O Τραμπ δοκιμάζει το δόγμα «Πρώτα η Αμερική» στη Βενεζουέλα – Και ο αέρας μυρίζει πόλεμο

Το τελευταίο διάστημα, ανάμεσα στις αμφίσημες και κάποιες φορές αντικρουόμενες δηλώσεις των Αμερικανών αξιωματούχων, αλλά και εξαιτίας της τεράστιας συγκέντρωσης δυνάμεων στην Καραϊβική, ένα πράγμα διαφαίνεται. Οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να παρέμβουν στη Βενεζουέλα. Ακόμη και αν η Ρωσία έχει δηλώσει ότι θα βοηθήσει το Καράκας.

Από τις αρχές του φθινοπώρου, οι αμερικανικές δυνάμεις πλήττουν σκάφη που φέρονται να διακινούν ναρκωτικά. Ωστόσο, όσο περνάει ο καιρός, οι ΗΠΑ συγκεντρώνουν στην Καραϊβική μια τεράστια ναυτική δύναμη, απειλώντας να βομβαρδίσουν τη Βενεζουέλα. Μια ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρων είναι καθ’ οδόν και άνοιξε ξανά μια αδρανής βάση στο Πουέρτο Ρίκο. Δυνάμεις πεζοναυτών κάνουν ασκήσεις αμφίβιων αποβάσεων και ο πρόεδρος Τραμπ εξουσιοδότησε τη CIA να διεξαγάγει μυστικές επιχειρήσεις.

Υπάρχουν τρία σενάρια για να απομακρυνθεί ο Νικολάς Μαδούρο

Ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, που αναδεικνύεται σε «γεράκι» του Λευκού Οίκου διαψεύδει επιβεβαιώνοντας: «Έχουμε αναπτύξει αμερικανικές δυνάμεις σε όλο τον πλανήτη, αλλά όταν το κάνουμε στο δικό μας ημισφαίριο… όλοι κάπως πανικοβάλλονται». Και ο Αμερικανός πρόεδρος δεν διαψεύδει ότι στόχος είναι η ανατροπή Μαδούρο. Όταν τον ρώτησαν στο CBS αν οι μέρες του προέδρου της Βενεζουέλας είναι μετρημένες, απάντησε: «Θα έλεγα ναι. Νομίζω ναι, ναι».

«Διπλωματία των κανονιοφόρων»

Όλα δείχνουν ότι οι ΗΠΑ αναβιώνουν τη διπλωματία των κανονιοφόρων. Και πως η Βενεζουέλα ίσως ζήσει κάτι από το παρελθόν της Λατινικής Αμερικής και τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου: στρατιωτικές επεμβάσεις και πραξικοπήματα στο όνομα της ασφάλειας των ΗΠΑ.

Για να δικαιολογήσει τη χρήση στρατιωτικής βίας εναντίον των συμμοριών των ναρκωτικών, η κυβέρνηση Τραμπ τις χαρακτηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις. Και για να δικαιολογήσει την πίεση –προς το παρόν- στον Νικολάς Μαδούρο, ισχυρίζεται ότι είναι επικεφαλής ναρκοσυμμορίας. Ο Μάρκο Ρούμπιο, επίσης, χαρακτηρίζει τις συμμορίες των ναρκωτικών «Αλ Κάιντα του δυτικού ημισφαιρίου».

Δεν θέλει πολύ για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι μετά τον «παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», που ξεκίνησε μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, οι ΗΠΑ βρήκαν μια νέα σταυροφορία. Τον πόλεμο κατά της  «τρομοκρατίας των ναρκωτικών». Και η Ουάσιγκτον, του κατά δήλωσή του ειρηνιστή Ντόναλντ Τραμπ, βρίσκεται μπροστά στο ενδεχόμενο να εμπλακεί σε μια μακροχρόνια στρατιωτική επιχείρηση, με αμφίβολα αποτελέσματα.

Αντιφάσεις

Ταυτόχρονα, όμως, πτήσεις γεμάτες με απελαθέντες προσγειώνονται στη Βενεζουέλα δύο φορές την εβδομάδα. Τα ναυλωμένα από την Chevron δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο εξακολουθούν να πλέουν από τη λίμνη Μαρακαΐμπο προς τα αμερικανικά διυλιστήρια.

Η Βενεζουέλα αποφυλάκισε αρκετούς Αμερικανούς. Η Chevron έλαβε άδεια να επαναλάβει τις αποστολές πετρελαίου τον Ιούλιο.

Από τον Αύγουστο όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν το καρτέλ ναρκωτικών Cartel de Los Soles «Παγκόσμια Τρομοκρατική Οργάνωση». Απέδωσαν την ηγεσία της στον Νικολάς Μαδούρο και υποστηρίζουν ότι σε αυτήν έχουν εμπλακεί μέλη της κυβέρνησής του. Το καρτέλ κατηγορήθηκε ότι βοήθησε την επίσης βενεζουελάνικη συμμορία Tren de Aragua, η οποία είχε ήδη χαρακτηριστεί ως «Ξένη Τρομοκρατική Οργάνωση» τον Φεβρουάριο. Και, διπλασιάστηκε το ποσό με το οποίο οι ΗΠΑ έχουν επικηρύξει τον Νικολάς Μαδούρο: 50 εκατ. δολάρια.

Μετά τον «παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», οι ΗΠΑ βρήκαν μια νέα σταυροφορία

Αμερικανοί αξιωματούχοι, που μίλησαν στον Economist υποστηρίζουν ότι όλα οφείλονται σε αλλαγή σκέψης του Ντόναλντ Τραμπ. Ότι έχει απογοητευθεί από τα αποτελέσματα της διπλωματίας και αποφάσισε να λάβει δυναμικά μέτρα. Επίσης, άλλαξε η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των βοηθών του.

Ο διπλωμάτης και το γεράκι

Ο Ρικ Γκρένελ, ο «ειδικός απεσταλμένος» του Ντόναλντ Τραμπ, είχε ηγηθεί των συνομιλιών με τον Νικολάς Μαδούρο. Λέγεται ότι υποστηρίζει τη διπλωματία. Αλλά ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, που υπηρετεί και ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, υποστηρίζει τη σκληρή γραμμή. Πρώην γερουσιαστής κουβανικής καταγωγής, δίνει έμφαση στην αποκατάσταση της επιρροής της Αμερικής στο δυτικό ημισφαίριο.

Συνδυάζοντας τις νεοσυντηρητικές ιδέες του με τον εθνικισμό του Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζει ότι πολλά από τα προβλήματα της Αμερικής, από τη μετανάστευση μέχρι το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, προέρχονται από την αμερικανική ήπειρο. Έτσι, το σύνθημα «America First» (Πρώτα η Αμερική, δηλ. οι ΗΠΑ), στην εξωτερική πολιτική γίνεται «Americas First» (Πρώτα η Αμερικανική Ήπειρος). Στόχος, καθώς φαίνεται, είναι να αναδιαμορφωθεί η Καραϊβική σύμφωνα με τις επιθυμίες των ΗΠΑ. Αν στη Βενεζουέλα καταρρεύσει ο Μαδούρο, τότε η Κούβα και η Νικαράγουα, που στην Ουάσιγκτον θεωρούνται «εχθροί»,  πιθανότατα θα χάσουν την πρόσβαση στο επιδοτούμενο πετρέλαιο από το Καράκας. Και θα αποσταθεροποιηθούν.

Αυτό που δεν φαίνεται να σκέφτονται τα γεράκια της Ουάσιγκτον είναι ότι μια επέμβαση στη Βενεζουέλα μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Και να προκαλέσει ευρύτερο χάος στη Λατινική Αμερική, υποδαυλίζοντας τον αντιαμερικανισμό και επιδεινώνοντας τα προβλήματα ναρκωτικών και μετανάστευσης.

Όπως σημειώνει ο Economist, oι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι η παρέμβαση θα ήταν παρόμοια με τις σύντομες, επιτυχημένες εισβολές στη Γρενάδα το 1983 και στον Παναμά το 1989. Οι άλλοι υποστηρίζουν ότι η Βενεζουέλα είναι μια μεγάλη, περίπλοκη χώρα και η παρέμβαση θα μπορούσε να μοιάζει με φιάσκο. Όπως στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Λιβύη.

Επιπλέον, ακόμη δεν φαίνεται ότι η κυβέρνηση Τραμπ έχει ένα συνεκτικό σχέδιο για την εκδίωξη του Νικολάς Μαδούρο. Συνεπώς, ούτε για τι θα μπορούσε να συμβεί μετά. Φαίνεται να στηρίζεται στην αντιδημοτικότητα του Νικολάς Μαδούρο, βασιζόμενη στις καταγγελίες για εκλογική νοθεία και καταστολή της αντιπολίτευσης.

CIA και αεροπλανοφόρα

Όλα δείχνουν ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να διαβρώσουν την κυβέρνηση Μαδούρο εκ των έσω. Μιλώντας στον Economist, ο πρώην ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα, Έλιοτ Άμπραμς, σημειώνει: «Υποθέτω ότι ο ρόλος της CIA είναι να μεταφέρει πολλά μηνύματα σε άτομα του καθεστώτος και του στρατού, λέγοντας «Κοιτάξτε, ο Μαδούρο πρέπει να φύγει. Δεν υπάρχει λόγος να τον ακολουθήσετε»». Και η παρουσία του αεροπλανοφόρου USS Gerald Ford στην Καραϊβική θα λειτουργεί ως στρατιωτική απειλή.

Ωστόσο, ο Νικολάς Μαδούρο ελέγχει τον στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες. Δεν θα είναι εύκολο να βρεθούν αξιωματούχοι και στρατιωτικοί που θα κινούνταν ανοιχτά εναντίον του.

Συνεπώς, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τη χρήση στρατιωτικής βίας εκ μέρους των ΗΠΑ. Επικαλούμενος διαρροές, ο αμερικανικός στρατός μπορεί πρώτα να στοχεύσει απομακρυσμένες τοποθεσίες, ίσως αεροδρόμια που συνδέονται με δίκτυα ναρκωτικών. Και στη συνέχεια, αν αυτό εξελιχθεί σε αεροπορική εκστρατεία κατά του καθεστώτος Μαδούρο, να πληγεί η αεράμυνα.

Ωστόσο, η αεροπορική ισχύς από μόνη της δεν αρκεί να ανατρέψει μια κυβέρνηση χωρίς φιλική δύναμη στο έδαφος. Αυτό δεν υπάρχει στη Βενεζουέλα. Και η αποστολή χερσαίων δυνάμεων εκεί θα ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλής στις ΗΠΑ.

Και μετά τι;

Η επιτυχία οποιασδήποτε επέμβασης θα εξαρτηθεί από το αν θα είναι ευεργετική για τη Βενεζουέλα και αν αυτό θα έχει διάρκεια.

Ο Economist θέτει δύο κρίσιμα ερωτήματα. Πρώτον, μπορεί η αντιπολίτευση να κυβερνήσει το χάος το οποίο επικρατεί στη Βενεζουέλα; Πολλοί από τους ηγέτες της βρίσκονται στην εξορία. Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο, που βραβεύθηκε και με Νόμπελ Ειρήνης, κρύβεται κάπου στη χώρα. Η ίδια δήλωσε στο Bloomberg ότι «η κλιμάκωση που έχει σημειωθεί είναι ο μόνος τρόπος για να αναγκαστεί ο Μαδούρο να καταλάβει ότι ήρθε η ώρα να φύγει». Και υποστηρίζει ότι έχει σχέδια για τις πρώτες 100 ώρες μιας μετάβασης και για τις πρώτες 100 ημέρες.

Το άλλο ερώτημα είναι εάν δυνάμεις πιστές στον Μαδούρο -στρατιωτικές μονάδες, οι colectivos (ένοπλες πολιτοφυλακές και κοινοτικές οργανώσεις) και πράκτορες της κρατικής ασφάλειας-, ή άλλοι θα επέλεγαν να πολεμήσουν. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που φαίνεται ότι θα είναι ένας σύντομος πόλεμος, θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια μακρά αντιεξέγερση. Ίσως και σε εμφύλιο.

Σενάρια επί χάρτου

Σύμφωνα με τον Ράιαν Μπεργκ, του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, με έδρα την Ουάσιγκτον, υπάρχουν τρία σενάρια για να απομακρυνθεί ο Νικολάς Μαδούρο.

Το πρώτο, ο στρατός της Βενεζουέλας να απολύσει τον κ. Maduro και να καταλάβει την εξουσία. Το δεύτερο, οι Ηνωμένες Πολιτείες να διαπραγματευθούν τη μετάβαση μαζί του ή με μέρος της ομάδας του. Και το τρίτο, να καταρρεύσει εξαιτίας μιας αμερικανικής στρατιωτικής εκστρατείας. Αλλά όπως είπε στον Economist, είναι επίσης πολύ πιθανό ο Ντόναλντ Τραμπ να χάσει το ενδιαφέρον του και να προχωρήσει σε κάτι άλλο. Ίσως, αφού ανακοινώσει μια επιτυχία μετά από ένα επιφανειακό χτύπημα.

Χαρακτηριστικό ίσως του χαρακτήρα του Αμερικανού προέδρου είναι ένα meme που δημοσίευσε τον Ιανουάριο και απευθυνόταν στην Κολομβία. Με τον πρόεδρο της οποίας επίσης έχει συγκρουστεί. Παρουσίασε τον εαυτό του σαν γκάνγκστερ δίπλα σε μια πινακίδα που έγραφε «FAFO». Πρόκειται για συντομογραφία του «Fuck Around and Find Out», κάτι σαν «κάν’ τα όλα λίμπα και δες τι θα γίνει». Το ζήτημα είναι αν ο Αμερικανός πρόεδρος έχει προετοιμαστεί να μάθει τις συνέπειες μιας επέμβασης στη Βενεζουέλα.