Πρέπει να εμβολιάζονται και οι ενήλικοι;

Στο μυαλό των περισσότερων ο εμβολιασμός είναι συνυφασμένος με μια επίσκεψη στο παιδίατρο με αντικειμενικό σκοπό την προστασία του ευαίσθητου παιδικού οργανισμού από διάφορα λοιμώδη και συχνά βαριά νοσήματα. Από την άλλη όμως, μήπως οι ηλικιωμένοι είναι λιγότερο ευπαθείς; Οι δε ενήλικες δεν κινδυνεύουν να αρρωστήσουν; Τελικά όλοι αυτοί δεν μπορούν να προστατευθούν με εμβόλια; Η απάντηση είναι ναι, και μπορούν και πρέπει.

Ο αριθμός των ατόμων που υπερβαίνουν την ηλικία των 65 ετών αναμένεται να διπλασιαστεί έως το έτος 2020. Αυτή η ομάδα πληθυσμού απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα εξαιτίας των φυσιολογικών επιπτώσεων της γήρανσης στο ανθρώπινο σώμα. Οι ηλικιωμένοι παρουσιάζουν αυξημένη ευπάθεια στις λοιμώξεις εξαιτίας της εξασθένησης του ανοσοποιητικού τους συστήματος και την παράλληλη παρουσία άλλων χρονίων ασθενειών.

Έτσι, εμφανίζονται συχνότερα λοιμώξεις όπως γρίπη και πνευμονία που συνεπάγονται νοσηλεία στο νοσοκομείο και θνησιμότητα ενώ μπορούν να προληφθούν σε μεγάλο βαθμό με εμβολιασμό. Ο εμβολιασμός αποτελεί το αποτελεσματικότερο και ευκολότερο τρόπο αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων. Επιπλέον, είναι και ο οικονομικότερος σε βάθος χρόνου καθώς οι λιγότερες ημέρες νοσηλείας απελευθερώνουν πόρους που μπορούν να διατεθούν σε άλλα προγράμματα υγείας.

Πέρα από τους ηλικιωμένους, πολλοί ενήλικες χρήζουν προστασίας από τα διάφορα λοιμώδη νοσήματα. Αυτό αφορά ανθρώπους με χρόνιες παθήσεις όπως καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες, ανοσοανεπάρκειες κ.ά., καθώς και ορισμένες ομάδες υψηλού κινδύνου που εκτίθονται σε λοιμογόνους παράγοντες είτε εξαιτίας της εργασίας τους (πχ υγειονομικό προσωπικό), είτε του τρόπου ζωής τους (πχ τοξικομανείς).

Εμβόλιο γρίπης

Η τόσο ‘αθώα’ γρίπη είναι υπεύθυνη για περίπου 20.000 θανάτους κάθε χρόνο μόνο στις ΗΠΑ. Περισσότερο κινδυνεύουν τα άτομα άνω των 65 ετών και όσοι πάσχουν από χρόνιες παθήσεις.

Ο εμβολιασμός έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των αναπνευστικών λοιμώξεων, της νοσηλείας στο νοσοκομείο και της θνητότητας. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αγγίζει το 58% σε ηλικίες μεγαλύτερες των 60 ετών. Ίσως το ποσοστό να φαντάζει λίγο αλλά στην πράξη τα οφέλη είναι ουσιαστικά.

Ένα συχνό ερώτημα είναι γιατί η σύσταση του εμβολίου αλλάζει κάθε χρόνο και κατά συνέπεια πρέπει να επαναλαμβάνεται ο εμβολιασμός. Εξελικτικά, ο ιός της γρίπης είναι εντυπωσιακός, καθώς μεταλλάσσεται διαρκώς. Έτσι, το στέλεχος του ιού που προκάλεσε την περυσινή επιδημία δεν είναι απαραίτητο να προκαλέσει και τη φετινή. Το εμβόλιο παρασκευάζεται με βάση τα στελέχη του ιού που η επιστημονική έρευνα πιστεύει ότι θα προκαλέσει την επόμενη επιδημία.

Ο εμβολιασμός διενεργείται τον Οκτώβριο ή το Νοέμβριο, πριν δηλαδή εμφανιστεί η πρώτη επιδημία. Ωστόσο, μπορεί να πραγματοποιηθεί και αργότερα.

Οι ακόλουθες ομάδες πληθυσμού συνίσταται να εμβολιάζονται κατά του ιού της γρίπης:

Aτομα ηλικίας άνω των 65 ετών

Νεώτερα άτομα με χρόνιες παθήσεις όπως καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, ανοσοκαταστολή λόγω παθήσεων ή φαρμάκων

Γυναίκες που θα είναι στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης κατά την εποχή που είναι σε έξαρση η γρίπη

Υγειονομικό προσωπικό

Όσοι διαμένουν σε ιδρύματα (πχ γηροκομεία)

Όσοι έχουν στο σπίτι βρέφη ή ηλικιωμένους με τις παθήσεις που προαναφέρθηκαν και δεν μπορούν οι ίδιοι να εμβολιαστούν

Γενικά, μπορεί να εμβολιαστεί οποιοσδήποτε το επιθυμεί

Πολυδύναμο εμβόλιο πνευμονόκοκκου

Ο πνευμονόκοκκος (Streptococcus pneumoniae) αποτελεί την κυριότερη αιτία πνευμονίας στους ηλικιωμένους και το συχνότερο αίτιο θανατηφόρων λοιμώξεων που θα μπορούσαν να προληφθούν με κατάλληλο εμβολιασμό. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί τέτοιοι θάνατοι θα μπορούσαν να αποφευχθούν.

Πέρα από το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, το οικονομικό κόστος αντιμετώπισης αυτών των λοιμώξεων και των επιπλοκών τους κάθε άλλο παρά αμελητέο είναι, τη στιγμή που τα συστήματα υγείας παγκοσμίως αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης.

Σήμερα χρησιμοποιείται πολυδύναμο εμβόλιο το οποίο προσφέρει προστασία κατά 23 διαφορετικών οροτύπων του πνευμονόκοκκου οι οποίοι είναι υπεύθυνοι κατ’ελάχιστον για το 90% των πνευμονοκοκκικών λοιμώξεων σε ενήλικες και παιδιά άνω των δύο ετών. Σε μικρότερα παιδιά που χρήζουν εμβολιασμό χρησιμοποιείται διαφορετικό εμβόλιο κατά των επτά οροτύπων του μικροβίου που προσβάλουν συχνότερα αυτές τις ηλικίες.

Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου υπολογίζεται μεταξύ 56-81% και μάλιστα είναι υψηλότερη στις μεγαλύτερες ηλικίες. Η προστασία που παρέχει σε γενικές γραμμές διαρκεί τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Οι ομάδες πληθυσμού που κινδυνεύουν περισσότερο από πνευμονοκοκκική λοίμωξη και συνίσταται να εμβολιαστούν είναι:

Aτομα ηλικίας άνω των 65 ετών

Νεώτερα άτομα με χρόνιες παθήσεις όπως πνευμονοπάθειες, καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, ηπατικές παθήσεις (κίρρωση), νεφρική ανεπάρκεια, νεφρωσικό σύνδρομο, ανοσοκαταστολή, ασπληνία λόγω σπληνεκτομής ή δρεπανοκυτταρικής αναιμίας, ανοσοκαταστολή λόγω παθήσεων (AIDS, αιματολογικές κακοήθειες) ή φαρμάκων(χημειοθεραπεία, κορτικοστεροειδή)

Όσοι διαμένουν σε ιδρύματα (πχ γηροκομεία)

Σε ανθρώπους άνω των 65 ετών, ο εμβολιασμός πρέπει να επαναλαμβάνεται μετά από πέντε χρόνια, εφόσον η πρώτη δόση χορηγήθηκε όταν ήταν μικρότεροι από 65.

Εμβόλιο τετάνου

Αν και ο τέτανος σπανίζει πλέον στη χώρα μας, εξακολουθεί να έχει υψηλή θνησιμότητα 20-30% παρά τα σύγχρονα μέσα που διαθέτουμε. Οφείλεται στο κλωστηρίδιο του τετάνου και είναι δυνατόν να εμφανιστεί μετά από ανοικτά τραύματα και εγκαύματα, ιδίως αν η περιοχή εκτεθεί σε χώμα ή κοπριά. Παρουσιάζεται συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών. Κύριο χαρακτηριστικό της νόσου είναι οι εντονότατοι σπασμοί, ικανοί να προκαλέσουν κάταγμα.

Δυστυχώς επικρατεί αδιαφορία ως προς το συγκεκριμένο εμβολιασμό μετά την παιδική ηλικία, παρά το γεγονός ότι μεγάλα τμήματα πληθυσμού εμφανίζουν σημαντικό κίνδυνο τραυματισμών και άρα έκθεσης στο τέτανο λόγω επαγγέλματος. Έχει επικρατήσει η απαράδεκτη πλην ‘βολική’ τακτική σε κάθε τραυματισμό να χορηγείται αντιτετανική ανοσοσφαιρίνη που προσφέρει προστασία μόνο για τη συγκεκριμένη περίσταση και μάλιστα όχι πλήρη χωρίς εμβολιασμό.

Όλα τα παιδιά στην Ελλάδα λαμβάνουν ή πρέπει να λαμβάνουν το αρχικό σχήμα εμβολιασμού σε τρεις δόσεις μαζί με τη διφθερίτιδα και τον κοκκύτη. Επιπλέον, οι άρρενες το επαναλαμβάνουν κατά την κατάταξη στις ένοπλες δυνάμεις. Στη συνέχεια, μια επαναληπτική δόση (συνήθως διφθερίτιδα-τέτανος) ανά δεκαετία εξασφαλίζει μόνιμη προστασία. Ορισμένοι μάλιστα επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μία μόνο επαναληπτική δόση προσφέρει προστασία δια βίου.

Εμβόλιο ηπατίτιδας Β

Η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες με ενδιάμεση συχνότητα φορέων ηπατίτιδας Β. Η σχετικά πρόσφατη καθιέρωση του εν λόγω εμβολίου ως υποχρεωτικό κατά την παιδική ηλικία αναμένεται να περιορίσει σημαντικά τον επιπολασμό της νόσου. Προς το παρόν όμως εξακολουθούν να υπάρχει σημαντική δεξαμενή φορέων στους ενήλικες, ιδίως στις κοινότητες των αθίγγανων και των οικονομικών μεταναστών.

Ο εμβολιασμός στους ενήλικες δεν είναι υποχρεωτικός αλλά θεωρείται σκόπιμος σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού εξαιτίας της εξαιρετικής μεταδοτικότητας του ιού διαμέσου του αίματος και της σεξουαλικής επαφής. Έτσι, πρέπει να εμβολιάζονται:

Ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση

Υγειονομικό προσωπικό

Ομάδες με συμπεριφορά υψηλού κινδύνου (τοξικομανείς, ιερόδουλες, ομοφυλόφιλοι, όσοι εναλλάσσουν συχνά ερωτικούς συντρόφους)

Όσοι ζουν στον ίδιο χώρο με φορείς του ιού

Εμβόλιο ηπατίτιδας Α

Η ηπατίτιδα Α μεταδίδεται δια της εντεροστοματικής οδού και έχει μάλλον πιο ήπια διαδρομή από την Β. Ο εμβολιασμός συνιστάται μόνο σε ειδικές ομάδες πληθυσμού:

Aτομα με χρόνιες ηπατικές παθήσεις

Όσοι υιοθετούν δυνητικά επικίνδυνες συμπεριφορές (τοξικομανείς, ομοφυλόφιλοι)

Aτομα που εργάζονται σε χώρους που τους εκθέτει στον ιό

Όσοι πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες όπου η νόσος ενδημεί

Εμβόλιο μηνιγγίτιδας

Χορηγείται μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου (σοβαρές ανεπάρκειες του ανοσοποιητικού, ασπληνία, ταξίδι σε ενδημική περιοχή).

health.in.gr