Γιατί ο καθένας στα προάστια του Σίδνεϋ μπορεί να έχει 6 όπλα;

Ο 50χρονος πατέρας, Sajid Akram, και ο 24χρονος γιος του, Naveed Akram, οι άνθρωποι που σκότωσαν τουλάχιστον 15 ανθρώπους την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου στο Μπόνταϊ του Σίδνεϊ  είχαν στην κατοχή τους έξι όπλα. Γιατί όμως τόσα όπλα σε ένα νοικοκυριό;

Η αστυνομία επιβεβαίωσε ότι όλα ήταν καταχωριμένα πυροβόλα όπλα. Ο πατέρας, ο οποίος σκοτώθηκε από πυρά της αστυνομίας, διέθετε άδεια για ψυχαγωγικό κυνήγι και ήταν μέλος σκοπευτικού συλλόγου.

Η Σουζάνα Φέι, Επίκουρη καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Κουίνσλαντ, εξηγεί στο The Conversation ότι πολλά στοιχεία των αυστραλιανών νόμων περί ελέγχου όπλων λειτουργούν αποτελεσματικά, αλλά χρειάζονται κάποιες αλλαγές.

Μετά τη μεγαλύτερη μαζική δολοφονική επίθεση στην Αυστραλία το 1996 οι Αυστραλιανοί νομοθέτησαν την περίφημη Εθνική Συμφωνία για τα Πυροβόλα Όπλα (National Firearms Agreement – NFA) του 1996.

Οι διατάξεις περί γνήσιου λόγου είναι ιδιαίτερα χρήσιμες καθώς απαιτούν από τους ανθρώπους να έχουν ενεργή σχέση με την κοινότητα των κατόχων όπλων, ενώ σημειώνει ότι  αποτρέπεται η αγορά όπλων από λεγόμενους «μοναχικούς λύκους» απλώς και μόνο για να τα έχουν.

«Η έρευνά μου με σκοπευτικούς συλλόγους έχει επίσης δείξει ότι τα μέλη μπορούν να αποτελέσουν κρίσιμο μηχανισμό ασφάλειας στη βάση της κοινότητας. Συνήθως προσέχουν ο ένας τον άλλον και παρεμβαίνουν αν παρατηρήσουν ανησυχητική αλλαγή στις στάσεις ή τις πεποιθήσεις κάποιου» υπογραμμίζει η ίδια.

Υπογραμμίζει ότι αν τα πράγματα φαίνονται ιδιαίτερα επικίνδυνα, πολλοί αναφέρουν συναδέλφους τους στην αστυνομία ώστε να διερευνηθεί περαιτέρω η κατάσταση. «Η κοινότητα των κατόχων όπλων θέλει επίσης οι κοινωνίες μας να είναι ασφαλείς».

Αυτό αυτό εγείρει το ερώτημα για το πόσο ενεργή ήταν η συμμετοχή του Sajid Akram σε αυτή την υπόθεση στην τοπική του κοινότητα όπλων.

Πώς αποκτάς όπλα στη Νέα Νότια Ουαλία

Όταν κάνει κάποιος αίτηση για να αποκτήσει όπλο, οι αρχές διενεργούν έλεγχο ιστορικού για να διασφαλίσουν ότι δεν υπάρχει ποινικό μητρώο, ότι ψυχικά είναι υγιής και δεν υπάρχει ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας.

Ο αιτών πρέπει επίσης να περάσει το τεστ του «κατάλληλου και ορθού προσώπου». Η αστυνομία αναφέρει ότι το τεστ αυτό ελέγχει αν κάποιος είναι «καλού χαρακτήρα, νομοταγής, έντιμος και επιδεικνύει καλή κρίση».

Στη συνέχεια ο αιτών πρέπει να υποβάλει αίτηση για «άδεια απόκτησης», δηλαδή το είδος του όπλου που θέλει. Αν πρόκειται για το πρώτο του όπλο, θα περιμένει έως και 28 ημέρες για να το έχει στη κατοχή του.

Πρέπει επίσης να περάσει μάθημα ασφάλειας, με πρακτικό και θεωρητικό σκέλος, συμπεριλαμβανομένης γραπτής εξέτασης.

Η ειδικός προσθέτει ότι τα όπλα, αφού αποκτηθούν, πρέπει να αποθηκεύονται με συγκεκριμένο τρόπο. Για παράδειγμα, δεν επιτρέπεται να φυλάσσονται γεμάτα, ενώ τα πυρομαχικά πρέπει να διατηρούνται σε ξεχωριστό χρηματοκιβώτιο.

Τέλος, η Φέι σημειώνει ότι κάποιος πρέπει να έχει «γνήσιο λόγο» για να αγοράσει ένα όπλο, δηλαδή επαγγελματικοί λόγοι (κυνήγι) ή ψυχαγωγία (σκοποβολή), αλλά όχι για λόγους ασφαλείας, καθώς στη Νέα Νότια Ουαλία η προσωπική προστασία δεν αποτελεί γνήσιο λόγο.

Οι αιτούντες οφείλουν να αποδείξουν ότι ο λόγος τους είναι αληθής, δηλαδή αν κυνηγάνε θα πρέπει να έχουν βεβαίωση του ιδιοκτήτη της γής στην οποία σκοπεύουν να κυνηγήσουν ή αν είναι για ψυχαγωγικούς σκοπούς, πρέπει να συμμετέχει σε συγκεκριμένο αριθμό αγώνων κάθε χρόνο.

Τι θα αλλάξει;

‘Ενας από τους άνδρες ήταν γνωστός στην ASIO (Αυστραλιανή Υπηρεσία Πληροφοριών Ασφαλείας). Τα όπλα ήταν καταχωρισμένα στο όνομα του πατέρα. Το Εθνικό Υπουργικό Συμβούλιο συμφώνησε σε μια σειρά μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης των εργασιών για ένα εθνικό μητρώο όπλων και του περιορισμού των αδειών οπλοκατοχής μόνο σε Αυστραλούς πολίτες.

Η επίκουρη καθηγήτρια λέει οι αρχές θα προχωρήσουν επίσης στην επιβολή ανώτατου ορίου στον αριθμό των όπλων που μπορεί να κατέχει ένα άτομο. Η Δυτική Αυστραλία το έκανε νωρίτερα φέτος, όπου οι ερασιτέχνες σκοπευτές μπορούν να έχουν έως πέντε όπλα, ενώ οι επαγγελματίες πχ κυνηγοί έως δέκα.

Για την ειδική όμως αν και είναι λογικό να εξετάζεται η λειτουργία των υφιστάμενων μέτρων ελέγχου όπλων, δεν είναι σαφές πόσο αποτελεσματικό θα ήταν ένα τέτοιο μέτρο. «Στην περίπτωση της επίθεσης στο Μποντάι, χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες για το είδος των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν και τον αριθμό τους. Επιπλέον, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας σε όλη τη χώρα, οι άνθρωποι δεν μπορούν να αγοράζουν περισσότερα όπλα απλώς επειδή το επιθυμούν. Πρέπει να αποδεικνύουν γνήσιο λόγο για να κατέχουν κάθε επιπλέον όπλο».

Τι γίνεται με την επανεξέταση των αδειών;

Το Εθνικό Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να περιορίσει τις άδειες οπλοκατοχής αορίστου χρόνου.

Όπως ισχύει σήμερα, οι άδειες συνήθως δεν χορηγούνται εφ’ όρου ζωής. Τα διαστήματα ανανέωσης διαφέρουν ανάλογα με τη δικαιοδοσία, αλλά στη Νέα Νότια Ουαλία οι περισσότερες άδειες εκδίδονται για περίοδο από δύο έως πέντε έτη. Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν τυχόν αλλαγές θα καταστήσουν αυτές τις ανανεώσεις συχνότερες.

Ωστόσο, η εγκληματολόγος παρατηρεί ότι οι μηχανισμοί αδειοδότησης καταγράφουν μόνο όσα είναι ήδη γνωστά ότι έχουν συμβεί. «Εκτός αν κάποιος έχει ήδη παραβεί τον νόμο, οι αρχές δεν θα εντοπίσουν απαραίτητα ανησυχητική συμπεριφορά» λέει. Πράγματι, «οι αρχές έχουν δηλώσει ότι ο δράστης του Μποντάι που κατείχε αυτά τα όπλα δεν είχε «κανένα περιστατικό» σε σχέση με την άδειά του. Η συχνότερη ανανέωσή της ίσως να είχε αποκαλύψει κάτι σημαντικό, ίσως και όχι. Δεν γνωρίζουμε ακόμη αρκετά για το περιστατικό ώστε να πούμε αν μια τέτοια αλλαγή στη νομοθεσία θα ήταν χρήσιμη».

Η ίδια εκτιμά πως θα μπορούσε να βοηθήσει αν εμπλέκονταν ενεργά οι έμποροι όπλων σε αυτές τις νομικές αλλαγές. «Αυτοί έχουν τη μεγαλύτερη επαφή με όσους αγοράζουν όπλα και ενδέχεται να διαθέτουν πολύτιμες πληροφορίες για τη συμπεριφορά και τη νοοτροπία των πελατών τους».

Έτσι, η Σουζάνα Φέι, καταλήγει πως ενώ οι αλλαγές στο γράμμα του νόμου μπορεί ή μπορεί να μην βοηθήσουν στην παρακολούθηση των κατόχων όπλων, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι εφαρμόζονται αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει επαρκή στελέχωση των αρχών, στενή συνεργασία με τις κοινότητες και διασφάλιση ότι οι νομικές αλλαγές θα μας παρέχουν πράγματι τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να αποτρέψουμε τη θανατηφόρα ένοπλη βία.