Βιολογικά προϊόντα: Mύθοι και πραγματικότητες

Τι είναι τα βιολογικά προϊόντα;


Επιχειρώντας να δώσουμε έναν ορισμό στα βιολογικά προϊόντα, μπορούμε να πούμε ότι, όσον αφορά στα γεωργικά προϊόντα, είναι αυτά που καλλιεργούνται χωρίς τη χρήση χημικών και άλλων ανόργανων λιπασμάτων· αντίθετα, χρησιμοποιούνται οργανικές ουσίες, όπως η κοπριά, το άχυρο κ.ά. Τα χωράφια πρέπει να μείνουν ακαλλιέργητα τρία χρόνια για να χαρακτηριστούν «καθαρά» και έτοιμα προς βιοκαλλιέργειες, που είναι απαραίτητο να διαχωρίζονται σαφώς από τις αντίστοιχες συμβατικές, ενώ εφαρμόζεται και η αμειψισπορά, δηλαδή η εναλλαγή καλλιεργειών (π.χ. σιτηρά με ψυχανθή).


Στη βιολογική κτηνοτροφία ελέγχεται η διατροφή των ζώων, που δεν επιτρέπεται να έχει υποστεί χημική επεξεργασία, και απαγορεύεται η χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων στους χώρους διατροφής τους.


Επιπλέον, διαφορετικές καθίστανται και οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων, αφού όλα πρέπει να έχουν ζωτικό χώρο, να μην είναι δεμένα και να κινούνται ελεύθερα, ενώ απαγορεύονται τα φάρμακα, τα αντιβιοτικά και οι προληπτικές θεραπείες κατά την ανάπτυξή τους. Τέλος, σε ό,τι αφορά τα απόβλητα των εκτρεφόμενων βιολογικώς ζώων, αυτά συγκεντρώνονται σε ειδικά σημεία, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, και μετατρέπονται σε λίπασμα.


Στην Ελλάδα δεν έχουν διαμορφωθεί ακόμη βιολογικές κτηνοτροφικές μονάδες, αλλά μέχρι το φθινόπωρο θα υπάρχουν βιολογικά βοοειδή, χοίροι, αιγοπρόβατα και πουλερικά.


Πώς καταπολεμούνται οι διάφορες ασθένειες σε μια βιολογική παραγωγή;


Βασική αρχή της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας είναι η καταπολέμηση των ασθενειών και ζιζανίων με βιολογικές μεθόδους, χωρίς τη χρήση ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων, τα οποία, πολλές φορές, είναι επικίνδυνα για την υγεία. Η βιολογική καταπολέμηση βασίζεται στην έκθεση των επιβλαβών οργανισμών στους φυσικούς εχθρούς τους, οπότε έντομα, μύκητες, βακτήρια, ιοί και άλλοι μικροοργανισμοί που δεν είναι παθογόνοι για μία καλλιέργεια επιδρούν και μειώνουν ή εξαφανίζουν τους επιβλαβείς.

Στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ ένα είδος μύκητα, ο Puccinia chondrillina, χρησιμεύει στην καταπολέμηση του ζιζανίου Chondrilla juncea, που προκαλεί σοβαρές απώλειες στην παραγωγή σιταριού.


Πώς ελέγχονται τα βιολογικά προϊόντα;


Πολλοί καταναλωτές αναρωτιούνται αν το προϊόν που αγοράζουν είναι όντως βιολογικό. Ποιος πιστοποιεί τη γνησιότητα των βιολογικών προϊόντων; Στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερις επίσημοι οργανισμοί ελέγχου και πιστοποίησης, οι ΣΟΓΕ (Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδος), ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΠΕ και ΔΗΩ, ιδιωτικοί οργανισμοί αναγνωρισμένοι από το κράτος, και ο ΟΠΕΓΕΠ (Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων), νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που υπάγεται στο υπουργείο Γεωργίας. Όλοι οι οργανισμοί έχουν δικαιοδοσία σε όλη τη χώρα και εκτελούν εργαστηριακούς ελέγχους (υποχρεωτικά μία φορά το χρόνο αλλά, συνήθως, είναι περισσότεροι και απροειδοποίητοι) σε όλα τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας του βιολογικού προϊόντος. Οι οργανισμοί αυτοί χορηγούν πιστοποιητικό βιολογικής προέλευσης στους παραγωγούς και τα προϊόντα ξεχωρίζουν από τις συσκευασίες με το αντίστοιχο σήμα.


Ένας εύλογος προβληματισμός είναι πώς μπορεί να οριοθετηθεί πλήρως μια βιολογική καλλιέργεια και να απομονωθεί από όμορες ή κοντινές συμβατικές, καθώς κανένα οικοσύστημα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «κλειστό». Κάθε περιοχή ανταλλάσσει ύλη και ενέργεια με το περιβάλλον της, οπότε μία συμβατική καλλιέργεια που εμπλουτίζεται με λιπάσματα και φυτοφάρμακα είναι πιθανόν να τα μεταδώσει μέσω των υπόγειων υδάτων και του αέρα σε μία βιολογική που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Πάντως, οι οργανισμοί ελέγχου διαβεβαιώνουν πως οι συνεχείς επιθεωρήσεις εξασφαλίζουν ότι τα βιολογικά προϊόντα έχουν απαλλαγεί από χημικές ουσίες και τηρούνται όλες οι απαιτούμενες προδιαγραφές.


Γιατί είναι ακριβότερα;


Οι τιμές πώλησης των βιολογικών προϊόντων είναι 30% ακριβότερες, κατά μέσο όρο, έναντι των κλασικών προϊόντων, καθώς έχουν υψηλότερο κόστος παραγωγής. Το ότι δεν χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα και λιπάσματα οδηγεί συχνά σε χαμηλότερες αποδόσεις και σε αυξημένες ανάγκες σε εργατικό δυναμικό.


Πού θα τα βρείτε


Βιολογικά προϊόντα υπάρχουν σε τρεις λαϊκές αγορές που διαθέτουν αποκλειστικά τέτοια προϊόντα, στο Περιστέρι, στο Χαλάνδρι και στο Κολωνάκι, σε εξειδικευμένα μαγαζιά σε διάφορες περιοχές της Αθήνας και τον τελευταίο καιρό σε ορισμένα σούπερ μάρκετ. Για περισσότερες πληροφορίες όμως απευθυνθείτε στην Ένωση Επαγγελματιών Βιοκαλλιεργητών Ελλάδας, στη διεύθυνση Α.Μεταξά 13-15, Αθήνα, ή στον αριθμό τηλεφώνου: (01) 3847766.


Είναι όμως τα βιολογικά προϊόντα πιο ασφαλή και πιο θρεπτικά από τα συμβατικά;


Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι απόλυτα σαφής. Τον περασμένο Σεπτέμβριο το BBC δημοσίευσε έρευνα της Υπηρεσίας Ελέγχου και Προδιαγραφών για τα Τρόφιμα της Μεγάλης Βρετανίας (Food Standards Agency) όπου αναφέρεται ότι τα βιολογικά τρόφιμα δεν είναι ούτε πιο ασφαλή ούτε πιο θρεπτικά από τα προϊόντα που παράγονται σε συμβατικές καλλιέργειες. Οι ερευνητές εξέτασαν τρία είδη καρότων που αγόρασαν από πολυκαταστήματα, δύο βιολογικά (ένα βρετανικής παραγωγής και ένα εισαγωγής) και ένα συμβατικής καλλιέργειας, αναζητώντας ίχνη από 40 διαφορετικά μικροβιοκτόνα. Διαπίστωσαν ότι σε κανένα δεν υπήρχε φυτοφάρμακο, αντίθετα προς τη γενική εντύπωση ότι τα βιολογικά είναι «καθαρά» και τα υπόλοιπα γεμάτα φυτοφάρμακα. Αρα δεν δικαιολογείται η υψηλότερη τιμή του βιολογικού.


Πάντως, είναι γεγονός ότι τα βιολογικά προϊόντα δεν παρουσιάζουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων ή έχουν σε επίπεδα που δεν ανιχνεύονται από τις υπάρχουσες αναλύσεις, ενώ για τα συμβατικά υπάρχουν προβλεπόμενα όρια και, όταν δεν υπερβαίνονται, το προϊόν κυκλοφορεί κανονικά.


Ως προς τη θρεπτική αξία, τα προϊόντα των δύο κατηγοριών δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές. Το ύψος της συγκέντρωσης διαφόρων μεταλλικών στοιχείων και ιχνοστοιχείων (κάλιο, φώσφορος, ασβέστιο, σίδηρος, χαλκός κ.ά.) καθώς και βιταμινών δεν καθορίζεται μόνο από τον τύπο της καλλιέργειας, αλλά και από άλλους παράγοντες, όπως είναι η χρησιμοποιούμενη ποικιλία, ο τύπος του εδάφους, το κλίμα και ο αέρας της περιοχής.


Όσον αφορά στη γεύση, εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας «καταναλωτής», και είναι σεβαστή η άποψη καθενός. Η επιλογή ανάμεσα στην αγορά βιολογικών και στην αγορά μη βιολογικών προϊόντων ανήκει πάντα στον καταναλωτή, ο οποίος οφείλει να ενημερώνεται, να κρίνει και να αποφασίζει.

health.in.gr