Ο θάνατος της Βίβιαν Λι, σαν σήμερα, τον Ιούλιο του 1967, ήταν ένα βαθύ σοκ αν και πολλοί περίμεναν ότι η κατάληξη της ταλαιπωρημένης σταρ του παλιού Χόλιγουντ θα ήταν αντίστοιχα τραγική με αυτή των ηρωίδων που την καθιέρωσαν ως μια από τις πλέον εμβληματικές ντίβες της έβδομης τέχνης.

Τις τελευταίες εβδομάδες της ζωής της η Βίβιαν Λι της είχε περάσει καθηλωμένη υποχρεωτικά στο κρεβάτι, στο σπίτι της στην Eaton Square 54. Το δωμάτιο, γεμάτο από ρόδα, έμοιαζε με την Έκθεση Λουλουδιών του Τσέλσι. Η Λι, καταπονημένη από χρόνιες κρίσεις φυματίωσης, πάντα ανακάμπτοντας με τον χαρακτηριστικό της αισιόδοξο τρόπο, είχε κοροιδέψει τους πάντες.

Κανείς δεν είχε λόγο να πιστέψει πως αυτή τη φορά δεν θα αναρρώσει. Το σενάριο του A Delicate Balance του Έντουαρντ Άλμπι, καθόταν στο κομοδίνο της – ένα έργο όπου επρόκειτο να υποδυθεί την Άγκνες, μια μεσήλικη κοσμική που είναι στα πρόθυρα της τρέλας.

Αν το έργο είχε ολοκληρωθεί, όσοι την γνώριζαν ίσως να είχαν επισημάνει τις ομοιότητες μεταξύ ηθοποιού και χαρακτήρα γιατί πίσω από τη λάμψη της Σκάρλετ Ο’Χάρα και της Μπλανς ΝτιΜπουά, κρυβόταν μια γυναίκα εύθραυστη, μια λαμπερή πανέμορφη ντίβα που βασανιζόταν από δαίμονες, έναν κακοποιητικό γάμο και μάχες με την υγεία -τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική.

Ένας έρωτας, πολλοί θάνατοι

Η σχέση της Βίβιαν Λι με τον Λόρενς Ολίβιε υπήρξε ένας από τους θρύλους του Χόλιγουντ, ένας παθιασμένος, κινηματογραφικός έρωτας που αρχικά έμοιαζε να βγήκε από όνειρο και όλοι ξέρουμε ότι και οι εφιάλτες, όνειρα είναι.

Η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο σκοτεινή. Ο γάμος τους, που διήρκεσε δύο δεκαετίες (1940-1960), εξελίχθηκε σε μια πηγή τεράστιου πόνου και ψυχικής εξάντλησης για τη Βίβιαν.

Ο Ολίβιε, αν και δημόσια την υπερασπιζόταν και την επαινούσε, ιδιωτικά ήταν συχνά σκληρός και απαιτητικός, αδυνατώντας να διαχειριστεί την ψυχική υγεία της Λι. Η ηθοποιός έπασχε από διπολική διαταραχή, μια κατάσταση που τότε ήταν ελάχιστα κατανοητή και συχνά παρερμηνευόταν.

Οι μανιακές φάσεις της χαρακτηρίζονταν από υπερδραστηριότητα και παρορμητικότητα, ενώ οι καταθλιπτικές φάσεις την βύθιζαν σε απόγνωση.

Ο Ολίβιε, παρά την αγάπη του, αδυνατούσε να προσφέρει την απαραίτητη στήριξη. Έχουν αναφερθεί περιστατικά όπου ο ίδιος την κακοποιούσε σωματικά κατά τη διάρκεια των μανιακών της επεισοδίων, χτυπώντας την ή ρίχνοντας αντικείμενα.

Η πίεση της καριέρας, η συνεχής αγωνία να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του Ολίβιε –που ήταν ο μέντοράς της και ο κριτικός της– και η αδυναμία της να αποκτήσει άλλο παιδί μετά την αποβολή της το 1945, επιδείνωσαν την κατάστασή της.

Η σχέση τους, γεμάτη πάθος αλλά και τοξικότητα, την οδήγησε σταδιακά σε έναν ψυχικό Γολγοθά, αφήνοντας βαθιές πληγές. Η Λι νοσηλεύτηκε, σε συνθήκες σκληρές. Ήταν τραγική όπως οι γυναίκες του Τένεσι Γουίλιαμς.

Δαίμονες και κραυγές

Η διπολική διαταραχή της Βίβιαν Λι εκδηλώθηκε με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών της ζωής της.

Οι κρίσεις την καθιστούσαν εξαντλημένη, ευερέθιστη και ενίοτε παράλογη, επηρεάζοντας βαθιά την προσωπική της ζωή και την καριέρα της.

Οι φίλοι και οι συνάδελφοί της ήταν μάρτυρες αυτής της μάχης. Συχνά έπεφτε σε βαθιές καταθλίψεις, ενώ σε άλλες περιόδους βίωνε μανιακά επεισόδια -τότε ήταν που οι διάσημες «εκρήξεις» της, που παρεξηγήθηκαν ως νευρικοί κλονισμοί, έκαναν πρωτοσέλιδα.

Η Λι παράλληλα έδινε μάχη με τη φυματίωση -διαρκώς. Αν και πάντα κατάφερνε να ανακάμπτει, η χρόνια φύση της ασθένειας αποδυνάμωνε τον οργανισμό της και συνέβαλε στην εύθραυστη κατάσταση της υγείας της.

Σαν σήμερα, το 1967, ο Τύπος θρήνησε την απώλεια της «πιο όμορφης γυναίκας που υπήρξε ποτέ», οι συνάδελφοί της θρήνησαν μια ηθοποιό με ψυχή και αποφασιστικότητα και οι σινεφίλ θρήνησαν την αιώνια Σκάρλετ Ο’Χάρα. Κανείς δεν γνώρισε όμως πραγματικά τη Βρετανίδα, ακραία ταλαντούχα, καλλονή.

Αθάνατη αύρα

Η Λι είχε πολλούς θαυμαστές. Σχεδόν όσοι ήταν και οι επικριτές της. Πολλοί ζήλεψαν όταν απέσπασε τον πιο πολυπόθητο ρόλο στην ιστορία του κινηματογράφου, άλλοι έσπευσαν να επισημάνουν τις «καθοδηγούμενες και όχι φυσικές», υποκριτικές της ικανότητες.

Μόλις ο εμβληματικός κριτικός θεάτρου Κένεθ Τάιναν και ο κύκλος του εμφανίστηκαν στη σκηνή τη δεκαετία του 1950, η Βίβιαν Λι έγινε σχεδόν ένας κινούμενος στόχος για κριτική. Αλλά για κάθε ζηλόφθονο βέλος που της έριχναν, για κάθε αρνητική κριτική ή παρεξηγημένο ξέσπασμα, υπήρχαν δέκα άνθρωποι πρόθυμοι να την υποστηρίξουν, να την προστατεύσουν και να την παρηγορήσουν.

«Το να γνώριζες τη Βίβιαν ήταν να την αγαπούσες», έγραψε ο Τέρενς Ράτιαν στο αποχαιρετιστήριο άρθρο του στους New York Times μετά τον θάνατο της.

«Το να είχες αγαπήσει τη Βίβιαν ήταν επίσης να είχες αγαπηθεί από αυτήν, και να είχες αγαπηθεί με αληθινή αφοσίωση και παθιασμένη πίστη που μπορεί κάλλιστα να ντρόπιαζε το δικό σου ταλαντευόμενο συναίσθημα» πρόσθεσε.

Ο Πίτερ Φιντς είχε πει κάποτε πως όταν η Βίβιαν έμπαινε σε ένα δωμάτιο, όλα τα βλέμματα αμέσως καρφώνονταν πάνω της. Δεν ήταν μόνο η ομορφιά της. Η Λι είχε μια αύρα – έναν έντονο μαγνητισμό που τραβούσε τους ανθρώπους, και είναι ίσως αυτή η ποιότητα που εξηγεί τις λεγεώνες των θαυμαστών που έχει διατηρήσει και συνεχίζει να προσελκύει καθώς ακόμη και τόσα χρόνια μετά την τελευταία πνοή της, η Βίβιαν Λι ζει στους κινηματογραφικούς ρόλους που έκανε αθάνατους.

Είτε επιμένοντας να βλέπει μια καινούργια μέρα καθώς τα πάντα κατέρρεαν γύρω της στο Όσα Παίρνει ο Άνεμος, είτε παλεύοντας και τελικά υποκύπτοντας στο σκληρό Λεωφορείο ο Πόθος.

Μέσα από τις 19 ταινίες της που την παγίδευσαν για πάντα στην αθανασία, η Λι είχε τη μοναδική δύναμη της «αμεσότητας» με ερμηνείες που ακόμη και σήμερα πάλλονται – την ίδια στιγμή πολλοί άλλοι σταρ της γενιάς της έχουν ξεθωριάσει από τη μνήμη.

Tελευταία λόγια

Γράφοντας για τη Βίβιαν σήμερα, στην επέτειο του θανάτου της, αναλογίζεται κανείς πώς μπορεί να δώσει νέα πνοή σε μια επέτειο θανάτου. Τι υπάρχει να πει κανείς για τη Βίβιαν Λι που να μην έχει ήδη ειπωθεί; Αλλά υπάρχει ένα γράμμα. Την παραμονή του διαζυγίου της από τον Λόρενς Ολίβιε, η Βίβιαν Λι έδωσε φωνή στις ανησυχίες της για το μέλλον, γράφοντας ότι ήλπιζε πως η ζωή της θα αποδειχθεί «χρήσιμη» σε άλλους ανθρώπους.

Ο αστικός μύθος λέει ότι τα τελευταία λόγια της ήταν: «Βαριέμαι τόσο πολύ» [I’m so bored]. Η φράση ωστόσο δεν έχει επιβεβαιωθεί επίσημα ως η τελευταία της έκφραση. Πιο πρόσφατες αναλύσεις των επιστολών της και των βιογραφικών της πληροφοριών υποδηλώνουν ένα διαφορετικό, και ίσως πιο οδυνηρό, τελευταίο συναίσθημα.

Σύμφωνα με μια επιστολή με ημερομηνία μόλις δύο ημέρες πριν από τον θάνατό της (6 Ιουλίου 1967), που στάλθηκε σε μια φίλη ονόματι Τζόις, αποκαλύπτει ένα αίσθημα βαθιάς εξάντλησης και παραίτησης.

Σε αυτήν, η Βίβιαν Λι έγραψε: «Είμαι τόσο κουρασμένη Τζόις – τόσο πολύ κουρασμένη, όλα είναι μια τέτοια προσπάθεια για μένα. Νιώθω ότι απλά δεν μπορώ να αντισταθώ άλλο».

Αν και η φράση «Βαριέμαι τόσο πολύ» μπορεί να αποτυπώνει μια πτυχή των γνωστών δυσκολιών της με την ψυχική υγεία και την κούραση που βίωνε, φαίνεται ότι τα αληθινά τελευταία της συναισθήματα ευθυγραμμίζονταν περισσότερο με την έντονη κόπωση και την αποδοχή του επικείμενου θανάτου της.

Όμως η ζωή της και το τραγικό τέλος της Βίβιαν Λι, αυτής της ατόφιας βασίλισσας της οθόνης που ισορρόπησε επικίνδυνα ανάμεσα στο μεγαλείο και την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, είναι χρήσιμη όπως η ίδια θα ήθελε. Συναρπάζει και μας θλίβει εξίσου -ένα ρόδο με αγκάθια που ματώνουν εσαεί.

Ειδήσεις Σήμερα: