Ιωάννης Παπαζήσης: «Η παράνοια είναι συχνά μονόδρομος για τους καλλιτέχνες»

Με αφορμή την παράσταση «Αρτώ / Βαν Γκογκ», στην οποία και πρωταγωνιστείτε, θα ήθελα να μας μιλήσετε για το ρόλο σας και για το πώς αντιλαμβάνεστε τον Βαν Γκογκ μέσα από το έργο…
Το έργο, μέσα από τα λόγια του Αρτώ, βασίζει την αυτοκτονία του Βίνσετ Βαν Γκογκ, σηκώνοντας το ένα δάχτυλο και κοιτάζοντας τον κόσμο στα μάτια, στο ότι η κοινωνία-μάζα-λαός σε όλη την ιστορία της , κλείνει τα μάτια της, γιατί δεν μπορεί να ανταπεξέλεθει στην πίεση που της ασκούν κάποια ανώτερα και φωτεινά μυαλά, γιατί δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στην βαθιά απειλή που νιώθει από την ενστικτώδη δύναμή τους. Δηλαδή, ό,τι δεν μπορούμε να καταλάβουμε, είναι προτιμότερο να το αφήνουμε στο περιθώριο ή να κλείνουμε τα μάτια μας σε αυτόν γιατί δεν μπορούμε να βρούμε καμία ομοιότητα με τον εαυτό μας.

Πού βασίζει το έργο το θάνατο του Βαν Γκογκ;
Το έργο, πάντα μέσα απ΄τον Αρτώ, αναλύει ίσως τους πιο σημαντικούς πίνακες του Βαν Γκογκ και προσπαθεί μέσα από το έργο του να καταλάβει τον καλλιτέχνη που ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια, βλέποντάς τα ως μικρά και ασήμαντα μπροστά σε έναν τέτοιο καλλιτέχνη. Και προσπαθεί κυρίως να μην κρίνει τον άνθρωπο με εύκολους τίτλους ιατρικούς ή όρους κοινωνικούς επειδή κάποιος έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει και να λάμπει.

Ποια στοιχεία του χαρακτήρα του ζωγράφου προτάσσει η παράσταση; Θίγει το θέμα της υστεροφημίας του καλλιτέχνη;
Θα έλεγα ότι ήταν μια υποτιμημένη φιγούρα όσο ζούσε. Μετά τον θάνατό του το έργο του αναγνωρίστηκε αλλά και πάλι η κοινωνία δεν τον αποδέσμευσε από την φιγούρα του καταραμένου καλλιτέχνη. Κρίμα.

Για τους μεγάλους καλλιτέχνες ο δρόμος της παράνοιας είναι κάποιες φορές μονόδρομος;
Μπορώ να απαντήσω πολύ εύκολα πως, ναι, πολλές φορές είναι μονόδρομος. Αλλά όπως ο Αρτώ έτσι και εγώ δεν ξέρω τι σημαίνει παράνοια. Ποιος είναι αυτός που κρίνει έναν άνθρωπο ως παρανοϊκό? Και μην μου πείτε η ιατρική επιστήμη γιατί θα τρίξουν τα κοκάλα του Αρτώ…και δεν θα το ήθελε κανείς μας αυτό…ειδικά αυτοί που ξέρουν τι σημαίνει Αρτώ.

Στην παράσταση υπερισχύει το στοιχείο του μυστηρίου;
Η παράστασή μας λειτουργεί πολλές φορές σαν ένα αστυνομικό θρίλερ. Αλλά κυρίως προσπαθεί να δει τα γεγονότα της αυτοκτονίας του Βαν Γκογκ με μια άλλη ματιά, σαν να μπαίνει στο τόπο του εγκλήματος και δεν φοράει γάντια, δεν κοιτάζει τον νεκρό, αλλά προσπαθεί κυρίως να μεταφράσει την κραυγή του καλλιτέχνη μέσα από του πίνακες του σε όλη την διάρκεια της ζωής του. Ένα μεγάλο γιατί πριν το μπαμ.

Ποιο μήνυμα θα λέγατε ότι αποστέλλεται για την τέχνη;
Το να μην κλείνουμε τα μάτια μας, αλλά κυρίως το να μην βλέπουμε τα πράγματα απλά και εύκολα .Όλοι δεν είμαστε το ίδιο. Δυστυχώς ή ευτυχώς. Και φυσικά συστήνουμε στο κοινό τον πολύ ισχυρό και ιδιαίτερο λόγο του Αρτώ. Τον θεωρώ υπέροχο. Αξίζει κάποιος να τον ακούσει ή να τον διαβάσει. Σε πάει παρακάτω.

Είναι προτιμότερο να αποθεώνεται ένας καλλιτέχνης εν ζωή ή μετά θάνατον;
Θεωρώ τρομερά ανούσια την αποθέωση ενός καλλιτέχνη πριν ή μετά τον θάνατό του. Με αφήνει παγερά αδιάφορο. Αυτό που με ενδιαφέρει και που γνωρίζω πολύ καλά είναι ότι ο κάθε καλλιτέχνης θέλει να πει, να φωνάξει κάτι και εγώ θα ήθελα να είμαι εκεί να τον ακούσω και να προσπαθήσω να τον καταλάβω. Οφείλω να το κάνω.

Εάν σας έλεγαν να κατονομάσετε τα «αδικημένα παιδιά» της τέχνης, ποια θα λέγατε ότι είναι αυτά;
Είναι παρά πολλά τα αδικημένα παιδία της τέχνης, όπως και της ζωής. Δεν θέλω να πω έτσι απλά ονόματα, γιατί κυρίως το να μείνεις στην ιστορία ως αδικημένος καλλιτέχνης θεωρώ ότι και αυτό είναι ένα βραβείο. Αυτό που με πονάει όμως είναι τι έχουμε χάσει από όλους αυτούς, σε όλα τα επίπεδα της τέχνης. Φανταστείτε τι θα είχαμε δει επιπλέον από τον Βαν Γκογκ, για παράδειγμα.

Πόσο συχνά συνορεύει η τέχνη με την κατάθλιψη;
Δεν πιστεύω ότι η κατάθλιψη συνορεύει με την τέχνη. Απλά δυστυχώς η κατάθλιψη ξέρει να γεννάει την τέχνη. Είναι πηγή έμπνευσης και μοναδικότητας.

Εάν σας έλεγαν να επιλέξατε τον επόμενο ρόλο που θα θέλατε να ερμηνεύσετε, τι θα επιλέγατε;
Κάτι που δεν θέλει κανείς. Τον Άμλετ.

Εκτός από το θέατρο έχετε εμφανιστεί στη μικρή και στη μεγάλη οθόνη. Τι σας εκφράζει περισσότερο;
Αυτή την στιγμή που σας μιλάω ,το θέατρο. Είναι η δική μου κραυγή για να με ακούσετε. Ευχαριστώ.

Συνέντευξη: Eλισάβετ Σταμοπούλου