Υπάρχει λύση στο πρόβλημα;

Ως γνωστόν, η παχυσαρκία αποτελεί πρόβλημα με διεθνείς διαστάσεις. Εντούτοις, το γεγονός ότι πρόκειται για μια διαδεδομένη νόσο ελάχιστα ανακουφίζει το υπέρβαρο άτομο, το οποίο πολλές φορές αισθάνεται μοναξιά και δεν γνωρίζει πού να απευθυνθεί για να ζητήσει βοήθεια. Και όμως, όλες οι απόψεις συνηγορούν ότι η παχυσαρκία μπορεί να θεραπευτεί. Το health.in.gr μίλησε για το ζήτημα αυτό με τον Ευθύμιο Καπάνταη, Ειδικό Παθολόγο-Διαβητολόγο.
Συνέντευξη: Γιώργος Χατζηγεωργίου, ιατρός, και Γιάννης Δεβετζόγλου.

health.in.gr: Όταν κάποιος καταλάβει ότι είναι παχύσαρκος, σε ποιον πρέπει να απευθυνθεί, τι εξετάσεις πρέπει να κάνει;

Ε. Καπάνταης: Θα πρέπει καταρχήν να επισκεφτεί κάποιο γιατρό ο οποίος είναι παθολόγος ή ενδοκρινολόγος. Συνήθως, στις μέρες μας προτιμούν τους ενδοκρινολόγους, αν και η συχνότητα των ενδοκρινολογικών αιτίων της παχυσαρκίας είναι πάρα πολύ μικρή. Στην πραγματικότητα, και οι παθολόγοι μπορούν να δώσουν λύση στο πρόβλημα, εφόσον η παχυσαρκία είναι ένα μεταβολικό νόσημα – τα μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η αυξημένη χοληστερίνη, μπορούν κάλλιστα να αντιμετωπιστούν από τους παθολόγους. Σε περίπτωση που ο γιατρός δεν ασχολείται με το αντικείμενο, θα πρέπει να τον παραπέμψει σε κάποιον άλλο πιο ειδικό. Εκείνος θα πάρει από τον ασθενή ένα πλήρες ιστορικό, επειδή η παχυσαρκία είναι ένα πολυσυστηματικό νόσημα που διαταράσσει τα επίπεδα του σακχάρου, της χοληστερίνης, του ουρικού οξέος κ.ο.κ. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει η φυσική εξέταση και, αφού ο γιατρός σχηματίσει μια πλήρη εικόνα του ασθενή, μπορεί να ζητήσει να γίνουν κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις. Η τακτική να δίνεται στον ασθενή μόνο μια δίαιτα 1.000 θερμίδων για την απώλεια κάποιων κιλών δεν προσφέρει καμία βοήθεια. Αυτή την τακτική ακολουθούν και πολλοί διαιτολόγοι που δεν είναι σε θέση να εξετάσουν κλινικά τον άρρωστο και να τον βοηθήσουν. Επαναλαμβάνω ότι ο παχύσαρκος είναι ένας ασθενής που δεν πρέπει από την απώλεια βάρους να προσδοκά μόνο αισθητικά οφέλη, αλλά και γενικότερη βελτίωση της υγείας του.

health.in.gr: Δηλαδή, με την απώλεια βάρους, η υγεία του ασθενούς βελτιώνεται και ορισμένα προβλήματα μπορεί να εξαφανιστούν εντελώς;

Ε. Καπάνταης: Θα σας αναφέρω ενδεικτικά μία εντυπωσιακή περίπτωση, που αναφέρθηκε και στο πρόσφατο Συνέδριο παχυσαρκίας. Μία παχύσαρκη γυναίκα είχε πολύ υψηλές τιμές σακχάρου αίματος και έπαιρνε πέντε αντιδιαβητικά δισκία ημερησίως. Επειδή το σάκχαρο παρέμενε αρρύθμιστο, οι γιατροί κλήθηκαν να προχωρήσουν στη χρήση ινσουλίνης και η γυναίκα θορυβήθηκε και αποφάσισε να χάσει βάρος. Μετά την κατάλληλη δίαιτα, έχασε βάρος και ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) έπεσε στο 29 (με φυσιολογική τιμή το 25). Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι δεν έφτασε το 25,
το εντυπωσιακό είναι ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν χρειαζόταν φάρμακα για τη ρύθμιση του σακχάρου της, ώστε η ασφαλιστική της εταιρεία την κάλεσε να δώσει εξηγήσεις γιατί σταμάτησε να προσκομίζει αποδείξεις αγοράς φαρμάκων!

health.in.gr: Υπάρχει τελικά γεύση χωρίς λίπος;

Ε. Καπάνταης: Φυσικά και ναι. Η απάντηση στο ερώτημα συνοψίζεται σε μια λέξη: Συνήθεια. Αλλάζοντας τις διατροφικές σου συνήθειες, αλλάζεις και τον τρόπο με τον οποίο αξιολογείς τα πράγματα.

health.in.gr: Ποια η θεραπεία της νόσου, τελικά;

Ε. Καπάνταης: Δυστυχώς, οριστική θεραπεία δεν υπάρχει. Το υπέρβαρο ή παχύσαρκο άτομο πρέπει να κατανοήσει ότι το πρόβλημα είναι χρόνιο και το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η ρύθμιση του βάρους. Ιδιαίτερη σημασία έχει η διατήρηση του βάρους και όχι μόνο η απώλειά του. Πολλά άτομα καταφέρνουν, έπειτα από μια σκληρή δίαιτα, να χάσουν βάρος, αλλά δυσκολεύονται εξαιρετικά να το διατηρήσουν. Μάλιστα, παρουσιάζεται και το φαινόμενο ριμπάουντ. Δηλαδή, μετά την απώλεια βάρους, το άτομο μετά τη διακοπή της δίαιτας επιστρέφει στα αρχικά του κιλά ή ακόμα και λίγο περισσότερο. Ο παχύσαρκος δεν πρέπει να στερείται, αλλά να νιώθει εγκράτεια. Με τη στέρηση νιώθει κανείς μειονεκτικά. Αντίθετα, η εγκράτεια είναι κάτι ενεργητικό, αποσκοπεί σε κάποιο σκοπό και κέρδος.
Σε συνδυασμό με τη δίαιτα, ο ασθενής πρέπει να παρακινείται σε αύξηση της σωματικής του δραστηριότητας. Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας δεν σημαίνει, κατ΄ ανάγκη, άσκηση και σωματική άθληση. Στις μέρες μας δύσκολα μπορεί κάποιος να προγραμματίσει να αθλείται τακτικά. Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας σημαίνει ένας περίπατος, κάποια ψώνια που μπορούν να γίνουν με τα πόδια και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες. Το μακροπρόθεσμο κέρδος θα είναι μεγάλο. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα για να γίνω περισσότερο κατανοητός: Αν κάποιος ξοδέψει 100 θερμίδες την ημέρα για να πάρει μια εφημερίδα από το περίπτερο με τα πόδια και ανεβαίνει με τις σκάλες έναν όροφο, τότε το χρόνο θα κάψει 100 θερμίδες επί 365 μέρες, που ισοδυναμεί με 36.500 θερμίδες το χρόνο. Ένα κιλό ισοδυναμεί με 7.500 θερμίδες. Επομένως, κάποιος που αυξάνει λίγο τη σωματική του δραστηριότητα θα έχει απώλεια βάρους έξι κιλών περίπου. Μέσα από αυτό το παράδειγμα, που έχει και μια δόση υπερβολής, το νόημα που βγαίνει είναι το τεράστιο όφελος που θα αποκομίσει κάποιος παχύσαρκος κατά τη διατήρηση του βάρους του.

health.in.gr: Ποιες δίαιτες αποδίδουν περισσότερο;

Ε. Καπάνταης: Οι ισορροπημένες και, σε καμιά περίπτωση, οι στερητικές των 500 θερμίδων. Τέτοιες δίαιτες απαγορεύονται σήμερα, γιατί είναι αδύνατο και επικίνδυνο να ακολουθήσει κάποιος μια τέτοια δίαιτα για μεγάλο διάστημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, κάποιος μπορεί να διατηρήσει μια τέτοια δίαιτα για μία έως δύο μέρες και, στη συνέχεια, επιστρέφει στις παλιές διατροφικές του συνήθειες

health.in.gr: Ποιος είναι ο ρόλος του κράτους απέναντι στο πρόβλημα της παχυσαρκίας;

Ε. Καπάνταης: Το κράτος στην Ελλάδα δεν έχει πάρει όσες πρωτοβουλίες θα έπρεπε. Το 1997 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε ένα βιβλίο 300 σελίδων, το οποίο η κυβέρνηση της Ελβετίας διένειμε δωρεάν στους γιατρούς. Το βιβλίο αφορούσε στο τεράστιο πρόβλημα της παχυσαρκίας και απευθυνόταν σε όλους τους γιατρούς που ενδιαφέρονταν και ήταν ευαισθητοποιημένοι στο πρόβλημα. Η παχυσαρκία είναι μία νόσος με την οποία αρχίζουν να ασχολούνται οι κυβερνήσεις, διότι στον αιώνα που ζούμε θα σημειωθεί εκρηκτική αύξηση της νόσου, με οικονομικές συνέπειες, λόγω επιβάρυνσης των ασφαλιστικών ταμείων από τα προβλήματα υγείας που θα προκύψουν εξαιτίας της παχυσαρκίας.

health.in.gr: Ποια η θέση της φαρμακευτικής θεραπείας στο πρόβλημα της παχυσαρκίας;

Ε. Καπάνταης: Η απόφαση για την έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας καθορίζεται από ορισμένα κριτήρια. Αυτά τα κριτήρια καθορίστηκαν γιατί οι παλαιότερες γενιές φαρμάκων είχαν πολλές παρενέργειες. Δικαιούται λοιπόν να πάρει φάρμακο κάθε παχύσαρκος με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο από 30 που έχει στο παρελθόν προσπαθήσει να χάσει βάρος μέσω διατροφής και άσκησης. Το φάρμακο θα πρέπει να είναι εγκεκριμένο και θα χορηγείται αποκλειστικά από το φαρμακείο. Επίσης, δικαιούται φαρμακευτικής αγωγής οποιοσδήποτε υπέρβαρος με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο από 25 που, συγχρόνως, πάσχει από νοσήματα τα οποία οφείλονται στο αυξημένο σωματικό του βάρος. Για παράδειγμα, κάποιος διαβητικός με BMI 27 δικαιούται φαρμακευτικής αγωγής για να ρυθμιστεί καλύτερα το σάκχαρό του.
Στο εξωτερικό κυκλοφορούν δύο έως τρεις κατηγορίες φαρμάκων. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί μόνο μιας κατηγορίας φάρμακο, η ορλιστάτη. Φαίνεται να είναι ένα φάρμακο πολύ ασφαλές, γιατί δεν εισέρχεται στη συστηματική κυκλοφορία του αίματος. Το φάρμακο δρα στο επίπεδο του εντέρου παρεμποδίζοντας τη δράση των λιπασών, ενζύμων που μεταβολίζουν τα λίπη, κυρίως της παγκρεατικής λιπάσης. Αναστέλλει λοιπόν τη δράση αυτών των ενζύμων κατά 30%, με αποτέλεσμα τα ένζυμα να μην μπορούν να υδρολύσουν τα λίπη. Αν τα λίπη δεν υδρολυθούν, δεν μπορούν και να απορροφηθούν και αποβάλλονται άπεπτα.

health.in.gr: Το συγκεκριμένο φάρμακο χρειάζεται συνταγή;

Ε. Καπάνταης: Κάθε φάρμακο εγκεκριμένο πρέπει να το αναγράφει ο γιατρός σε συνταγή και να την εκτελεί ο φαρμακοποιός στο φαρμακείο. Ειδική συνταγή δεν χρειάζεται. Το φάρμακο είναι ασφαλές και δεν έχει ιδιαίτερες παρενέργειες. Σε περίπτωση που γίνει λίγο μεγαλύτερη κατανάλωση λίπους, αυτό μένει άπεπτο και δημιουργούνται μετεωρισμοί, φουσκώματα, ελαιώδεις κενώσεις, τα οποία, φυσικά, σταματούν με τη σωστή διατροφή.

health.in.gr