Γρίπη και κρυολόγημα: Τα εμβόλια και οι απαραίτητες προφυλάξεις

H γρίπη είναι μια οξεία μεταδοτική νόσος που προκαλείται από τον ομώνυμο ιό. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες και μπορεί να προξενήσει επιδημίες. Οι περισσότερες επιδημίες γρίπης οφείλονται στον τύπο Α του ιού και λιγότερες στον τύπο Β. Ο ιός μεταβάλλεται συνεχώς, με συνέπεια κάθε χρόνο να επικρατούν διαφορετικά στελέχη του.

Του Ινστιτούτου Παστέρ

Επιμέλεια: Γιάννης Δεβετζόγλου




Ποιον μπορεί να προσβάλει η γρίπη

1. Οποιονδήποτε. Πολύ συχνά η γρίπη προσβάλλει τους μαθητές.

2. Η γρίπη εμφανίζεται συνήθως τους χειμερινούς μήνες. Συγκεκριμένα, ο ιός «κυκλοφορεί» από το Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο στο βόρειο ημισφαίριο και από τον Απρίλιο μέχρι το Σεπτέμβριο στο νότιο ημισφαίριο. Από τα στοιχεία των δύο κέντρων αναφοράς της Ελλάδας προκύπτει ότι η γρίπη έρχεται στη χώρα μας με σχετική καθυστέρηση, συνήθως το Φεβρουάριο ή το Μάρτιο.

3. Το μέγεθος της προσβολής ενός πληθυσμού από τη νόσο ποικίλλει κάθε χρόνο και εξαρτάται από το εάν οι άνθρωποι έχουν μολυνθεί στο παρελθόν από παρόμοιο ιό ή από το αν έχουν εμβολιαστεί πρόσφατα. Εάν ο «νέος» ιός διαφέρει από τους προηγούμενους, ο πληθυσμός δεν θα έχει μεγάλη ανοσία. Μερικοί ιοί γρίπης προκαλούν βαρύτερη ασθένεια από άλλους. Γι’ αυτόν το λόγο μερικές φορές οι άνθρωποι παρουσιάζουν σοβαρότερα συμπτώματα.

4. Κάθε λίγα χρόνια παρατηρείται μεγάλη αντιγονική αλλαγή στον ιό, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη επιδημία, καθόσον κανένας σχεδόν άνθρωπος δεν έχει ανοσία στο νέο στέλεχος του ιού.

5. Παγκόσμιες επιδημίες (πανδημίες) γρίπης συμβαίνουν από καιρού εις καιρόν. Τον αιώνα που μόλις πέρασε συνέβησαν τρεις, το 1918, το 1957 και το 1968. Η πλέον φημισμένη ήταν αυτή της λεγόμενης ισπανικής γρίπης (1918-19), η οποία ήταν πιο φονική και από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού σκότωσε πάνω από 20.000.000 άτομα παγκοσμίως.

Πώς μεταδίδεται η γρίπη και ποιος είναι ο χρόνος επώασης


1. Η γρίπη μπορεί να μεταδοθεί πολύ εύκολα από άτομο σε άτομο. Όταν ένας άρρωστος με γρίπη βήχει ή φτερνίζεται, σταγονίδια μολυσμένα με τον ιό διασπείρονται στον αέρα. Αλλα άτομα μολύνονται με την εισπνοή αέρα που περιέχει τον ιό. Συχνός τρόπος μετάδοσης είναι και η χειραψία υγιών ατόμων με ασθενείς. Μετά τη χειραψία με τον πάσχοντα γίνεται ενοφθαλμισμός στο πρόσωπο (στόμα, μάτια, μύτη), με αποτέλεσμα ο ιός να μεταφέρεται στις ανώτερες αναπνευστικές οδούς. Μερικά στελέχη του ιού φαίνεται ότι είναι πιο λοιμογόνα από άλλα ή προκαλούν πιο βαριά νόσο.

2. Εάν έλθουμε σε επαφή με ασθενή από γρίπη, μπορεί να αρρωστήσουμε σε μία έως τέσσερις ημέρες μετά την έκθεση (χρόνος επώασης). Δεν αρρωσταίνουν όμως όλοι όσοι θα έλθουν σε επαφή με ήδη ασθενείς. Ένα άτομο είναι μολυσματικό μία ημέρα πριν και τρεις έως επτά ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Μερικά παιδιά όμως μπορεί να είναι μολυσματικά για περισσότερο από επτά ημέρες.

Πώς εμφανίζεται

1. Η γρίπη είναι χειρότερη από το συνηθισμένο κρυολόγημα. Συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά με υψηλό πυρετό (38,5-40°C), ο οποίος διαρκεί τρεις έως τέσσερις ημέρες. Συνυπάρχουν πονοκέφαλοι, ρίγη, ξερός βήχας, πονόλαιμος, φτέρνισμα, συνάχι, κόκκινα μάτια, αίσθημα κόπωσης και γενικευμένοι πόνοι στους μυς.

2. Ο πυρετός αρχίζει να υποχωρεί συνήθως μετά την τρίτη ημέρα, αλλά ο βήχας και οι πόνοι στο σώμα μπορεί να κρατήσουν δύο ή περισσότερες εβδομάδες.
3. Μερικά παιδιά μπορεί να αισθάνονται ναυτία και να έχουν εμετούς και διάρροια.



Πόσο σοβαρή ασθένεια είναι

1. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν τελείως από τη γρίπη μέσα σε μερικές ημέρες ή σε μια εβδομάδα. Γι’ άλλους όμως, όπως οι ηλικιωμένοι, όσοι έχουν και άλλες νόσους (π.χ., καρδιοπάθεια ή διαβήτη) και τα νεογέννητα, η γρίπη μπορεί να είναι σοβαρή.

2.Η σοβαρή νόσηση κατά κανόνα δεν οφείλεται στη γρίπη καθαυτή, αλλά σε δευτερογενή λοίμωξη από βακτήριο, η οποία συνήθως προκαλεί βρογχίτιδα ή πνευμονία.

Πώς μπορεί να προληφθεί η γρίπη


1. Πρέπει να αποφεύγουμε επισκέψεις σε αρρώστους, καθώς και τους κλειστούς χώρους όπου μαζεύονται πολλά άτομα, διότι ο κίνδυνος να κολλήσουμε γρίπη είναι μεγάλος. Επίσης, το συχνό πλύσιμο των χεριών βοηθά. Αν είμαστε οι ίδιοι άρρωστοι, θα πρέπει να καλύπτουμε τη μύτη και το στόμα μας όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε με μαντίλι, ώστε να μη διασπείρουμε τον ιό.

2. Υπάρχει εμβόλιο εναντίον της γρίπης. Κάθε χρόνο ένα νέο εμβόλιο πρέπει να παραχθεί για την προστασία από στελέχη του ιού που αναμένεται να κυκλοφορήσουν το χειμώνα. Το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό στο 70-90% των εμβολιαζόμενων ατόμων, εάν χορηγηθεί τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από την έκθεση στον ιό. Η αποτελεσματικότητά του (πόση προστασία θα προσφέρει) εξαρτάται και από το πόσο καλά τα στελέχη γρίπης που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του ταιριάζουν με εκείνα που κυκλοφορούν στον πληθυσμό. Ο εμβολιασμός είναι λιγότερο αποτελεσματικός σε ηλικιωμένα άτομα, αλλά μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο βαριάς νόσησης ή και θανάτου.

3. Το εμβόλιο είναι ασφαλές, οι παρενέργειες σπάνιες και συνήθως μέτριου βαθμού. Εάν έχουμε αλλεργία στα αβγά, δεν πρέπει να κάνουμε το εμβόλιο.

4. Το εμβόλιο πρέπει να χορηγείται το φθινόπωρο, πριν αρχίσει η εποχή της γρίπης. Δεν συνιστάται για τον καθένα, αλλά προορίζεται κυρίως για όσους αναμένεται να ασθενήσουν βαριά από την ασθένεια, δηλαδή:

άτομα κάθε ηλικίας με χρόνια καρδιακά, πνευμονικά και μεταβολικά νοσήματα (του άσθματος και του διαβήτη συμπεριλαμβανομένων),

άτομα κάθε ηλικίας με προβλήματα των νεφρών ή μειωμένη ανοσολογική απόκριση λόγω θεραπείας ή νόσου,

κάθε άτομο άνω των 65 χρόνων,

άτομα με μακρά παραμονή σε ιδρύματα όπου η γρίπη μπορεί να εξαπλωθεί εύκολα,

υγειονομικοί που έρχονται σε επαφή με αρρώστους,

έγκυοι.

Παιδιά και ενήλικοι κάτω των 65 χρόνων που δεν ανήκουν στις ανωτέρω ομάδες δεν συστήνεται να εμβολιάζονται.

Πόσο σύντομα πρέπει ένα παιδί να γυρίσει στο σχολείο


Όπως αναφέραμε, η γρίπη είναι πολύ μεταδοτική μία ημέρα πριν και περίπου τρεις με επτά ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες οδηγίες για σχολεία και νηπιαγωγεία από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείς. Ένα παιδί μπορεί να γυρίσει στο σχολείο όταν αισθάνεται αρκετά καλά.

Πώς μπορεί να θεραπευτεί κάποιος με γρίπη

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζονται συγκεκριμένη θεραπεία. Η γρίπη προκαλείται από ιό, οπότε τα αντιβιοτικά βοηθούν μόνο σε επιπλοκές. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί ένα ειδικό «αντιγριπικό» φάρμακο.
Το καλύτερο είναι να παραμένει ο ασθενής στο σπίτι του όσο αισθάνεται άρρωστος, μειώνοντας έτσι και την πιθανότητα μετάδοσης της λοίμωξης. Πρέπει να ξεκουράζεται και να πίνει πολλά νερά, ώστε να αποφύγει την αφυδάτωση. Ως αντιπυρετικό μπορεί να χρησιμοποιείται παρακεταμόλη. Δεν πρέπει να δίνεται ασπιρίνη στα παιδιά, διότι η χορήγησή της στη γρίπη έχει συνδυαστεί -σπάνια- με την ανάπτυξη νευρολογικών συμπτωμάτων (σύνδρομο Reye’s).
Φάρμακα εναντίον της γρίπης

Στα παλαιότερα φάρμακα που υπήρχαν για τη γρίπη (αμανταδίνη και ριμανταδίνη) έχουν προστεθεί πρόσφατα δυο νέα, η ζαναμιβίρη και οσελταμιβίρη. Εάν χορηγηθούν αμέσως μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, μπορεί να περιορίσουν τη διάρκεια της νόσου και πιθανόν την ένταση των συμπτωμάτων.


Τα παλαιότερα μπορούν να χορηγηθούν και για πρόληψη. Τα φάρμακα αυτά πρέπει να χορηγούνται πάντα με συνταγή γιατρού.



Γρίπη και ταξίδια

Ποιος είναι ο κίνδυνος να «κολλήσει» κάποιος γρίπη κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού
Ο κίνδυνος για έκθεση σε γρίπη κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού εξαρτάται από την εποχή του χρόνου, τον προορισμό και τον τύπο του ταξιδιού (π.χ., μεγάλα και οργανωμένα τουριστικά γκρουπ). H γρίπη δεν «κυκλοφορεί» ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο. Στις τροπικές χώρες εμφανίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στις εύκρατες περιοχές του νότιου ημισφαίριου η γρίπη κορυφώνεται από τον Απρίλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Στο βόρειο ημισφαίριο ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνει συνήθως από το Νοέμβριο μέχρι το Μάρτιο. Πάντως, στις εύκρατες περιοχές και των δύο ημισφαιρίων οι ταξιδιώτες μπορεί να εκτεθούν στη γρίπη και κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών, ειδικά αν ταξιδεύουν με μεγάλες οργανωμένες ομάδες που περιλαμβάνουν άτομα προερχόμενα από διάφορες περιοχές της γης, όπου πιθανόν κυκλοφορούν οι ιοί της γρίπης.


Πώς μπορώ να προφυλαχτώ από τη γρίπη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου

Η γρίπη γενικά μεταδίδεται με τα σταγονίδια που παράγονται από ένα μολυσμένο άτομο που βήχει ή φτερνίζεται. Αποφυγή ή περιορισμός της επαφής με μολυσμένα άτομα και συχνό πλύσιμο των χεριών μπορεί να μειώσουν αλλά δεν εξαλείφουν τον κίνδυνο λοίμωξης.

Όταν η διάθεση εμβολίων δεν είναι επαρκής, όπως, π.χ., τους θερινούς μήνες, η συνταγογράφηση ειδικών αντιγριπικών φαρμάκων μπορεί να υποκαταστήσει εν μέρει τα εμβόλια τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία της νόσου. Οι γιατροί έχουν στη διάθεσή τους τόσο τα παλαιότερα φάρμακα αμανταδίνη και ριμανταδίνη για την πρόληψη και τη θεραπεία της γρίπης Α, όσο και τα νεότερα ζαναμιβίρη και οσελταμιβίρη για τη θεραπεία της γρίπης Α και Β. Τα φάρμακα αυτά είναι χρήσιμα για ταξιδιώτες, διότι εάν ληφθούν εντός δύο ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων, μπορεί να συντομεύσουν τη διάρκεια της νόσου. Ατομα άνω των 50 ετών πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν ταξιδέψουν σε περιοχές με ενδημία γρίπης, προκειμένου να έχουν μαζί τους αντιικά φάρμακα, ανεξάρτητα από το εάν έχουν εμβολιαστεί (τα φάρμακα αυτά πρέπει να χορηγούνται από γιατρό).

Tι είναι το κοινό κρυολόγημα και σε τι διαφέρει από τη γρίπη

Ο όρος «γρίπη» πολλές φορές χρησιμοποιείται με λανθασμένο τρόπο. Tο χειμώνα πολλοί άνθρωποι όταν λένε ότι έχουν «γρίπη» εννοούν το κοινό κρυολόγημα. Η σύγχυση αυτή οφείλεται στο ότι η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα έχουν αρκετά κοινά συμπτώματα. Η μεγάλη διαφορά όμως είναι ότι ο ιός της γρίπης μπορεί να προκαλέσει -σε αντίθεση με τους άλλους ιούς που προκαλούν γριπώδη συνδρομή- μεγάλες επιδημίες ή και πανδημίες με πολλούς θανάτους.
Ο όρος «γρίπη» πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για την ασθένεια που προκαλεί ο ομώνυμος ιός. Αν και για το κοινό κρυολόγημα ευθύνεται ένας μεγάλος αριθμός διαφορετικών ιών (αδενοϊοί, παραμυξοϊοί, ρινοϊοί, εντεροϊοί, coxsakie κ.λπ.), η συμπτωματολογία είναι σχεδόν ίδια. Μετά το κρυολόγημα αναπτύσσεται ανοσία μικρής διάρκειας έναντι του ιού που το προκάλεσε, αλλά όχι έναντι των άλλων ιών που προξενούν επίσης κοινό κρυολόγημα. Επομένως, στη διάρκεια του χειμώνα μπορεί να υπάρχουν αλλεπάλληλα κοινά κρυολογήματα από διαφορετικούς ιούς.

Πώς μεταδίδεται

Παλαιότερα πιστευόταν ότι το κοινό κρυολόγημα οφείλεται στην έκθεση στο κρύο. Η αλήθεια είναι ότι το χειμώνα η συγκέντρωση ανθρώπων σε κλειστούς, μη καλά αεριζόμενους χώρους ευνοεί τη μετάδοση των ιών που είναι υπεύθυνοι για το κοινό κρυολόγημα. Οι περισσότεροι από τους ιούς που προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού μεταδίδονται με αποξηραμένα σταγονίδια της αναπνοής, το σάλιο ή άλλα εκκρίματα.
Σημαντικό μέσο μετάδοσης αποτελεί η αποξηραμένη βλέννα στα μαντήλια. Επίσης, η χειραψία με τον πάσχοντα οδηγεί σε ενοφθαλμισμό στο πρόσωπο (στόμα, μάτια, μύτη), με αποτέλεσμα ο ιός να μεταφέρεται στις ανώτερες αναπνευστικές οδούς. Το πλύσιμο των χεριών αποτελεί κύριο προληπτικό μέσο για την αποφυγή επέκτασης της λοίμωξης.

Καλό φθινόπωρο!



Αναζήτηση στο αρχείο του health.in.gr


Επιστροφή στην Κεντρική Σελίδα

health.in.gr