Παγκόσμια Hμέρα ΧΑΠ: Ζήτημα Αναπνοής

H χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), αποτελεί κατεξοχήν νόσημα των καπνιστών, περιορίζοντας την αναπνοή και δυσκολεύοντας την καθημερινή ζωή όσων πάσχουν από αυτήν. Υπολογίζεται ότι η ΧΑΠ είναι η 4η αιτία θανάτου στον δυτικό κόσμο μετά τη στεφανιαία νόσο, τον καρκίνο του πνεύμονα και τα εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια.

Στην Ελλάδα πάσχουν περίπου 600.000 άτομα, από τα οποία το 56% δεν το γνωρίζουν. Αν και πολύ συχνή πάθηση, η ΧΑΠ είναι συγχρόνως πολύ ύπουλη αφού στην αρχή δε δίνει συμπτώματα και όταν πλέον εκδηλωθεί είναι συνήθως μη αναστρέψιμη.

Τί είναι η ΧΑΠ;

Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) όπως υποδηλώνει και το όνομα της είναι ένα χρόνιο αναπνευστικό νόσημα που χαρακτηρίζεται από απόφραξη των αεραγωγών.
Ο όρος ΧΑΠ περιλαμβάνει δύο ξεχωριστές νοσολογικές οντότητες που συνήθως συνυπάρχουν σε διαφορετική έκταση η καθεμιά: τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα.
Λέμε ότι κάποιος πάσχει από χρόνια βρογχίτιδα όταν έχει παραγωγικό βήχα (βήχας με παραγωγή φλεγμάτων) για τρεις τουλάχιστον μήνες το χρόνο για δύο συνεχή χρόνια.
Το εμφύσημα υποδηλώνει την μόνιμη διεύρυνση των περιφερικότερων τμημάτων των αεραγωγών καθώς και των κυψελίδων. Είναι συνήθως το αποτέλεσμα της καταστροφής των ελαστικών ινών του τοιχώματος τους.
Ο αέρας που φτάνει τότε στις κυψελίδες παγιδεύεται εκεί προκαλώντας δυσκολία στην εκπνοή κυρίως αλλά αργότερα και στην εισπνοή.
Η καταστροφή των τοιχωμάτων των κυψελίδων έχει σαν αποτέλεσμα εξάλλου τη διαταραχή στην ανταλλαγή του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα με δυσάρεστες συνέπειες για όλο τον οργανισμό.

Ποιοί κινδυνεύουν από ΧΑΠ;

Το 80-90% των ασθενών με ΧΑΠ είναι καπνιστές. Η επικινδυνότητα αυξάνει ανάλογα με τον ημερήσιο αριθμό τσιγάρων που καπνίζει κάποιος και το συνολικό χρονικό διάστημα. Οι παθητικοί καπνιστές διατρέχουν και αυτοί σημαντικό κίνδυνο.
Ουσίες που υπάρχουν στον καπνό προκαλούν τη συσσώρευση κυττάρων που προάγουν τη φλεγμονή και εκκρίνουν το ένζυμο ελαστάση που καταστρέφει τις ελαστικές ίνες του τοιχώματος των κυψελίδων.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση και ιδιαίτερα η έκθεση στο χώρο εργασίας σε χημικά αέρια και σκόνες είναι ο δεύτερος πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου.
Άλλα πιο σπάνια αίτια είναι οι παλιές σοβαρές πνευμονικές λοιμώξεις και γενετικά αίτια όπως η έλλειψη της Α1-αντιθρυψίνης που προστατεύει το κυψελιδικό τοίχωμα από τη δράση της ελαστάσης.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της ΧΑΠ;

Η δυσκολία στην αναπνοή ιδιαίτερα κατά την προσπάθεια και το αίσθημα της μη επαρκούς πρόσληψης αέρα είναι τα κύρια συμπτώματα της νόσου.
Αργότερα η δύσπνοια είναι παρούσα συνέχεια, ακόμη και όταν ο ασθενής κάθεται ήρεμος ενώ στα τελικά στάδια της νόσου οι εισαγωγές στο νοσοκομείο είναι συχνές και χρειάζεται συνεχής μηχανική χορήγηση οξυγόνου.
Ο βήχας με άφθονη παραγωγή βλέννας και το «σφύριγμα» των πνευμόνων είναι άλλα συχνά συμπτώματα.
Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί αιμόπτυση, κυάνωση, απώλεια βάρους και οιδήματα στα κάτω άκρα.

Αν δεν έχω τα παραπάνω συμπτώματα σημαίνει ότι δεν έχω ΧΑΠ;

Η απάντηση είναι ΟΧΙ κι αυτό γιατί στα αρχικά στάδια η νόσος είναι «σιωπηλή» και όταν ακόμη αρχίσουν τα συμπτώματα, η εξέλιξη τους είναι βραδεία με αποτέλεσμα να προσαρμόζεται ο ασθενής και να μη δίνει τη δέουσα προσοχή.

Πώς μπορώ να διαπιστώσω αν έχω όντως αρχόμενη ΧΑΠ;

Η καλύτερη εξέταση είναι η σπιρομέτρηση που πραγματοποιείται από ιατρούς-πνευμονολόγους. Ακόμη και η ακρόαση των πνευμόνων και η ακτινογραφία θώρακα δεν μπορούν να αποκαλύψουν τα αρχικά στάδια της ΧΑΠ.

Αν δεν καπνίζω χρειάζομαι σπιρομέτρηση;

Σίγουρα οι ενεργοί καπνιστές και οι παλιοί καπνιστές πρέπει να υποβάλλονται οπωσδήποτε σε σπιρομέτρηση, αλλά και όσοι εκτίθενται διαρκώς στον καπνό του τσιγάρου (παθητικοί καπνιστές) ή σε άλλους ατμοσφαιρικούς ρύπους και σκόνες είναι υποψήφια θύματα της ΧΑΠ.

Αν η σπιρομέτρηση δείξει ότι έχω αρχόμενη ΧΑΠ;

Τότε τον κύριο λόγο τον έχει ο γιατρός που σας παρακολουθεί αλλά ένα είναι σίγουρο:
ΚΟΨΤΕ ΑΜΕΣΩΣ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ!
Η διακοπή του καπνίσματος αποτρέπει από την παραπέρα πνευμονική βλάβη και προφυλάσσει από άλλα εξίσου επικίνδυνα νοσήματα, όπως τον καρκίνο του πνεύμονα, τη στεφανιαία νόσο και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Αν κόψω το κάπνισμα οι πνεύμονες μου θα επανέλθουν;

Οι βλάβες από το κάπνισμα συνήθως είναι μόνιμες και για αυτό το λόγο όσο πιο νωρίς διακόψει κάποιος το κάπνισμα, τόσο καλύτερα για την υγεία του.

Αν οι τιμές της σπιρομέτρησης είναι φυσιολογικές έχω διαφύγει τον κίνδυνο;

Και βέβαια όχι. Η ΧΑΠ είναι μια εξελικτική παθολογική διεργασία και οι επιδράσεις του καπνίσματος είναι αθροιστικές. Αν συνεχίσετε να καπνίζετε πρέπει να επαναλαμβάνετε την εξέταση ανά τρία χρόνια.

Εκτός από τη διακοπή του καπνίσματος, τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω την αναπνευστική λειτουργία;

Πέρα από τη διακοπή του καπνίσματος υπάρχουν και κάποιες άλλες παράμετροι που πρέπει να δώσετε προσοχή, ιδίως όσοι πάσχετε από έκδηλη ΧΑΠ:

Αναγνωρίστε πρώιμα τα σημάδια επιδείνωσης της ΧΑΠ: οποιαδήποτε αλλαγή στην ποιότητα και την ποσότητα των πτυέλων ή η παρουσία αίματος στα πτύελα, η επιδείνωση της δύσπνοιας και του βήχα, η απώλεια ή η πρόσληψη βάρους, οι πρωινοί πονοκέφαλοι και οι ζαλάδες, το αίσθημα κόπωσης, τα πρησμένα κάτω άκρα, είναι όλα σημεία που πρέπει να σας οδηγήσουν στο γιατρό σας.
Μάθετε να χρησιμοποιείτε σωστά τις αναπνευστικές συσκευές χορήγησης φαρμάκων που σας συνέστησε ο γιατρός σας. Αν έχετε οποιονδήποτε ενδοιασμό ρωτήστε το γιατρό η το φαρμακοποιό σας. Αν δεν παίρνετε σωστά τη φαρμακευτική αγωγή είναι σα να μην την παίρνετε καθόλου!
Προφυλάσσεστε και αντιμετωπίζετε εγκαίρως τις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Εμβολιάζεστε κάθε χρόνο για τη γρίπη και κάθε πέντε χρόνια για τον πνευμονιόκοκκο.
Αποφεύγετε την έκθεση σε περιβαλλοντικούς ζημιογόνους παράγοντες, όπως το παθητικό κάπνισμα, τους ατμοσφαιρικούς ρύπους, τη σκόνη, τα διάφορα ερεθιστικά αέρια και τις έντονες μυρωδιές (μπογιές, αρώματα, καθαριστικά σπιτιού, τον καπνό από το τζάκι ή την ψησταριά).
Αν είναι δυνατόν αποφεύγετε να εκτίθεστε στις ακραίες αλλαγές του καιρού, ή αλλιώς χρησιμοποιείτε ένα μαντήλι γύρω από το στόμα και τη μύτη για να προφυλαχθείτε από το κρύο και τον δυνατό αέρα.
Χάστε βάρος αν είσαστε υπέρβαροι. Το περιττό βάρος αυξάνει το έργο της αναπνοής. Η απώλεια των παραπανίσιων κιλών εξοικονομεί αέρα στα πνευμόνια σας.
Αν έχετε φυσιολογικό βάρος φροντίστε να τρέφεστε σωστά γιατί η εργώδης αναπνοή καταναλώνει ενέργεια.
Ενταχθείτε σε κάποιο πρόγραμμα γυμναστικής. Η άσκηση βοηθά την καρδιά και τους αναπνευστικούς μυς να δουλεύουν αποτελεσματικά με λιγότερο οξυγόνο και άρα σας εξοικονομεί αέρα.
Αντιμετωπίστε το άγχος γιατί επιβαρύνει γενικά τη νόσο.

health.in.gr