Μην αγνοείτε τα προβλήματα του προστάτη

Οι άνδρες πολλές φορές έχουν ενοχλήματα κατά την ούρηση που προέρχονται από παθήσεις του προστάτη στα οποία δεν δίνουν σημασία. Τα επιδημιολογικά στοιχεία όμως δείχνουν ότι ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες, καθιστώντας έτσι την ενημέρωση τους απαραίτητη. Βέβαια κάθε διόγκωση του προστάτη ή κάθε ενόχληση της ούρησης δεν οφείλεται απαραίτητα σε κακοήθεια. Σε όλες τις περιπτώσεις πάντως ο προληπτικός έλεγχος του προστάτη σώζει ζωές.

Τι είναι ο προστάτης;
Ο προστάτης είναι ένας αδένας του άνδρα, σε μέγεθος καρυδιού, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει το αρχικό τμήμα της ουρήθρας. Η ουρήθρα είναι ο σωλήνας μέσω του οποίου τα ούρα μεταφέρονται από την ουροδόχο κύστη προς τα έξω.

Η κύρια λειτουργία του προστάτη είναι η παραγωγή του προστατικού υγρού που αναμιγνύεται με το σπέρμα. Το υγρό αυτό βοηθά στην μεταφορά του σπέρματος, περιέχει θρεπτικά συστατικά για τα σπερματοζωάρια και βοήθά επομένως στην εκσπερμάτιση και τη διαδικασία της σύλληψης.

Tι είναι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη;
Ο προστατικός αδένας αυξάνει σε μέγεθος (υπερπλασία) με την πάροδο της ηλικίας. Σχεδόν ο μισός ανδρικός πληθυσμός άνω των 65 υποφέρει από τα προβλήματα που προκαλεί η αύξηση του μεγέθους του αδένα. Παρόλα αυτά δεν παρουσιάζουν όλοι οι άνδρες συμπτώματα της πάθησης αυτής. Περίπου οι μισοί από αυτούς που έχουν συμπτώματα θα χρειαστεί να υποβληθούν σε θεραπεία.

Το μέγεθος του προστατικού αδένα δεν καθορίζει πάντοτε τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Είναι δηλαδή δυνατόν άνδρες με μικρού βαθμού υπερπλασία να έχουν έντονα συμπτώματα και σοβαρού βαθμού απόφραξη της ουρήθρας και άλλοι με μεγάλου βαθμού υπερπλασία να έχουν ήπια συμπτώματα και μικρού βαθμού απόφραξη.

Η πάθηση αυτή είναι καλοήθης, δηλαδή δεν ταυτίζεται με τον καρκίνο, ούτε προδιαθέτει για την ανάπτυξη κακοήθειας. Επειδή όμως τα συμπτώματα που δίνουν οι δύο παθήσεις είναι τα ίδια, δεν αποκλείεται ένας άνδρας που έχει υπερτροφία του αδένα να έχει ταυτόχρονα και καρκίνο.

Τι είναι ο καρκίνος του προστάτη;
Αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια στους άνδρες άνω των 50 ετών. Κάθε χρόνο περισσότεροι από 100.000 Ευρωπαίοι αναπτύσσουν καρκίνο του προστάτη. Τα αίτια της νόσου παραμένουν άγνωστα.

Διάφορες μελέτες δείχνουν αύξηση της πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου με την πάροδο της ηλικίας. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό της νόσου ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Έχουν επίσης μελετηθεί διάφοροι παράγοντες, όπως περιβαλλοντικοί, διατροφικοί, χημικοί, λοιμωξιογόνοι καθώς και οι σεξουαλικές συνήθειες όμως για κανέναν από τους παραπάνω δεν έχουν βρεθεί επαρκή στοιχεία.

Ποια συμπτώματα πρέπει να σας ανησυχήσουν;
Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται όταν ο διογκωμένος αδένας συσφίγγει την ουρήθρα την οποία περιβάλλει και εμποδίζει επομένως την ελεύθερη ροή των ούρων προς τα έξω. Τέτοια είναι:

– Συχνουρία, η οποία εμφανίζεται αρχικά τη νύχτα (νυχτουρία) και ύστερα και την ημέρα.
– Δυσκολία στην έναρξη της ούρησης και αύξηση του χρόνου ούρησης.
– Μκρή ακτίνα ούρησης η οποία κάποτε μπορεί να οδηγήσει σε στάγδην αποβολή των ούρων.
– Αίσθημα ατελούς κένωσης της ουροδόχου κύστης.
– Επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις. Η ανεπαρκής κένωση της ουροδόχου κύστης κρατά τα ούρα περισσότερο χρόνο μέσα στην κύστη και δημιουργεί το υπόστρωμα για την ανάπτυξη μικρόβιων και άρα λοιμώξεων.

Η συντριπτική πλειοψηφία των προστατικών καρκίνων σε πρώιμα στάδια δεν δίνουν καθόλου συμπτώματα και η διάγνωση τους συνήθως γίνεται τυχαία κατά τον προληπτικό έλεγχο.
Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να εμφανιστούν:
*Αιματουρία, δηλαδή η ύπαρξη αίματος στα ούρα.
*Πόνος στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς ή στο περίνεο.
*Οστικοί πόνοι.
*Απώλεια βάρους.

Πως γίνεται η διάγνωση;
Για τη διάγνωση των παθήσεων του προστάτη γίνονται μια σειρά από εξετάσεις προκειμένου να αναγνωριστεί το πρόβλημα και στη συνέχεια να επιλεχθεί η κατάλληλη θεραπεία. Αυτές περιλαμβάνουν:

Τη δακτυλική εξέταση του ορθού. Η εξέταση αυτή θα δώσει πληροφορίες για το μέγεθος και τη σύσταση του αδένα και επομένως την πρώτη ένδειξη αν πρόκειται για καλοήθεια ή κακοήθεια.

Τη μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) που γίνεται με μια απλή εξέταση αίματος. Το PSA χρησιμεύει για την πρώιμη διάγνωση, τη σταδιοποίηση και την παρακολούθηση του καρκίνου του προστάτη.

Την εξέταση ούρων, ώστε να αποκλειστούν λοιμώξεις ή άλλες καταστάσεις που προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της υπερπλασίας, όπως η προστατίτιδα ή κάποια νεφρική νόσος.

Το διορθικό υπερηχοτομογράφημα. Αυτό επιτρέπει την εκτίμηση του αδένα με μεγαλύτερη ακρίβεια και επιτρέπει την λήψη βιοψιών με λεπτή βελόνη εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Τον ουροδυναμικό έλεγχο και την ουρηθροκυστεοσκόπηση. Αυτές οι εξετάσεις γίνονται με σκοπό την εκτίμηση του μεγέθους και της θέσης της απόφραξης που προκαλείται από τον διογκωμένο προστάτη.

Την ενδοφλέβια πυελογραφία που απεικονίζει τον προστάτη και δίνει πληροφορίες για το ουροποιητικό σύστημα συνολικά.

Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα της μέτρησης του PSA;
Τα επίπεδα του PSA αυξάνουν στο αίμα όταν υπάρχει καρκίνος και με τον τρόπο αυτό βοηθούν κυρίως στην ανίχνευση της κακοήθειας σε πρώιμα στάδιο. Σε γενικές γραμμές:

– Τιμές του PSA μεγαλύτερες από 10 ng/ml θεωρούνται παθολογικές και ακολουθεί η βιοψία.
– Τιμές του PSA από 4 ως 10 ng/ml θεωρούνται ύποπτες και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Ανάλογα με την ηλικία και τα αποτελέσματα του υπόλοιπου ελέγχου μπορεί επίσης να συσταθεί βιοψία.

Η οριστική διάγνωση του προστατικού καρκίνου γίνεται με την βιοψία με τη χρήση του διορθικού υπερηχοτομογραφήματος και την ιστολογική επιβεβαίωση από τον παθολογοανατόμο. Εάν η βιοψία αποβεί αρνητική αλλά υπάρχει σημαντική υποψία για την ύπαρξη κακοήθειας τότε αυτή επαναλαμβάνεται σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Οι άνδρες που έχουν υποβληθεί σε μερική προστατεκτομή εμφανίζουν επίσης κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του προστάτη. Συνεπώς ο έλεγχος αφορά και τους ασθενείς αυτούς δια βίου.

Παραπλανητικά αποτελέσματα της εξέτασης, όπου οι τιμές του PSA είναι υψηλές αλλά δεν υπάρχει καρκίνος είναι δυνατόν να συμβούν. Παθολογικές καταστάσεις όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ή η λοίμωξη του προστάτη μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τα επίπεδα του PSA.

Για το λόγο αυτό συνήθως η εξέταση επαναλαμβάνεται και οι διάφοροι χειρισμοί του ιατρού, όπως η δακτυλική εξέταση, καλό είναι να γίνονται μερικές μέρες πριν τη μέτρηση του PSA, ώστε να μην επηρεάζουν τα αποτελέσματα της μέτρησης.

Αντίθετα, τιμές του PSA σε φυσιολογικά επίπεδα ενώ υπάρχει καρκίνος επίσης μπορούν να ανιχνευθούν. Αυτό όμως είναι πολύ σπάνιο (περίπου 1%). Στην περίπτωση αυτή η εξέταση επαναλαμβάνεται και συμπληρώνεται και με άλλες εξετάσεις καθώς συνήθως τα συμπτώματα δεν υποχωρούν και συνεχίζονται.

Ποια είναι η θεραπεία;
Στην περίπτωση της καλοήθους υπερπλασίας εάν τα συμπτώματα είναι ήπια ακολουθείται φαρμακευτική αγωγή. Σκοπός είναι η μείωση ή η αναστολή της αύξησης του μεγέθους του προστάτη και η ανακούφιση του ασθενούς από τα ενοχλήματα.

Εάν τα συμπτώματα είναι έντονα ή επιδεινώνονται τότε συστήνεται η χειρουργική αφαίρεση του προστάτη που αποτελεί και την πλέον δραστική θεραπεία. Αυτό επιτυγχάνεται με:

1. Τη διουρηθρική προστατεκτομή που εφαρμόζεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων και γίνεται με ένα λεπτό τηλεσκόπιο που περνά μέσα από την ουρήθρα. Η τεχνική αυτή γίνεται χωρίς τομή, υπό γενική αναισθησία και περιορίζει την νοσηλεία στο ελάχιστο.

2. Την ανοιχτή χειρουργική επέμβαση που γίνεται μέσω μιας τομής στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς.

Στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία, τη φυσική κατάσταση του ασθενούς και το στάδιο της νόσου. Οι επιλογές είναι οι εξής:

– Η ριζική προστατεκτομή κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο αδένας και οι λεμφαδένες της περιοχή. Αποτελεί τη θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με νόσο περιορισμένη στον προστάτη.

– Η διουρηθρική προστατεκτομή. Αφαιρείται τμήμα του προστάτη και επειδή δεν αποτελεί ριζική θεραπεία συνήθως συμπληρώνεται με κάποια άλλη μορφή θεραπείας.

– Η τοπική ακτινοβολία εφαρμόζεται σε ασθενείς που δεν θέλουν ή δεν είναι δυνατό να χειρουργηθούν για διάφορους λόγους. Μία νέα μέθοδος ακτινοβολίας είναι η βραχυθεραπεία που γίνεται με την εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων και η οποία εφαρμόζεται και στην Ελλάδα με καλά αποτελέσματα. Οι κόκκοι παραμένουν μονίμως μέσα στον προστάτη και σε λίγους μήνες, γίνονται τελείως ανενεργοί, χωρίς να επιφέρουν κάποιο πρόβλημα.

– Η ορμονική θεραπεία βοηθά στην ελάττωση του μεγέθους του κακοήθους όγκου και καθυστερεί την ανάπτυξή του. Χρησιμεύει ως συμπληρωματική θεραπεία αλλά από μόνη της δεν θεραπεύει τη νόσο.

Οι παθήσεις του προστάτη είναι πολύ συχνές, έχουν παρόμοια συμπτώματα αλλά είναι αντιμετωπίσιμες. Ακόμα και ο καρκίνος του προστάτη είναι θεραπεύσιμος εάν διαγνωσθεί έγκαιρα. Για το λόγο αυτό οι άνδρες δεν θα πρέπει να παραλείπουν τον ετήσιο έλεγχο του προστάτη από την ηλικία των 50 ετών ή των 40 ετών εφόσον υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει τη δακτυλική εξέταση και τη μέτρηση του PSA.

health.in.gr