Πλήρη ανατροπή του ισχύοντος Ασφαλιστικού προτείνει η Επιτροπή Σοφών

Ανατροπές-σοκ στο Ασφαλιστικό, με την μετατροπή του σε μεγάλο βαθμό σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα, με περικοπές μέσω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, ακόμη και τη χορήγηση της βασικής σύνταξης με εισοδηματικά κριτήρια, και ενοποιήσεις Ταμείων, εισηγείται η Επιτροπή Σοφών.

Προτείνει ενιαία αντιμετώπιση όλων των ασφαλισμένων, ενιαίους κανόνες για εισφορές (ποσοστό και βάση υπολογισμού) και παροχές (ποσοστό αναπλήρωσης συντάξεων) για την κύρια ασφάλιση, τα επικουρικά και τα εφάπαξ, κατάργηση όλων των οριζόντιων περικοπών στις συντάξεις και επανυπολογισμό τους επί τη βάση των νέων ενιαίων κανόνων, καθώς και ένα Ταμείο για όλους.

Το πόρισμά της παραδόθηκε την Πέμπτη στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προκειμένου να αρχίσει ο διάλογος για τη ριζική αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος.

• Όλο το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών

Σημειώνεται ότι το πόρισμα της Επιτροπής δεν προχωρά σε εξειδίκευση συγκεκριμένων μεγεθών, (δεν προβλέπεται ούτε το ύψος της εθνικής σύνταξης, ούτε τα κριτήρια καταβολής της, ούτε το ποσοστό αναπλήρωσης της ανταποδοτικής σύνταξης), αλλά προτείνει τις Αρχές ενός νέου ασφαλιστικού συστήματος. Έγκειται στην κυβέρνηση να αποφασίσει τα μεγέθη, το χρόνο και τη χρηματοδότηση της μετάβασης από το παλαιό στο νέο σύστημα, αλλά και το τι θα υιοθετήσει και τι όχι από τα προτεινόμενα μέτρα.

Ενδεικτικό το σημείωμα της προέδρου της Επιτροπής στην αρχή του πορίσματος, που αφού τονίζει τη δυσκολία του εγχειρήματος και την πίεση του χρόνου, ξεκαθαρίζει: «Το πόρισµα δεν έκρυψε την πολυφωνία και τον πλουραλισµό, ενώ παράλληλα απέφυγε τις ωραιοποιήσεις. Εννοείται ότι το μόνο που χάραξε η Επιτροπή, είναι το μονοπάτι. Γι’ αυτό περιορίστηκε στην παράθεση των αρχών του προτεινόµενου συστήµατος. Η υλοποίησή του προϋποθέτει περαιτέρω τεχνικές επεξεργασίες. Οµοίως, η Επιτροπή δεν προχώρησε στην εξειδίκευση της μετάβασης που θα αποτελέσει αντικείµενο ξεχωριστής πρότασης».

Ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος δήλωσε πως θα προτείνει στην κυβέρνηση, στο υπουργικό συμβούλιο που θα γίνει τη Δευτέρα, το πόρισμα να είναι η βάση του δημόσιου διαλόγου που θα διεξαχθεί το αμέσως επόμενο διάστημα με τους κοινωνικούς φορείς, προκειμένου εντός τουΝοεμβρίουνα κατατεθεί στη Βουλή το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο.

Ένα νομοσχέδιο που στόχο θα έχει αφενός να εξασφαλίσει ένα δίκαιο και βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, αφετέρου, να αντισταθμίσει κάποια από τα μέτρα του Μνημονίου, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα συμμορφώνεται με τους μνημονιακούς στόχους, όπως είπε.

«Προφανώς η μεταρρύθμιση θα έχει το δικό μας πρόσημο μιας Κυβέρνησης της Αριστεράς, αλλά έπρεπε να γίνει η προσπάθεια σύνθεσης όλων των απόψεων σε κάτι που έχει εθνικό χαρακτήρα και που δεν αφορά μόνο αυτή την περίοδο, αλλά τις επόμενες δεκαετίες. Το δεύτερο είναι ο δημόσιος διάλογος. Αυτό όπως αντιλαμβάνεστε το πόρισμα της Επιτροπής δεν είναι η κυβερνητική θέση. Εγώ θα προτείνω στην Κυβέρνηση στο Υπουργικό Συμβούλιο που θα γίνει τη Δευτέρα, το πόρισμα να είναι η βάση του δημόσιου διαλόγου που θα ξεκινήσει η Κυβέρνηση με τους κοινωνικούς φορείς» είπε ο υπουργός.

Ακόμη επανέλαβε ότι θα προστατευθούν απολύτως οι συντάξεις μέχρι 1000 ευρώ, προσθέτοντας ότι «οτιδήποτε έχει ακουστεί τις τελευταίες ημέρες για συντάξεις 300 ή 600 ευρώ, για αποχώρηση του Δημοσίου από το σύστημα ασφάλισης, αποτελούν πλήρη παραπληροφόρηση».

Πάντως ο υπουργός πρόσθεσε ότι συμφωνεί απολύτως με κάποια σημεία του πορίσματος (όπως στη δημιουργία ενιαίων κανόνων για τους ασφαλισμένους). Ωστόσο υπάρχουν και άλλα που διαφωνεί, όπως στην ύπαρξη εισοδηματικών κριτηρίων για τον καθορισμό της σύνταξης.

Βασικά σημεία του πορίσματος

Στα βασικά σημεία του 30σέλιδου πορίσματος, περιλαμβάνεται η θέσπιση εθνικής σύνταξης που θα συναπαρτίζεται από τη βασική σύνταξη και την ανταποδοτική, η ενοποίηση όλων των ασφαλιστικών ταμείων σε ένα, η ουσιαστική ενοποίηση του υπάρχοντος καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης με θέσπιση ενιαίων κανόνων για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους, ο ανακαθορισμός των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων και ο υπολογισμός των συντάξεων με την εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων.

Η ανταποδοτικότητα εισφορών-παροχών αναδιανεμητικού χαρακτήρα, που θα συμβάλουν στη δημιουργία ενός μετρήσιμου και βιώσιμου ασφαλιστικού συστήματος, βρίσκεται στην πρώτη θέση των προτάσεων της Επιτροπής.

Η πρόβλεψη για ενιαίους κανόνες για παλιούς και νέους ασφαλισμένους είναι μια αλλαγή που θα επιφέρει ένα μειωμένο κοινό ποσοστό αναπλήρωσης για όλους τους συνταξιούχους και συνεπώς έμμεση περικοπή των συντάξεων.

Επίσης προτείνεται οι εισφορές να προσαρμοστούν στα πρότυπα του ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι σε άλλες περιπτώσεις θα αυξηθούν (π.χ. ΟΓΑ) και σε άλλες θα μειωθούν (ΔΕΚΟ). Στον ΟΑΕΕ οι εισφορές θα συνδεθούν με το πραγματικό εισόδημα (τζίρος).

Η δομή της νέας σύνταξης προτείνεται να βασίζεται σε δύο σκέλη:

Ανταποδοτική σύνταξη που θα βασίζεται στις εισφορές του ασφαλισμένου, που θα συσσωρεύονται εικονικά σε ατομικούς λογαριασμούς με βάση κανόνες νοητής κεφαλαιοποίησης (όσα δηλαδή πληρώνει ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου του συν ένα επιτόκιο).

Εθνική-κοινωνική σύνταξη (σήμερα 360 ευρώ) που θα χορηγείται στα 67 με εισοδηματικά κριτήρια, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών παροχών από επαγγελματικά ταμεία και την ιδιωτική ασφάλιση.

Για την Εθνική Σύνταξη, το πόρισμα της Επιτροπής αναφέρει πως με την καθιέρωσή της, το σύστημα θα αποκτήσει αυτοτέλεια και θα αποχωριστεί από το πλαίσιο των ασφαλιστικών παροχών του κάθε φορέα. Έτσι θα γίνει ευκολότερη η επικέντρωση στην αναδιανεμητική λειτουργία του κοινωνικού τμήματος της σύνταξης. Το ποσό της εθνικής σύνταξης στο οποίο θα έχουν δικαίωμα όλοι οι συνταξιούχοι, θα κλιμακώνεται ανάλογα με το ύψος της αναλογικής σύνταξης και τα μέλη της εκάστοτε οικογένειας. Έτσι, η εθνική σύνταξη θα πρέπει να μειώνεται προοδευτικά, όχι μόνο όταν αυξάνει η αναλογική σύνταξη, αλλά και όταν αυξάνει το ατομικό και οικογενειακό εισόδημα του δικαιούχου.

Και σε αυτό το σημείο έγκειται μία από τις βασικές ανατροπές που προτείνονται, καθώς η εγγυημένη βασική που θα απονέμεται θα συνδέεται με την περιουσία, δηλαδή θα συνυπολογίζονται εισοδήματα από ενοίκια, μερίσματα, επενδύσεις και καταθέσεις, που θα μειώνουν τη σύνταξη και ατομικά και οικογενειακά.

Έτσι, τα 360 ευρώ σύνταξη θα είναι εγγυημένα μόνο για τους φτωχότερους (και όταν συμπληρώσουν τα 67 τους χρόνια), καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα τόσο μικρότερη θα είναι η βασική σύνταξη, η οποία μπορεί να καταλήγει και σε μηδέν ευρώ για τους πλούσιους, μοντέλο που προσομοιάζει με αυτό που ισχύει στην Αυστραλία.

Το νέο σύστημα με τις ατομικές μερίδες θα εφαρμοστεί για τους πρωτοασφαλιζόμενους από την 1/1/2016, θα προβλέπει μειωμένους συντελεστές υπολογισμού των συντάξεων και θα οδηγεί σε χαμηλότερες συντάξεις.

Μέχρις ότου ωριμάσει το νέο σύστημα και να μπορεί να αποδώσει την εξοικονόμηση που απαιτείται, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος 5-10 χρόνων κατά την οποία θα εφαρμοστεί για τους παλαιότερους ασφαλισμένους ο τρόπος υπολογισμού που προέβλεπε ο νόμος Σιούφα του 1992, με χαμηλότερους όμως συντελεστές. Δηλαδή από 70% που είναι το ποσοστό αναπλήρωσης στην 35ετία να συρρικνωθεί στο 55%.

Για την κάλυψη των ελλειμμάτων του ασφαλιστικού συστήματος, προτείνεται η δημιουργία ενός αποθεματικού που θα υποστηρίξει το νέο σύστημα, κυρίως κατά τη μεταβατική περίοδο.

Για την επικουρική σύνταξη υποβλήθηκαν δύο προτάσεις:

• α) να ενσωματωθεί στην κύρια με στόχο να εξαερωθεί σε λίγα χρόνια, καθώς καταργείται η χρηματοδότηση των επικουρικών ταμείων από το ΑΚΑΓΕ,
• β) να παραμείνει το ενιαίο επικουρικό ταμείο με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή το αναδιανεμητικό σύστημα που ίσχυε έως τώρα να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητικό.

Ανάμεσα στις υπόλοιπες διορθωτικές παρεμβάσεις, το πόρισμα προτείνει για τις επικουρικές συντάξεις την εφαρμογή συστήματος ελεγχόμενου ελλείμματος αντί της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.

Ενοποιήσεις Ταμείων

Οι προτάσεις της επιτροπής σοφών στο Ασφαλιστικό οδηγούν σε ενοποιήσεις Ταμείων. Ειδικότερα προτείνεται:

– Είτε να δημιουργηθεί Ταμείο-μαμούθ για δημοσίους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, για αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες

Το Ενιαίο Ταμείο προτείνεται ως εθνικός φορέας κοινωνικής ασφάλισης, με ένταξη σ’ αυτό, όλων των φορέων κύριας και επικουρικής ασφάλισης και των εφάπαξ παροχών. Ο στόχος αυτός προτείνεται να επιτευχθεί με την μετεξέλιξη του ΙΚΑ-ΤΕΑΜ σε έναν τέτοιο φορέα. Προτείνεται συγχρόνως η ουσιαστική ενοποίηση του υπάρχοντος καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης με θέσπιση ενιαίων κανόνων για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους και ανακαθορισμό των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων.

– Είτε να δημιουργηθούν τρία υπερ-Ταμεία: Ταμείο για εργαζομένους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, Ταμείο για ελεύθερους επαγγελματίες, δηλαδή γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους, εμπόρους, βιοτέχνες και ένα Ταμείο για τους αγρότες.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ