Μηνιγγίτιδα: Ο εμβολιασμός κύριος τρόπος προστασίας

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασαν η πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και υπεύθυνη του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μηνιγγίτιδας Τζένη Κουρέα-Κρεμαστινού, Καθηγήτρια Δημόσιας και Διοικητικής Υγιεινής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και η Αντιπρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ Μαρία Θεοδωρίδου, Καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστήμιου Αθηνών, κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2010, δηλώθηκαν συνολικά 531 κρούσματα μηνιγγίτιδας.

Τα περισσότερα κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου εμφανίστηκαν σε βρέφη και παιδιά έως 4 ετών. Ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα 15-19 ετών, σε αντίθεση με προηγούμενα έτη όπου οι ηλικιακές ομάδες που ακολουθούσαν ήταν 5- 9 ετών και 10-14 ετών.

Από την ανάλυση των κρουσμάτων στις μικρές ηλικίες (έως 9 ετών) προκύπτει ότι τα περισσότερα καταγράφηκαν στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 2 ετών. Τα περισσότερα κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου σημειώθηκαν κατά τους χειμερινούς μήνες και στην αρχή της άνοιξης. Αντίθετα, τα κρούσματα ιογενούς μηνιγγίτιδας σημειώθηκαν ως επί το πλείστον από τον Ιούνιο έως το Σεπτέμβριο.

Σημειώνεται ότι η θνητότητα από μηνιγγίτιδα, την οποία προκάλεσε ο μηνιγγιτιδικόκκος, έφθασε στο 6,9% το 2010 έναντι 5,9% το 2009. Γενικότερα, η συνολική θνητότητα από μηνιγγίτιδα (οιασδήποτε αιτιολογίας) αυξήθηκε το 2010 (2,5% έναντι 1,7% το 2009), παρόλο που ο αριθμός των κρουσμάτων ήταν μικρότερος.

Η μηνιγγίτιδα μεταδίδεται μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων (βήχας, φτάρνισμα) και του σάλιου (φιλί). Μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από τη νόσο διατρέχουν τα μικρά παιδιά και οι έφηβοι. Η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος προκαλείται από το βακτήριο Neisseria Meningitidis (ή μηνιγγιτιδόκοκκος), εξελίσσεται ταχύτατα και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο μέσα σε διάστημα 24 – 48 ωρών από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων.

Κάθε χρόνο καταγράφονται 500.000 περιστατικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) το 5%-10% των ατόμων που προσβάλλονται από τη νόσο θα χάσει τη μάχη με το θάνατο, ακόμη κι αν λάβει εγκαίρως την κατάλληλη θεραπεία.

Στα κυριότερα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνονται:
Στις 4 πρώτες ώρες:

• πυρετός
• λήθαργος
• πόνος στα μάτια
• άρνηση λήψης τροφής
• μη φυσιολογικό χρώμα του δέρματος

21-15 ώρες μετά τα πρώτα συμπτώματα:

• εξάνθημα (δεν εξαφανίζεται με την πίεση)
• φωτοφοβία
• αυχενική δυσκαμψία

15-24 ώρες μετά τα πρώτα συμπτώματα:

• μη αίσθηση του χώρου
• σηπτικό σοκ

Στα μέτρα πρόληψης της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου, εκτός από τον εμβολιασμό, περιλαμβάνονται επίσης:

• η τήρηση κανόνων ατομικής υγιεινής (καλό πλύσιμο των χεριών και η κάλυψη του στόματος όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε),
• η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους,
• η χορήγηση χημειοπροφύλαξης όταν κάποιος από το περιβάλλον μας έχει νοσήσει.

Σύμφωνα με την κ.Θεοδωρίδου, το βασικότερο μέτρο πρόληψης έναντι της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου είναι ο εμβολιασμός. Τον τελευταίο χρόνο είναι διαθέσιμο στην ελληνική αγορά το πρώτο τετραδύναμο συζευγμένο εμβόλιο για τον μηνιγγιτιδόκοκκο. Το εμβόλιο ενδείκνυται για την ενεργή ανοσοποίηση εφήβων (ηλικίας άνω των 11 ετών) και καλύπτει τις τέσσερις βασικότερες οροομάδες του Neisseria meningitides (Α, C, W135 και Υ).

Στις ΗΠΑ και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες το εμβόλιο έχει πάρει άδεια για να χορηγείται σε παιδιά ηλικίας από δύο ετών και άνω. «Ανάλογη έγκριση αναμένεται να δοθεί σύντομα και για την Ελλάδα», σημείωσε η κ.Θεοδωρίδου, τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα ασφαλές εμβόλιο, το οποίο μπορεί να χορηγηθεί μαζί με άλλα εμβόλια και προσφέρει μακρόχρονη προστασία. Πρόσθεσε δε, ότι το νέο εμβόλιο περιορίζει τη διασπορά του μικροβίου, με αποτέλεσμα να μειώνονται σημαντικά οι πιθανότητες μετάδοσης της νόσου εντός της κοινότητας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρώτα μηνιγγιτιδοκοκκικά εμβόλια δημιουργήθηκαν το 1980 και εφαρμόστηκαν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού (σε ασπληνικούς, σε πάσχοντες από χρόνια νοσήματα και χρόνιες ανεπάρκειες, σε όσους ταξιδεύουν σε μέρη όπου υπάρχει υψηλός επιπολασμός της νόσου). Ωστόσο, τα πρώτα αυτά εμβόλια προστάτευαν τον οργανισμό μόνο για 5-10 χρόνια και το σημαντικότερο είναι ότι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν σε παιδιά κάτω των δύο ετών, όπου καταγράφεται μεγάλος αριθμός κρουσμάτων.