρει πραγματικές λύσεις στους πολυάριθμους πάσχοντες από κάποια διαταραχή των φλεβών.

Οι κιρσοί δεν είναι τίποτα άλλο παρά διογκωμένες, οφιοειδείς φλέβες που διακρίνονται κοντά στην επιφάνεια το δέρματος. Κιρσοί μπορούν να εμφανιστούν σε οποιεσδήποτε φλέβες του σώματος, με κλασικό παράδειγμα τις αιμορροΐδες. Ωστόσο, αναπτύσσονται συχνότερα στα κάτω άκρα για λόγους απλής φυσικής: η βαρύτητα έλκει το αίμα προς τα πόδια, αυξάνοντας έτσι την πίεση στις φλέβες των κάτω άκρων.

Η ιστορία μιας φλέβας
Ο ρόλος των φλεβών είναι να στέλνουν το αίμα που έφτασε στην περιφέρεια διαμέσου των αρτηριών πίσω στην καρδιά για να επαναπροωθηθεί. Για να επιτευχθεί αυτό όμως, πρέπει να υπερνικηθεί η βαρύτητα. Αυτό γίνεται με την βοήθεια δύο «έξυπνων» μηχανισμών: των βαλβίδων και της μυϊκής αντλίας.

Οι φλέβες φέρουν πολυάριθμες βαλβίδες στο εσωτερικό τους που επιτρέπουν τη ροή του αίματος προς μία μόνο κατεύθυνση: από τις επιφανειακές φλέβες προς τις βαθύτερες και από εκεί προς την καρδιά. Παράλληλα, οι φλέβες που είναι βαθιά μέσα στα πόδια μας περιβάλλονται από μύες οι οποίοι όταν συσπώνται (δηλαδή όταν περπατάμε) λειτουργούν ως αντλία, προωθώντας το αίμα υποχρεωτικά προς τα πάνω εξαιτίας των βαλβίδων.

Όταν λοιπόν δεν λειτουργούν αποτελεσματικά οι βαλβίδες, είτε επειδή χάσκουν και ανεπαρκούν, είτε επειδή καταστράφηκαν, το αίμα δεν προωθείται, λιμνάζει εξαιτίας της βαρύτητας, αυξάνεται η πίεση στις φλέβες, καταστρέφονται περισσότερες βαλβίδες, διατείνονται και παραμορφώνονται οι φλέβες και έτσι εμφανίζονται οι κιρσοί. Το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα τους οφείλεται στην έλλειψη οξυγόνου του λιμνάζοντος αίματος που καταναλώθηκε – το ζωηρό κόκκινο χρώμα του αίματος οφείλεται στο οξυγόνο.

Προηγούνται οι κυρίες…
Ο κυριότερος προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη φλεβικής ανεπάρκειας και κιρσών είναι ο γενετικός. Πολλοί άνθρωποι κληρονομούν φλέβες με ελαττωματικές βαλβίδες ή με χαλαρό τοίχωμα που διατείνεται εύκολα.

Πέραν αυτού, η πάθηση είναι πολύ συχνότερη στις γυναίκες για πολλούς λόγους. Καταρχήν, οι γυναικείες ορμόνες αυξάνουν την ελαστικότητα των φλεβών. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όταν αυξάνονται οι ορμόνες, όπως και ο όγκος του κυκλοφορούντος αίματος. Επιπλέον, η διογκωμένη μήτρα πιέζει τις φλέβες της πυέλου, αυξάνοντας την πίεση στο εσωτερικό τους. Οι κιρσοί στην εγκυμοσύνη μπορεί να είναι παροδικοί αλλά οι διαδοχικές κυήσεις τείνουν να τους μονιμοποιήσουν.

Η συχνότητα των κιρσών αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας, ενώ η κατάσταση των υπαρχόντων συνήθως χειροτερεύει. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η παχυσαρκία που αυξάνει την φλεβική πίεση και η πολύωρη ορθοστασία ή καθιστική θέση καθότι δεν λειτουργεί η μυϊκή αντλία και το αίμα δεν προωθείται.

Τέλος, οι κιρσοί μπορεί να είναι δευτερογενείς και να οφείλονται σε άλλες παθήσεις όπως μια φλεβική θρόμβωση που καταστρέφει τις βαλβίδες, έναν όγκο που πιέζει τις φλέβες ή ένας τραυματισμός.

Συμπτώματα και επιπλοκές
Πολλές φορές τα συμπτώματα προηγούνται της εμφάνισης των κιρσών γιατί ενίοτε προηγείται η ανάπτυξη της φλεβικής ανεπάρκειας. Πολλές φορές τα ενοχλήματα είναι ελάχιστα ή καθυστερούν να εμφανιστούν.

Το πιο απλό σύμπτωμα είναι ένα αίσθημα βάρους στα πόδια του πάσχοντα που εμφανίζεται ή γίνεται εντονότερο με την παρατεταμένη ορθοστασία. Ανάλογα με την βαρύτητα της κατάστασης, στο αίσθημα βάρους μπορεί να προστεθεί αίσθημα καύσου, κράμπες και κνησμός. Περά από την χαρακτηριστική εμφάνιση των κιρσών, συχνά παρουσιάζεται και οίδημα γύρω από τους αστραγάλους. Το δε οίδημα μπορεί να γίνει ιδιαίτερα έντονο αν εμφανίσουν ανεπάρκεια και οι βαθύτερες φλέβες.

Σε βαριές περιπτώσεις κιρσών και φλεβικής ανεπάρκειας είναι δυνατόν να εμφανιστούν μια σειρά επιπλοκών. Κοινό αίτιο τους είναι η διαταραγμένη τροφοδοσία του δέρματος με οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες. Έτσι, μπορεί να παρουσιαστεί δερματίτιδα, καφέ χρώση του δέρματος εξαιτίας της εξαγγείωσης αίματος από τις φλέβες και φλεβικό έλκος (πληγή) που απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια και υπομονή για να επουλωθεί.

Τέλος, ένας κιρσός είναι δυνατόν να θρομβωθεί, οπότε παρουσιάζεται σαν μια ερυθρή, επώδυνη, σχοινοειδής μάζα. Οι επιπλοκές απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση.

Απλές λύσεις
Όπως προαναφέρθηκε, η πάσχουσα προσέρχεται στον ιατρό είτε για να αντιμετωπίσει το αισθητικό πρόβλημα είτε επειδή έχει εμφανίσει ενοχλητικά συμπτώματα. Τα συμπτώματά αυτά θα αξιολογήσει ο ιατρός και αφού εξετάσει τους κιρσούς μπορεί να ζητήσει έναν υπέρηχο ώστε να αξιολογήσει καλύτερα το βαθμό της φλεβικής ανεπάρκειας και την ύπαρξη τυχόν θρόμβου.

Αρχικά συστήνονται ορισμένα απλά μέτρα που συνήθως είναι πολύ πιο αποτελεσματικά απ’όσο νομίζει η ασθενής. Έτσι, συνιστώνται άσκηση (έστω απλό περπάτημα), απώλεια βάρους, συχνή ανύψωση των ποδιών, και αποφυγή παρατεταμένης στάσης σε όρθια ή καθιστή θέση. Μια σύντομη διακοπή της εργασίας για λίγα λεπτά προκειμένου να περπατήσουμε είναι ιδιαίτερα ευεργετική.

Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται τα πολύ στενά ρούχα που παρεμποδίζουν την φλεβική κυκλοφορία. Αντίθετα, συνιστώνται ειδικές λαστικές κάλτσες που περισφίγγουν το πόδι. Η περίσφιξη μειώνεται βαθμιαία από το πόδι προς τον μηρό ώστε να μην παρακωλύεται η κυκλοφορία του αίματος. Όταν φοριούνται το πρωί πριν την έγερση από το κρεβάτι, εμποδίζουν την πλήρωση των κιρσών με αίμα κατά την ορθοστασία, υποβοηθώντας έτσι την κυκλοφορία. Διατίθονται με διάφορους βαθμούς περίσφιξης ανάλογα με την βαρύτητα της νόσου.

Όλα τα ανωτέρω μέτρα είναι αναμφισβήτητα αποτελεσματικά στην πλειονότητα των περιπτώσεων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, την καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου, την πρόληψη των επιπλοκών, αλλά και την πρόληψη της ίδιας της νόσου. Ωστόσο, δεν αντιστρέφουν τη νόσο ούτε προσφέρουν οριστική θεραπεία. Επιπλέον, απαιτούν ένα βαθμό πειθαρχίας και παρέμβασης στον τρόπο ζωής της ασθενούς που στην πράξη συχνά δεν είναι εφικτό ή απλά δεν γίνεται αποδεκτό, οπότε τα συμπτώματα επιμένουν και η νόσος εξελίσσεται.

Επεμβατικές λύσεις
Όταν λοιπόν δεν αποδίδουν αυτά τα συντηρητικά μέτρα ενώ οι κιρσοί είναι ήδη σε αρκετά άσχημη κατάσταση και προκαλούν έντονα συμπτώματα, εφαρμόζεται κάποια επεμβατική μέθοδος. Απώτερος σκοπός σε κάθε περίπτωση είναι η καταστροφή ή αφαίρεση των πασχουσών φλεβών. Το αίμα πλέον θα αποχετεύεται αποκλειστικά από τις βαθιές φλέβες που ποτέ δεν αφαιρούνται.

Ίσως η πιο απλή τεχνική είναι η έγχυση σκληρυντικών ουσιών στην φλέβα μέσω μιας λεπτής βελόνας και εφαρμογή ελαστικής κάλτσας για μερικές ημέρες. Έτσι προκαλείται φλεγμονή στο τοίχωμα των φλεβών που τελικά κλείνουν. Δεν απαιτείται αναισθησία αλλά μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από μία συνεδρίες. Ενίοτε η φλέβα επανασηραγγοποιείται (ξανανοίγει) οπότε η θεραπεία πρέπει να επαναληφθεί.

Σε μεγάλους κιρσούς προτιμάται η χειρουργική αφαίρεση των πασχουσών φλεβών. Πρόκειται για μια μάλλον απλή επέμβαση κατά την οποία οι παθολογικές φλέβες ουσιαστικά «ξεριζώνονται» ολόκληρες διαμέσου πολύ μικρών τομών στο δέρμα.

Σε μικρά επιφανειακά διευρυμένα φλεβίδια, που ουσιαστικά αποτελούν μορφή κιρσών, εφαρμόζεται επιτυχώς θεραπεία με λέιζερ. Συχνά συνδυάζεται με την σκληροθεραπεία.

Νεότερες αλλά λιγότερο χρησιμοποιούμενες προς το παρόν τεχνικές στηρίζονται στην εισαγωγή ενός καθετήρα στην παθολογική φλέβα. Η άκρη του καθετήρα θερμαίνεται και καθώς αποσύρεται από την φλέβα προκαλεί σύμπτωση των τοιχωμάτων και καταστροφή της. Παραλλαγή της μεθόδου είναι η εκπομπή ραδιοκυμάτων ή ακτίνων λέιζερ από το άκρο του καθετήρα. Συνίσταται μόνο για μεγάλες φλέβες και πρέπει να ακολουθήσει περίσφιξη του άκρου.

Αντί επιλόγου
Τελειώνοντας, είναι απαραίτητη μία αναφορά στα διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται ευρέως στην Ελλάδα. Η πραγματικότητα είναι ότι η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι απολύτως παραδεκτή από όλους τους επιστημονικούς φορείς και, εν πάση περιπτώσει, δεν επαρκούν από μόνα τους. Για το λόγο αυτό άλλωστε δεν έχει εγκριθεί η κυκλοφορία τους σε ορισμένες χώρες.

Ίσως αυτό το γεγονός από μόνο του να αποτελεί ένα ικανό κίνητρο για την εφαρμογή των δοκιμασμένων απλών συντηρητικών μέτρων που περιγράφησαν, εφόσον βεβαίως δεν είστε υποψήφιοι για κάποια επεμβατική θεραπεία.

health.in.gr