Το Ισραήλ εκμεταλλεύεται την πτώση Άσαντ για να επιβάλει ότι η Συρία θα είναι μια αδύναμη χώρα

Το Ισραήλ εδώ και αρκετό καιρό έχει δείξει ότι αδιαφορεί για τους τυπικούς ορισμούς του διεθνούς δικαίου που ορίζουν το τι συνιστά άμυνα και το τι συνιστά αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας μιας χώρας. Αυτό ακριβώς εφαρμόζει στη Συρία προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί την πτώση της κυβέρνησης Άσαντ για να εξασφαλίσει ότι η μεγάλη αυτή αραβική χώρα δεν θα συνιστά «απειλή».

Δεν είναι η πρώτη φορά το τελευταίο διάστημα που το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει επιθέσεις στο έδαφος της Συρίας. Είχε προηγηθεί πλήθος επιθέσεων σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις συνδεόμενες με τους Φρουρούς της Επανάστασης ή φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές. Αποκορύφωμα ο βομβαρδισμός κτιρίου της διπλωματικής αποστολής του Ιράν στη Δαμασκό που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του επικεφαλής της Δύναμης Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης ταξίαρχου Ρεζά Ζαχεντί την 1η Απριλίου 2024.

Όμως, τώρα την επαύριον της κατάληψης της Δαμασκού από τις δυνάμεις της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, το Ισραήλ προχώρησε σε ένα χωρίς προηγούμενο βομβαρδισμό στρατιωτικών εγκαταστάσεων της Συρίας, καταστρέφοντας τα πλοία του Συριακού Στόλου, αεροπορικές βάσεις και αεροπλάνα, αποθήκες πυρομαχικών και ερευνητικά κέντρα που σχετίζονται με τις Συριακές ένοπλες δυνάμεις. Συνολικά πάνω 310 αεροπορικές επιθέσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Επιπλέον, για πρώτη φορά το Ισραήλ παραβίασε τη γραμμή ανακωχής του 1974 στα υψίπεδα του Γκολάν, ενώ προχώρησε και κινήσεις κατά μήκος των συρολιβανικών συνόρων καταλαμβάνοντας το όρος Χερμόν που εποπτεύει την πεδιάδα της Δαμασκού. Μάλιστα, υπήρξαν και πληροφορίες ότι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις έφτασαν σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από τη Δαμασκό.

Οι επιχειρήσεις αυτές δικαιολογήθηκαν από την υποτιθέμενη ανάγκη να μην πέσουν χημικά όπλα στα χέρια «τρομοκρατών», όμως είναι σαφές ότι αυτό που μεθοδεύεται είναι ο αφοπλισμός της Συρίας.

Πιο σωστά: η εξασφάλιση ότι η Συρία της «επόμενης μέρας» θα είναι μια χώρα πολύ πιο αδύναμη, επί της ουσίας χωρίς αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις και άρα εύκολα αντιμετωπίσιμη από τις ισραηλινές δυνάμεις.

Είναι σαφές ότι το Ισραήλ δεν αρκείται απλώς στις διαβεβαιώσεις που έχει από τη μεριά των νέων κυρίαρχων δυνάμεων στη Δαμασκό ότι δεν έχουν μια αντι-ισραηλινή τοποθέτηση, αλλά θέλει να εξασφαλίσει ότι η Συρία δεν θα είναι σε θέση να επιβάλει οτιδήποτε στην περιοχή.

Αυτό έχει να κάνει με έναν συνολικότερο ισραηλινό σχεδιασμό που είναι η σταδιακή εξουδετέρωση των δυνάμεων στην περιοχή που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν έναν διαφορετικό συσχετισμό. Ας μην ξεχνάμε ότι η πτώση της Συρίας αποδυναμώνει την ικανότητα του Ιράν να παρέχει βοήθεια στη Χεζμπολάχ, ενώ εκ των πραγμάτων επηρεάζει και τον συσχετισμό εντός Λιβάνου. Όλα αυτά θα αξιοποιηθούν από τις ισραηλινές δυνάμεις σε μια προσπάθεια να εντείνουν τις επιθέσεις στη Γάζα αλλά πιθανώς και να κλιμακώσουν και τις επιθέσεις στη Δυτική Όχθη, επιδιώκοντας όχι απλώς την πλήρη ήττα της Χαμάς αλλά και την εξώθηση μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων εκτός, στοιχείο απαραίτητο εάν είναι να αναθερμανθούν τα σχέδια για προσάρτηση της Δυτικής Όχθης.

Βεβαίως, όλα αυτά ενέχουν μεγάλους κινδύνους για την ίδια τη Συρία. Και αυτό γιατί αυτή τη στιγμή παραμένει εξαιρετικά ασαφές πώς θα διαμορφωθεί η επόμενη μέρα με όρους κρατικής συγκρότησης.

Η καταρχήν και αναγκαστική σύμπραξη ανάμεσα στην Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ και ένα μέρος του κρατικού μηχανισμού της Συρίας, απαραίτητη για να καταρρεύσει η χώρα, υπό την προερχόμενη από την Ιντλιμπ «Κυβέρνηση Σωτηρίας», δεν σημαίνει και εξασφάλιση της πολιτικής ενότητας της Συρίας ή μιας «ομαλότητας».

Υπάρχει το ανοιχτό ερώτημα των υπό τουρκική καθοδήγηση, χρηματοδότηση και εξοπλισμό δυνάμεων του «Συριακού Εθνικού Στρατού», που αυτή τη στιγμή επιδίδονται σε επιχειρήσεις κατά των Κούρδων, αλλά και τον περιοχών που είναι υπό τουρκικό έλεγχο κοντά στα σύνορα.

Σε αυτό προστίθεται και το ζήτημα των περιοχών που παραμένουν υπό κουρδικό έλεγχο με την υποστήριξη των ΗΠΑ, αλλά περιοχών της χώρας που στην πραγματικότητα τελούν σε κατάσταση ακυβερνησίας με την παρουσία διαφόρων ενόπλων οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένου και το Ισλαμικού Κράτους.

Από την άλλη, υπήρχε αυτό που συχνά περιγραφόταν ως «νόμιμη αντιπολίτευση» στη Συρία, σχηματισμένη σε διάφορες φάσεις μετά το 2012 αλλά με ασαφή την πραγματική της απήχηση, καθώς  και το ερώτημα του πώς τελικά θα διαμορφωθεί μια μεταβατική πολιτική συνθήκη και – το κυριότερο – σε ποια κατεύθυνση. Εάν συνυπολογίσουμε ότι μιλάμε για μια χώρα που διαπερνάται από κοινοτικές συγκρούσεις, με πιο χαρακτηριστική αυτή ανάμεσα στη σουνιτική πλειοψηφία και την ισχυρή αλεβίτική μειοψηφία, μπορούμε να καταλάβουμε ότι κάθε άλλο παρά εύκολη ή δεδομένη είναι η επόμενη μέρα.

Αντιθέτως, είναι πολύ πιθανό την αρχική ευφορία για την ανατροπή Άσαντ, που ήταν το κοινό σημείο αναφοράς διαφορετικών δυνάμεων, να την ακολουθήσει μια περίοδος συγκρούσεων, σε μια Συρία που ούτως ή άλλως αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα εξαιτίας των κυρώσεων και που έχει μπροστά της ένα τιτάνιο έργο ανοικοδόμηση αλλά και την πρόκληση της επιστροφής εκατομμυρίων προσφύγων.

Σε αυτό το φόντο, το να βρει η όποια διάδοχη κατάσταση στη Συρία πλήρως κατεστραμμενες τις στρατιωτικές υποδομές της, στην πραγματικότητα αποδυναμώνει τη θέση της όποιας κεντρικής εξουσίας σε μια χώρα όπου παρεμπιπτόντως κυκλοφορούν πολύ μεγάλος αριθμός όπλων.

Εκτός και εάν ο Ισραηλινός σχεδιασμός είναι ακριβώς η Συρία να παραμείνει σε συνθήκη failed state, με έντονες αντιπαραθέσεις, που θα νομιμοποιούν τη διαρκή στρατιωτική επιτήρησή της και προφανώς θα την καθιστούν και εκ προοιμίου ανίκανη να παρέμβει ώστε να ανακοπούν οι σημερινές εξελίξεις στη Γάζα και στην Παλαιστίνη.