Από την τριχοφυΐα στην τριχόπτωση

Ένα από τα βασικά στοιχεία της εξωτερικής εμφάνισης είναι τα μαλλιά. Παρ’ όλη την τεράστια ποικιλία προϊόντων που κυκλοφορούν για την περιποίησή τους, αρκετοί είναι εκείνοι που αντιμετωπίζουν πρόβλημα τριχόπτωσης. Η έκτασή της διαφέρει από άτομο σε άτομο, όπως επίσης και οι ψυχολογικές επιπτώσεις που τη συνοδεύουν. Μάθετε για τη φυσιολογία της τριχοφυΐας, τις κυριότερες αιτίες που οδηγούν στην τριχόπτωση καθώς και τις ιατρικά αποδεκτές μεθόδους θεραπείας.

Ας δούμε, όμως, τι προσφέρει πρακτικά το τριχωτό της κεφαλής, πέρα από την αισθητική του σημασία. Ο ρόλος του είναι διπλός:

1. Προστατευτικός για το υποκείμενο δέρμα και το κρανίο από τη θερμότητα, τις βλαπτικές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας, τους μικροτραυματισμούς αλλά και από την ερεθιστική δράση διαφόρων χημικών ουσιών.

2. Αισθητηριακός, αφού οι τρίχες όλου του σώματος αποτελούν όργανα αφής.

Ανατομικά, η τρίχα αποτελείται από το ορατό της τμήμα, τη ρίζα και το θύλακο. Ο τελευταίος είναι το σημείο από το οποίο αυτή στηρίζεται και τρέφεται. Βρίσκεται μέσα στο δέρμα και υποδέχεται τη ρίζα, δηλαδή το κατώτερο τμήμα του ορατού μέρους της τρίχας.

Φυσιολογικά, υπάρχουν περίπου πέντε εκατομμύρια τρίχες στο ανθρώπινο σώμα, εκ των οποίων το ένα πέμπτο στο κεφάλι. Από αυτές, στο τριχωτό της κεφαλής βρίσκονται συγκεντρωμένες περί τις 100.000, αυτός όμως ο αριθμός μπορεί να διαφέρει ελαφρά ανάλογα με το χρώμα και να κυμαίνεται από περίπου 90000 στους κοκκινομάλληδες μέχρι 140000 στους ξανθούς με τους υπόλοιπους να βρίσκονται στο ενδιάμεσο.

Οι τρίχες αυτές δεν βρίσκονται όλες στην ίδια φάση του κύκλου της ζωής τους, ο οποίος διαρκεί κατά μέσο όρο περίπου τριάμισι με τέσσερα χρόνια. Οι φάσεις της ζωής μιας τρίχας είναι οι εξής :

· Αναγενής, διάρκειας γύρω στα τρία χρόνια, που αποτελεί τη φάση ανάπτυξής της με έντονη δραστηριότητα του θυλάκου

· Καταγενής, διάρκειας περίπου δύο εβδομάδων, όπου ο θύλακος προετοιμάζεται για την απόπτωση της τρίχας

· Τελογενής, που αποτελεί και το στάδιο ανάπαυσης του θυλάκου. Στο τέλος της, η τρίχα αποπίπτει, ο θύλακος ανασχηματίζεται και αρχίζει ένας νέος κύκλος.

Από το σύνολό τους, υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό 80-85% βρίσκεται στην πρώτη φάση, 1-2% στη δεύτερη και 15-20% στην τρίτη. Εννοείται ότι σε παθολογικές καταστάσεις τα ποσοστά αλλάζουν με το πρώτο να υποχωρεί και τα άλλα δύο να αυξάνονται αντίστοιχα. Ο φυσιολογικός ρυθμός τριχόπτωσης είναι γύρω στις 100 ανά 24ωρο, ενώ μεγαλύτερα νούμερα θεωρούνται παθολογικά. Σε αρκετά άτομα η πτώση των τριχών μπορεί να παρουσιάζει μια εποχιακή διακύμανση. Σε μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε Βόρειες χώρες φάνηκε ότι η μεγαλύτερη τριχόπτωση παρατηρείται το Νοέμβριο.

Οι πιο γνωστοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη τριχόπτωση, διάχυτη ή τοπική είναι οι παρακάτω:

-Κακή φροντίδα των μαλλιών που συνήθως οφείλεται στη συχνή χρήση χημικών ουσιών για την επίτευξη των επιθυμητών κάθε φορά αισθητικών αποτελεσμάτων (αλλαγή χρώματος, ίσιωμα, περμανάντ). Ακόμα και το χτένισμα ή το στέγνωμα των μαλλιών αν δεν γίνουν με την απαιτούμενη προσοχή μπορούν να βλάψουν την υγεία τους, ιδιαίτερα όταν αυτά είναι υγρά και συνεπώς πιο εύθραυστα.

-Λήψη φαρμάκων, όπως τα αντισυλληπτικά (των οποίων και η διακοπή λήψης έχει συνδυαστεί με αυξημένη τριχόπτωση) αλλά και διάφορα χημειοθεραπευτικά που δίνονται στα πλαίσια αντικαρκινικής αγωγής. Επίσης έχουν ενοχοποιηθεί αντιπηκτικά, αντιθυρεοειδικά και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της υπερχοληστεριναιμίας.

-Έντονο στρες που μπορεί να έχει είτε τη μορφή συναισθηματικής φόρτισης είτε τη μορφή εγκυμοσύνης, σοβαρής λοίμωξης (συνήθως ιογενούς) ή και παρατεταμένου και υψηλού πυρετού.

–Νοσήματα, όπως οι διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα, η σιδηροπενική αναιμία και η νευρογενής ανορεξία.

-Διατροφικοί παράγοντες, όπως η ελλιπής πρόσληψη πρωτεϊνών αλλά και η υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης Α.

-Τοπικοί παράγοντες, όπως τραυματισμοί, επίδραση ακτινοβολίας και μυκητιασικές λοιμώξεις.

Στις περισσότερες από τις παραπάνω περιπτώσεις η τριχόπτωση είναι αναστρέψιμη, αν βέβαια αντιμετωπιστεί επιτυχώς το αίτιο που την προκάλεσε και μετά την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος.

Υπάρχει όμως και ένα αίτιο που προκαλεί μη αναστρέψιμη τριχόπτωση και αυτό είναι η κληρονομικότητα. Σ’ αυτήν οφείλεται η κοινώς λεγόμενη φαλάκρα (ή ανδρογενετική αλωπεκία) που συντροφεύει όλους τους άνδρες από κάποια ηλικία και μετά, με την τελευταία να ποικίλει αρκετά από άτομο σε άτομο.

Η κληρονομική προδιάθεση (γονότυπος) δεν είναι μόνο ανδρικό προνόμιο καθώς και οι γυναίκες κουβαλούν τα ίδια γονίδια, διαφέρει όμως η έκφρασή της (φαινότυπος) μεταξύ των δύο φύλων. Εδώ παίζει ρόλο μία ομάδα ορμονών του ανθρώπινου οργανισμού, τα ανδρογόνα, με κύριο εκπρόσωπο την τεστοστερόνη. Αυτή απαντάται και στα δύο φύλα, στον άνδρα όμως σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις. Όσον αφορά την τριχοφυΐα, η δράση της είναι διπλή: αφ’ ενός μεν ευοδώνει την τριχόπτωση στο τριχωτό της κεφαλής, αφ’ ετέρου δε διεγείρει την τριχοφυΐα στις υπόλοιπες περιοχές του σώματος όπως οι μασχάλες και το εφήβαιο. Έτσι, στη γυναίκα η ανδρογενετική αλωπεκία αρχίζει σε μεγαλύτερη ηλικία και εξελίσσεται βραδύτερα σε σχέση με τον άνδρα με αποτέλεσμα να παίρνει συνήθως τη μορφή της διάχυτης αραίωσης.

Προχωρώντας στην αδρή περιγραφή των θεραπευτικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται σήμερα για την αντιμετώπισή της, θα πρέπει να γίνει κατανοητό το εξής: πρακτικά δεν συντρέχει λόγος για την προσφυγή σε θεραπεία, αφού ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τις ελεγχόμενες συνθήκες διαβίωσης ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό τον προστατευτικό ρόλο του τριχωτού της κεφαλής. Συνεπώς, το μόνο κριτήριο είναι ο βαθμός κατά τον οποίο η προοδευτικά επερχόμενη αλλαγή της εμφάνισης επιδρά στην ψυχολογία του ατόμου. Υπενθυμίζουμε ότι καμιά θεραπεία δεν είναι άμοιρη παρενεργειών, έστω κι αν αυτές εμφανίζονται σε μικρό ποσοστό.

Στην κατηγορία των φαρμακευτικών ουσιών οι εκπρόσωποι είναι δύο: η μινοξιδίλη και η φιναστερίδη. Η πρώτη χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα ως αντιϋπερτασικό φάρμακο και στην πορεία ανακαλύφθηκε ότι ως παρενέργεια είχε την ενίσχυση της τριχοφυΐας. Κυκλοφορεί σε μορφή λοσιόν για τοπική επάλειψη. Η δεύτερη ανήκει στην κατηγορία των αντιανδρογόνων, μπλοκάρει επιλεκτικά τη δράση των συγκεκριμένων ορμονών στον προστάτη και στο θύλακο της τρίχας και χρησιμοποιείται ευρέως στην αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη. Κυκλοφορεί σε χάπια. Για την αγορά τους απαιτείται ιατρική συνταγή.

Η επεμβατική θεραπεία συνίσταται κυρίως στην αυτομεταμόσχευση, που γίνεται λαμβάνοντας τριχοθυλακικές μονάδες από την ινιακή χώρα και εμφυτεύοντάς τις στην πάσχουσα περιοχή. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που βελτιώνονται συνεχώς, αφού το ενδιαφέρον είναι μεγάλο σε παγκόσμιο επίπεδο. Το κόστος μιας τέτοιας επέμβασης είναι ανάλογο της έκτασης του προβλήματος.

Τελειώνοντας, καλό είναι να αναφερθεί ότι πολλά σημεία των πολύπλοκων ορμονικών μηχανισμών που εμπλέκονται στη διαδικασία της τριχοφυΐας αλλά και της τριχόπτωσης παραμένουν ακόμα αδιευκρίνιστα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις ικανές να θεραπεύουν το πρόβλημα με ασήμαντο κόστος και σε μικρό χρονικό διάστημα. Η εξέταση από εξειδικευμένο ιατρό θα εξασφαλίσει τη σωστή διάγνωση και καθοδήγηση για την αντιμετώπισή του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

health.in.gr