Από την UEFA στη Νότια Αμερική: και το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο υιοθετεί το Financial Fair Play

Ύστερα από τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια καθυστέρησης, το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο κάνει ένα βήμα που θεωρείται ιστορικό. Από το 2026, οι σύλλογοι της χώρας θα υπάγονται σε ένα επίσημο σύστημα οικονομικού ελέγχου, αντίστοιχο με το Financial Fair Play που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στην Ευρώπη. Το νέο πλαίσιο, γνωστό ως Σύστημα Χρηματοοικονομικής Βιωσιμότητας, φιλοδοξεί να βάλει φρένο σε έναν φαύλο κύκλο υπερχρέωσης, καθυστερήσεων πληρωμών και διαχείρισης με αποκλειστικό γνώμονα την αγωνιστική επιτυχία.

Η ανάγκη για παρέμβαση είναι προφανής. Τα τελευταία χρόνια τα έσοδα των βραζιλιάνικων συλλόγων αυξάνονται με σταθερό ρυθμό. Η Serie A, η κορυφαία κατηγορία της χώρας, έφτασε το 2024 σε συνολικά έσοδα περίπου 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 10% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Εδώ και μια πενταετία, η μέση ετήσια ανάπτυξη των εσόδων κινείται επίσης γύρω στο 10%, με βασικούς μοχλούς τα εμπορικά έσοδα και τα εισιτήρια αγώνων.

Παρά αυτή τη θετική εικόνα, η οικονομική πραγματικότητα των συλλόγων παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη. Ένα σημαντικό μέρος της βιωσιμότητάς τους στηρίζεται στις πωλήσεις ποδοσφαιριστών. Τα έσοδα από μεταγραφές αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το 20% των συνολικών εσόδων των συλλόγων της Serie A την τελευταία πενταετία, φτάνοντας το 23% το 2024. Χωρίς αυτά τα χρήματα, οι περισσότεροι σύλλογοι θα κατέγραφαν ζημιές, καθώς τα σταθερά έσοδα από τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες και matchday δεν επαρκούν για να καλύψουν τους μισθούς και τα λειτουργικά κόστη. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα που επιβιώνει μόνο όταν πουλά ταλέντα και βυθίζεται στα χρέη όταν οι μεταγραφές δεν επαρκούν.

Τα χρέη έχουν πλέον φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα. Το συνολικό άθροισμα των υποχρεώσεων των συλλόγων της πρώτης κατηγορίας ξεπέρασε τα 2,28 δισεκατομμύρια ευρώ, αυξημένο κατά 22% μέσα σε μόλις έναν χρόνο. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 1,4 φορές τα ετήσια έσοδα, ένα επίπεδο που παραπέμπει σε συστημικό κίνδυνο αφερεγγυότητας. Οι οφειλές δεν περιορίζονται σε τραπεζικά δάνεια, αλλά περιλαμβάνουν προεισπράξεις εσόδων, ανεξόφλητες μεταγραφές, καθυστερημένους μισθούς άνω των 90 ημερών και συσσωρευμένες κοινωνικές εισφορές προς το κράτος, οι οποίες συχνά ρυθμίζονται σε μακροχρόνιες δόσεις.

Σε αυτό το περιβάλλον, η καθιέρωση ενός μηχανισμού ελέγχου θεωρείται αναπόφευκτη. Η βασική φιλοσοφία του νέου συστήματος είναι να καταστήσει ξανά φερέγγυο το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο και να εξαλείψει τις χρόνιες καθυστερήσεις πληρωμών μεταξύ συλλόγων, παικτών και δημόσιων φορέων. Προβλέπεται τακτικός, τετραμηνιαίος έλεγχος των οικονομικών υποχρεώσεων, ώστε να διαπιστώνεται αν οι σύλλογοι είναι ενήμεροι.

Το πλαίσιο στηρίζεται σε τρεις βασικούς κανόνες. Ο πρώτος αφορά την οικονομική ισορροπία: τα έσοδα πρέπει να υπερβαίνουν τις δαπάνες, με εξαίρεση τα κόστη για ακαδημίες, γυναικείο ποδόσφαιρο και υποδομές. Επιτρέπονται περιορισμένες ζημίες έως 2,5% των εσόδων, εφόσον δεν επαναλαμβάνονται, ενώ οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μπορούν να καλύπτουν πλήρως τις απώλειες, ενθαρρύνοντας νέες επενδύσεις σε μια περίοδο που πολλοί σύλλογοι μετατρέπονται από μη κερδοσκοπικά σωματεία σε εταιρείες.

Ο δεύτερος κανόνας αφορά το κόστος του ρόστερ. Οι δαπάνες για μισθούς, εισφορές, δικαιώματα εικόνας και αποσβέσεις δεν επιτρέπεται να ξεπερνούν το 70% των συνολικών εσόδων, συμπεριλαμβανομένων των μεταγραφών. Και εδώ, η εισροή κεφαλαίων από μετόχους μπορεί να λειτουργήσει ως δικλίδα ασφαλείας.

Ο τρίτος κανόνας στοχεύει άμεσα στον υπερδανεισμό. Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις δεν θα μπορούν να υπερβαίνουν το 45% των συνολικών εσόδων. Σήμερα, ο μέσος όρος στο βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο αγγίζει το 70%, γεγονός που εξηγεί τις συνεχείς κρίσεις ρευστότητας.

Οι σύλλογοι δεν θα κληθούν να συμμορφωθούν από τη μια μέρα στην άλλη.

Προβλέπεται μεταβατική περίοδος δύο ετών για τους κανόνες ισορροπίας και κόστους ρόστερ και τεσσάρων ετών για τον περιορισμό του χρέους. Όσον αφορά τις καθυστερήσεις πληρωμών, τα νέα χρέη από την 1η Ιανουαρίου 2026 θα ελέγχονται άμεσα, ενώ τα παλαιότερα θα πρέπει να έχουν αναδιαρθρωθεί έως το τέλος Νοεμβρίου του ίδιου έτους.

Οι κυρώσεις για παραβιάσεις θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό το ευρωπαϊκό μοντέλο: χρηματικά πρόστιμα, απαγόρευση μεταγραφών, αφαίρεση βαθμών και, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, υποβιβασμός.

Οι προσδοκίες γύρω από το νέο σύστημα είναι υψηλές. Η εποπτεία θα ασκείται από ανεξάρτητη αρχή, με στόχο να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και να τεθούν τα θεμέλια για ένα πιο υγιές και ανταγωνιστικό πρωτάθλημα. Η βραζιλιάνικη Serie A είναι ήδη το έκτο πρωτάθλημα παγκοσμίως σε έσοδα. Αν καταφέρει να συνδυάσει την οικονομική πειθαρχία με το παραδοσιακό της ταλέντο, θα μπορούσε να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη θέση της στο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό στερέωμα.