Στις 2 Δεκεμβρίου 1805 έλαβε χώρα η φημισμένη Μάχη του Αούστερλιτς (Άουστερλιτς), κατά τη διάρκεια της οποίας τα στρατεύματα του γάλλου αυτοκράτορα Ναπολέοντος Βοναπάρτη (70.000-74.000 άνδρες), του περιώνυμου Μεγάλου Ναπολέοντος, συγκρούστηκαν με τις ενωμένες δυνάμεις του αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκου A’ και του τσάρου της Ρωσίας Αλεξάνδρου Α’ (86.000-90.000 άνδρες).


Ο Ναπολέων Βοναπάρτης, αυτοκράτορας της Γαλλίας

Η εν λόγω πολεμική σύγκρουση, γνωστή επίσης ως Μάχη των Τριών Αυτοκρατόρων, απέβη νικηφόρος για τον Ναπολέοντα, ο οποίος κατάφερε, στην πρώτη επέτειο της στέψης του ως αυτοκράτορα της Γαλλίας (2 Δεκεμβρίου 1804), να συντρίψει τις δυνάμεις των αντιπάλων του και να διαλύσει κατ’ αυτόν τον τρόπο τον λεγόμενο Γ’ Συνασπισμό, που είχε συγκροτηθεί από ευρωπαϊκές δυνάμεις (Μεγάλη Βρετανία, Αυστρία, Ρωσία, Σουηδία και Βασίλειο Νεαπόλεως) εναντίον του Βοναπάρτη. Το γεγονός αυτό είχε σοβαρό αντίκτυπο στο γεωπολιτικό τοπίο της γηραιάς ηπείρου τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.


Ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος A’

Μετά την ολοκληρωτική ήττα των δυνάμεων του συνασπισμού στο Αούστερλιτς, απόρροια ευφυούς στρατηγήματος του Ναπολέοντος σε πεδίο μάχης που είχε επιλέξει ο ίδιος κατόπιν προηγηθείσης αναγνωρίσεως (θέση-κλειδί αποτέλεσαν τα υψώματα του Πράτσεν), ο αυτοκράτορας της Αυστρίας ζήτησε ανακωχή, δίνοντας τέλος στον πόλεμο, ενώ οι Ρώσοι αποσύρθηκαν στα πολωνικά εδάφη.


Ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος Α’

Το Αούστερλιτς (Austerlitz), ιστορική γερμανική ονομασία της τσεχικής κωμόπολης Σλάφκοφ, βρίσκεται στα εδάφη της νότιας Μοραβίας, περί τα 20 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης Μπρνο, κοντά στις όχθες του ποταμού Λιτάβα.

Στη Μάχη του Αούστερλιτς και στον πολεμικό θρίαμβο του Ναπολέοντος ήταν αφιερωμένο ένα πρωτοσέλιδο άρθρο του «Ελευθέρου Βήματος» που είχε κυκλοφορήσει στις 26 Ιουλίου 1935, ημέρα Παρασκευή.


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 26.7.1935, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ιδού όσα αναφέρονταν στο ενδιαφέρον αυτό κείμενο (τίτλος του, «Ο Ναπολέων στο Αούστερλιτς»), που είχε συντάξει κατά τα αναγραφόμενα έκτακτος συνεργάτης της εφημερίδας που είχε ταξιδέψει τότε στην Πράγα:


Ενώ το τραίνο μάς φέρει απ’ ανατολών προς το Μπίρνο και την Πράγα, πολλοί από τους επιβάτας του συγκεντρώνονται στα παράθυρα και με κάποιο αίσθημα περιεργείας ερευνούν προς τα βάθη του κάμπου της Μοραβίας. Αλλ’ εις τον ορίζοντα δεν διαγράφεται τίποτε το εξαιρετικόν, που θα μπορούσε να δικαιολογήση τα εξεταστικά βλέμματα των συντρόφων μου.

— Πλησιάζουμε στο Σλάφκωφ, μου λέγει ξαφνικά ένας εμπορομεσίτης, που είχα γνωρίση στο διαμέρισμα του τραίνου. Σε λίγο θα δήτε και σεις τον ιστορικόν αυτόν τόπον.

— Ο κύριος είνε ξένος, διέκοψεν άλλος, και δεν γνωρίζει το Σλάφκωφ. Πες του καλλίτερα για να καταλάβη ότι πλησιάζουμε στο Αούστερλιτς.


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 26.7.1935, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Σε λίγο πραγματικά το τραίνο περνούσεν από το Σλάφκωφ, το Αούστερλιτς, ένα μικρό χωριό, που απλώνεται πλάι σ’ ένα γήλοφο.

— Εδώ είνε! επανέλαβεν ο σύντροφός μου. Εδώ στας αρχάς του 19ου αιώνος ο Ναπολέων εδόξασε τα γαλλικά όπλα και τον εαυτόν του. Το όνομά του ακόμη προφέρεται εδώ με σεβασμόν ανάμικτον με κάποιον φόβον. Οι Μοραβίτες ξέρουν απ’ έξω και ανακατωτά την ιστορίαν του. Είνε η ιστορία του τόπου των, που έμαθαν από πατέρα και πάππον.


Και ενώ το τραίνο άφινε πίσω τον ιστορικόν τόπον με τον επιβλητικόν του γήλοφον, ο σύντροφός μου, φοβερός ναπολεοντιστής, εξηκολούθησε.

«Κάθε δύο χρόνια συναντώνται εδώ αντιπρόσωποι από όλην την Τσεχοσλοβακίαν διά να τιμήσουν τον Ναπολέοντα. Και ο μεγάλος πολέμαρχος εμφανίζεται όπως τον εγνώρισεν η ιστορία, με τας λεγεώνας του και με τους στρατηγούς του. Η αναπαράστασις της μάχης δεν γίνεται, φυσικά, όπως την είδε το Αούστερλιτς. Τας χιλιάδας των στρατευμάτων που διηύθυναν τρεις αυτοκράτορες αντιπροσωπεύουν μόνον καμμιά χιλιάδα στρατιωτών και τους κυρίους ρόλους παίζουν ηθοποιοί του εθνικού θεάτρου της Πράγας με τον Καρέν (σ.σ. ο ηθοποιός Bedřich Karen, 1887-1964) ως Ναπολέοντα. Αι εορταί διατελούν υπό την προστασίαν του Ναπολεοντείου συλλόγου του Μπίρνο και των φίλων της Γαλλίας του Σλάφκωφ.


— Και σώζονται πολλά ενθύμια της μάχης;

— Πρώτα-πρώτα το πεδίον της μάχης, που δεν ήλλαξε διόλου. Έπειτα ο πύργος, που ανεπαύθη ο Ναπολέων, το μουσείον, όπου έχουν συγκεντρωθή διάφορα αναμνηστικά της μάχης κοντά εις το μνημείον του Ναπολέοντος. Για όλα αυτά και την συντήρησίν των έχουν ιδρυθή πολλά σωματεία και στο Μπίρνο και στην Πράγα. Αλλά και ο πληθυσμός δείχνει εξαιρετικήν στοργήν προς τα κειμήλια αυτά. Άλλωστε έχει την ευκαιρίαν να βλέπη κάθε δυο χρόνια τον Ναπολέοντα κοντά του με τους γρεναδιέρους του, που φέρουν ακόμη την ίδιαν εκείνην γραφικήν στολήν, την οποίαν εχρύσωσε και εκάλυψε με δόξαν ο «ήλιος του Αούστερλιτς».


— Να εξηγήσω εγώ εις τον κύριον, παρενέβη άλλος ναπολεοντιστής, μερικά πράγματα από την αναπαράστασιν της μάχης, που την είδα.

— Είδατε την μάχην ή την αναπαράστασιν; ηθέλησε να εκδικηθή διά την διακοπήν ο πρώτος και εκάγχασε με όλην την δύναμιν των πνευμόνων του.

— Φυσικά την αναπαράστασιν, που γίνεται εδώ κάθε δυο χρόνια. Όπως σας είπε και ο κύριος, εις την αναπαράστασιν λαμβάνουν μέρος χίλιοι περίπου πολίται και στρατιώται, οι οποίοι παρελαύνουν εμπρός από τον Ναπολέοντα με τας παλαιάς σημαίας των γρεναδιέρων και τα κανόνια των. Και η μάχη διεξάγεται κατά το σχέδιον του συγγραφέως Γκρέγκορ, που αποτελεί ολόκληρον θεατρικόν έργον εις πέντε πράξεις.


— Να (και έδειξε στο βάθος του ορίζοντος), εκεί εμφανίζονται αι στρατιαί της Αυστρίας και της Ρωσσίας, που εξεκίνησαν διά να εκτοπίσουν τον Ναπολέοντα από την Βιέννην και τον Δούναβιν. Επί κεφαλής των οι αυτοκράτορες, ο Φραγκίσκος ο Α’ και ο Αλέξανδρος ο Α’. Μαζί των ο Κουτούζωφ, που ματαίως προσπαθεί να πείση τους αυτοκράτορας ότι θα έπρεπε να αναβληθή η επίθεσις κατά του Ναπολέοντος διά την καλλιτέραν προπαρασκευήν του αγώνος. Αλλ’ οι νεαροί αυτοκράτορες επιμένουν και η γνώμη των επικρατεί. Και η επίθεσις αρχίζει.


Είνε οκτώ το πρωί της 2ας Δεκεμβρίου 1805. Ο Ναπολέων, περιστοιχιζόμενος από τους στρατηγούς του, ευρίσκεται ανάμεσα εις τας λεγεώνας του. Μια στιγμή ερωτά τον στρατάρχην του Σουλ (σ.σ. Jean de Dieu Nicolas Soult, 1769-1851):

— Πόσον καιρό χρειάζεσθε για να καταλάβετε από τας σημερινάς σας θέσεις τα υψώματα εκείνα; Και δείχνει την τοποθεσίαν των εχθρών.

— Είκοσι λεπτά, μεγαλειότατε, μου φθάνουν, διότι αι μεραρχίαι μου κατέχουν ήδη την αριστεράν όχθην του ποταμού.

— Ας περιμένουμε ακόμη ένα τέταρτο της ώρας, διατάσσει ο αυτοκράτωρ.


Αι εμπροσθοφυλακαί των συμμάχων κατέχουν ήδη τα υψώματα της Πράτσας (σ.σ. του Πράτσεν). Τρία ρωσσικά τάγματα με τον Κουτούζωφ. Η κυρία δύναμις των συμμαχικών στρατευμάτων κινείται προς το δεξιόν της ναπολεοντείου στρατιάς, αλλ’ ο Ναπολέων δεν περιμένει την επίθεσίν των. Αρχίζει αυτός πρώτος την έφοδον, προστατευόμενος από την ομίχλην. Ο Κουτούζωφ, πάντοτε στα υψώματα, αδρανεί.

— Γιατί δεν καταβαίνετε (σ.σ. κινείσθε προς τα κάτω, κατέρχεσθε), Μιχαήλο Ιλαριόνοβιτς, τον ερωτά ο αυτοκράτωρ Αλέξανδρος, μαζί με τους άλλους προς το εχθρικόν μέτωπον;

— Περιμένω, μεγαλειότατε, απαντά ο Κουτούζωφ με υπόκλισιν.

Ο Αλέξανδρος όμως δεν ακούει καλά και ξαναρωτά, εν ω φέρει το χέρι του στο αυτί.

— Περιμένω, μεγαλειότατε, διότι δεν έχουν συγκεντρωθή ακόμη όλαι αι φάλαγγες.

— Μα δεν είμεθα στο πεδίον του Άρεως διά να περιμένουμε την συγκέντρωσιν όλων των στρατευμάτων! παρατηρεί με οργήν ο αυτοκράτωρ.

— Ακριβώς επειδή δεν είμεθα εις το πεδίον του Άρεως, γι’ αυτό περιμένω. Αλλ’ αφού διατάζετε, εμπρός! Και ο Κουτούζωφ δίδει διαταγήν προς εξόρμησιν εις τον ταγματάρχην Μιλοράντοβιτς.


Και αρχίζει η κάθοδος των Ρώσσων, αλλ’ εις τα πρώτα των βήματα αντιλαμβάνονται ότι ο δρόμος των είνε κομμένος. Οι Γάλλοι κατέχουν τα πρανή των υψωμάτων. Και επέρχεται ο πανικός των στρατευμάτων του Κουτούζωφ εμπρός εις τα μάτια των δύο αυτοκρατόρων. Η μάχη εξακολουθεί τέσσαρας ολοκλήρους ώρας και οι Γάλλοι υπερφαλαγγίζουν τας συμμαχικάς στρατιάς και τας τρέπουν εις φυγήν.

Και η νίκη του Ναπολέοντος χαιρετίζεται με ενθουσιασμόν από τον πληθυσμόν, ο οποίος συρρέει εις τον πύργον διά να υποβάλη τα σέβη του εις τον αυτοκράτορα, που μετά είκοσι τέσσαρας ημέρας θα είνε κύριος της Βενετίας, της Ιστρίας, της Δαλματίας και του Τυρόλου. Και αι εορταί της αναπαραστάσεως τελειώνουν με την ανάγνωσιν της προκηρύξεως του Ναπολέοντος προς τας λεγεώνας του: «Όταν επιστρέψετε εις την Γαλλίαν θα μπορήτε να λέγετε: Ήμουν στο Αούστερλιτς. Και θα σας απαντούν: Βουαλά εν μπραβ! Ιδού ένας γενναίος!»


— Το όλον έργον είνε εξαιρετικά ενδιαφέρον, παρενέβη τώρα ο πρώτος μου συνομιλητής. Κάμνουν εξαιρετικήν εντύπωσιν η μάχη με τους Κοζάκους και τους Ουλάνους (σ.σ. λογχοφόροι ιππείς), η εμφάνισις του Φραγκίσκου στο αμάξι του, όταν έρχεται να υπογράψη την ειρήνην, και τέλος αι σκηναί των εκδηλώσεων του πληθυσμού προς τον αυτοκράτορα. Αι σκηναί αυταί επαναλαμβάνονται εκ του φυσικού πλέον με την συρροήν χιλιάδων χωρικών εξ όλης της Τσεχοσλοβακίας εις το Αούστερλιτς. Συγκινητική δε είνε η στιγμή που ο Ναπολέων παρασημοφορεί με τον σταυρόν της λεγεώνος της τιμής τον μικρόν, μόλις δωδεκαετή, τυμπανιστήν, ο οποίος έχασε τους δύο του πόδας από εχθρικήν οβίδα. Ο Ναπολέων τον προάγει επί του πεδίου της μάχης εις τον βαθμόν του συνταγματάρχου και ο πληθυσμός αποθεώνει τον αυτοκράτορα. Αυτή η ιστορία επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια. Και κανείς δεν κουράζεται να την βλέπη και να την ξαναβλέπη.


Εφθάσαμε στο Μπίρνο και οι συνεπιβάται με εγκατέλειψαν. Αλλά το όραμα του Ναπολέοντος εξηκολούθει να με συνοδεύη έως την Πράγαν, έτσι όπως μου το ζωντάνεψαν οι δύο μου συνομιληταί με την πίστιν των προς την Γαλλίαν, που είνε πίστις όλων των Τσεχοσλοβάκων.

Ειδήσεις Σήμερα: