Kηφισός … “ Ο Ποταμός της Αθήνας ”

Τo in.gr παρουσιάζει τη μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού που περιλαμβάνει περιβαλλοντική ανάλυση και προτάσεις για την ανάπλαση του Κηφισού ποταμού. Η πρόταση προέρχεται από μια ομάδα αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων και ειδικών συμβούλων, που ξεκίνησε το 2007 και έκτοτε συνεχίζει να εργάζεται με εθελοντική προσφορά.

Επιμέλεια Τζ.Ν.Καλημέρη

Η μελετητική ομάδα αποτελείται από αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, μηχανικούς περιβάλλοντος και αρχιτέκτονες τοπίου όλοι τους μέλη του Συνδέσμου Αποφοίτων Βρετανικών Πανεπιστημίων (British Graduates Society– BGS) με συντονιστή τον Βασίλη Ζώτο, αρχιτέκτονα-πολεοδόμο και πρόεδρο του BGS.

Η μελετητική ομάδα πλαισιώνεται με σύμβουλους από διάφορες επιστημονικές ειδικότητες. Οι μελετητές έλαβαν πολλά γράμματα από ξένους οργανισμούς, πανεπιστημιακούς δασκάλους, περιβαλλοντικές οργανώσεις, κλπ (έχοντας δει την μικρή περίληψη της μελέτης που εμφανίζεται στην ιστοσελίδα του BGS: British Graduates Society | Greece | BGS Kifissos…”the Athens river”) από αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και από μακρινές χώρες όπως η Νότια Κορέα, με πολύ ενθαρρυντικές παρατηρήσεις και σχόλια.

Για τον Βασίλη Ζώτο , όπως λέει ο ίδιος, η πρόκληση για την ανάπλαση του Κηφισού ποταμού ήρθε σαν μία φυσική συνεχεία μίας καριέρας όπου η ανάπλαση αστικών ποταμών έχει αφήσει ένα δυνατό σημάδι στην επαγγελματική του ζωή. Ξεκίνησε αρχικά στα μέσα της δεκαετίας του 1960 με τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τον ποταμό Τάμεση στο Λονδίνο (ειδικότερα: πως αλλάζει ο ρόλος του ποταμού σε μία πόλη που αλλάζει). Η διατριβή του είχε βραβευτεί , ενώ θυμάται τα λόγια που άκουσε στο Λονδίνο ότι «… χρειάστηκε ένας Έλληνας για να μας δείξει τι θα πρέπει να κάνουμε με τον Τάμεση…».

Δεν ήταν τόσο θέμα πρότασης ανάπλασης,επισημαίνει, γιατί αυτό ακολούθησε μετά, όσο ήταν η αλλαγή της νοοτροπίας σχετικά με το τι θα πρέπει να γίνει στις παραποτάμιες ζώνες και ποιος θα έχει την αρμοδιότητα ελέγχου για τον ποταμό, δηλαδή ένας Φορέας που θα έχει αρμοδιότητα για οικοδομικές άδειες, για τον καθαρισμό … για τα πάντα ώστε να μπορεί να ελέγχει τον σημαντικό αυτό πνεύμονα της πόλης.

Η πρόταση

Σκοπός της μελέτης είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού και η δημιουργία πλαισίου για την αποκατάσταση του ποταμού και την ανάπλαση των παραποτάμιων περιοχών.

Η πρόταση αναπτύσσεται σε δύο μέρη. Αρχικά έγινε μια περιβαλλοντική ανάλυση όλου του Κηφισού όπου εξετάζονται περιοχές καθ’ όλο το μήκος του ποταμού και εντοπίζονται ζώνες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και μοναδικά προβλήματα. Ως στρατηγική αντιμετώπισης καθορίζονται τρεις χαρακτηριστικές περιοχές:

Περιοχή Α, εντός της υφιστάμενης ζώνης προστασίας του ποταμού. Αυτό το τμήμα, που είναι σε φυσική μορφή, μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς σα φυσικό δρυμό. Η περιοχή αυτή παρ’ όλα τα γνωστά προβλήματα δεν έχει μεγάλες καταστροφές. Μπορούν να γίνουν ήπιες παρεμβάσεις και φύτευση δέντρων, όπου χρειάζεται.

Περιοχή Β που περνάει μέσα στον αστικό ιστό (στις περιοχές Νέα Φιλαδέλφεια, Αγ. Ανάργυροι, Περιστέρι) Αυτό το τμήμα έχει μελετηθεί σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Περιλαμβάνεται το τμήμα της Νέας Φιλαδέλφειας στο οποίο προτείνεται ανάπλαση. Και προβλέπεται δημιουργία αστικών πάρκων, με πόλους πρασίνου, ανοιχτούς χώρους, υπαίθρια αναψυχή, διαμόρφωση του ποταμού, σύνδεση με το κατοικημένο περιβάλλον κ.ά. Αυτό φυσικά θα καθορίσει μια βιώσιμη ανάπτυξη και μια βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των παραποτάμιων περιοχών. Γίνεται ένταξη του ποταμού στον αστικό ιστό με διαβάσεις πεζών, γέφυρες, σκάλες, ράμπες προς το νερό και ειδικό φωτισμό με χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Περιοχή Γ αφορά το τμήμα του ποταμού που δυστυχώς βρίσκεται κάτω από την υπερυψωμένη λεωφόρο Κηφισού. Εκεί προτείνεται να γίνει μια πλατφόρμα για δραστηριότητες ώστε ο ποταμός να ενώνει, αντί να χωρίζει, τις εκατέρωθεν περιοχές. Θα μπορούσαν να γίνουν εκεί υπαίθρια αγορά, πάρκο για αθλητικά δρώμενα, υπαίθρια γλυπτοθήκη και εκθεσιακοί χώροι ή χώροι εκδηλώσεων κ.ά.

Το δεύτερο μέρος της μελέτης επικεντρώνεται στην περιοχή Κόκκινος Μύλος στη Νέα Φιλαδέλφεια. Η επιλογή της οφείλεται στο ότι είναι εκτός της καθορισμένης ζώνης προστασίας, μία παραμελημένη ζώνη πρασίνου μέσα στον αστικό ιστό. Μετά από μία πλήρη ανάλυση του τοπίου και καταγραφή των αναγκών του, η πρόταση για την ανάπλαση του ποταμού, ενώ απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι, μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες παραποτάμιες περιοχές ανάλογων περιπτώσεων. Βασικοί στόχοι της πρότασης είναι :

· Να γίνει ο Κηφισός ένα επίμηκες μητροπολιτικό πάρκο και συγχρόνως να αποτελέσει ένα διάδρομο κλιματισμού για την Αθήνα. Αυτό είναι σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ

· δημιουργία παραποτάμιου υπερτοπικού πεζόδρομου και ποδηλατοδρόμου καθ΄όλο το μήκος του Κηφισού και σύνδεση με τον προτεινόμενο παραλιακό ποδηλατοδρόμο Ν.Φαλήρου – Βάρκιζας

· δημιουργία παραποτάμιου μονοπατιού καθ’ όλο το μήκος του Κηφισού

· βελτίωση πρόσβασης ποταμού

· βιώσιμη ανάπτυξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των παραποτάμιων περιοχών.

· σύνδεση με το κατοικημένο περιβάλλον και ένταξη στον αστικό ιστό (διάβαση πεζών, γέφυρες, σκάλες, ράμπες)

· δημιουργία πόλων πρασίνου υπαίθριας αναψυχής

· εναλλακτικές αθλητικές και πολιτιστικές λειτουργίες

· φωτισμός με τη χρήση εναλλακτικής ενέργειας

· ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των κατοίκων και φορέων της περιοχής μέσω

εκθέσεων και εκδηλώσεων για θέματα περιβαλλοντολογικά και οικολογικά

· μείωση ηχορύπανσης από παρακείμενες οδούς (ιδιαίτερα Εθνική οδός)

· πυκνή φύτευση

Η διεθνής εμπειρία

«Πως το κάνανε άλλοι και δεν μπορούμε να το κάνουμε εμείς»

Αξίζει να δούμε τι έχει γίνει σε παρόμοιες περιοχές στο διεθνή χώρο. Μερικές από τις πόλεις που έχουν υλοποιήσει μεγάλες και επιτυχημένες προσπάθειες για την ανάπλαση των αστικών «υδάτινων δρόμων» τους και τους έχουν μετατρέψει από σκουπιδότοπους και κυκλοφοριακές αρτηρίες σε πόλους έλξης και αστικής υπερηφάνειας, είναι: Manchester, Birmingham, Πράγα, Βερολίνο.

Αυτό όμως που είναι αξιοθαύμαστο είναι ο ποταμός Τσέον γκι ετσόν στη Σεούλ, στη Νότια Κορέα, όπου με την αστικοποίηση και τη βιομηχανοποίηση στις αρχές του 1970 είχαν καλύψει τον ποταμό αυτό και είχε γίνει οδική αρτηρία η οποία αργότερα, το 1980, έγινε υπερυψωμένη λεωφόρος, όπως στην Αθήνα κάναμε κι εμείς το 1995-2000 στον Κηφισό.

Ο ποταμός αυτός της Σεούλ υποβαθμίσθηκε και με απόβλητα κλπ. Τελικά το θέμα πήρε μεγάλες διαστάσεις και δημιουργήθηκε ένα κίνημα πολιτών για την αποκατάστασή του. Αυτό αποτέλεσε ένα κεντρικό ζήτημα στις δημοτικές εκλογές της πόλης το 2002 όπου ένας από τους υποψήφιους Δημάρχους το πρότεινε ως βασικό άξονα του προεκλογικού του αγώνα. Αποτέλεσμα ήταν να κερδίσει τις εκλογές και σα Δήμαρχος πλέον με την εντολή που είχε πάρει, προχώρησε και μέσα σε δύο χρόνια το γκρέμισμα της λεωφόρου και η ανάπλαση του ποταμού έγιναν πραγματικότητα.

Ο ποταμός ξαναδόθηκε στην πόλη και το επίπεδο του περιβάλλοντος και της διαβίωσης των κατοίκων ανέβηκε αρκετά ψηλά, όπως ανέβηκαν κατακόρυφα και οι αξίες γης στις όχθες του ποταμού και σε αρκετό βάθος.

Αυτό δείχνει ότι η περιβαλλοντική αναβάθμιση εκτιμάται και αποφέρει και κέρδη, κάτι το οποίο ίσως στον τόπο μας δεν το έχουμε καταλάβει. Αυτό μπορεί να συμβεί και στην περίπτωση του Κηφισού, ιδιαίτερα των αστικών περιοχών όπως π.χ. η περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας.

in.gr