Άι Βασίλης από τα Temu – Γιατί ο «ανένδοτος» της ΕΕ κατά των εισαγωγών από κινέζικες πλατφόρμες μπάζει νερά

Aνένδοτο αγώνα κατά των φθηνών εισαγωγών από ασιατικές πλατφόρμες, όπως η Τemu η Shein και η Trendyol, έχουν κηρύξει οι ευρωπαίοι λιανέμποροι, αφού οι απώλειες σε τζίρο υπολογίζονται σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Στην Ελλάδα, την παντιέρα κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού από ασιατικά market places έχουν σηκώσει οι μεγαλύτεροι εμπορικοί σύνδεσμοι και συνομοσπονδίες (ΣΕΛΠΕ-ΕΣΕΕ), επιμελητήρια και σύλλογοι (ΕΕΑ, ΕΣΑ, ΕΣΠ) αλλά και ενώσεις καταναλωτών (ΕΚΠΟΙΖΩ).

Οι Βρυξέλλες ξεσπαθώνουν ενάντια στις ασιατικές πλατφόρμες

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το θέμα «τρέχει» κυρίως η οργάνωση-ομπρέλα Eurocommerce, η οποία εκπροσωπεί συνομοσπονδίες εμπορίου σε 31 χώρες, με περισσότερες από έξι εκατομμύρια  επιχειρήσεις. Στο πλευρό τους στέκονται αξιωματούχοι όπως ο κεντροδεξιός Ολλανδός ευρωβουλευτής  Ντίρκ Χότινγκ (Dirk Gotink), εισηγητής της τελειωνειακής μεταρρύθμισης και η ευρωβουλευτίνα των Γερμανών Πράσινων Άννα Καβαζίνι, πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών.

Αμφότεροι πιέζουν για πιο αυστηρούς ελέγχους στις αθρόες εισαγωγές μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, που έχουν πλημμυρίσει τις ευρωπαϊκές αγορές. Υπενθυμίζεται ότι οι αποστολές δεμάτων αξίας κάτω των 150 ευρώ δεν υπόκεινται σε δασμούς. Με βάση πρόσφατη απόφαση του ΕCOFIN θα επιβάλλεται δασμός τριών ευρώ ανά πακέτο (ή ανά κωδικό), κάτι που όμως δεν πρόκειται να ισχύσει πριν τον Ιούλιο του 2026.

Ανεπαρκή μέτρα

Το μέτρο θεωρείται ανεπαρκές για να ανακόψει την πλημμυρίδα από φθηνά –και κατά πολλούς φτηνιάρικα ως επικίνδυνα– εμπορεύματα, από πλατφόρμες τρίτων χωρών.

Είναι ενδεικτικό ότι ο πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματκότητας (ΕΣΕΕ) Χρήστος Καφούνης, δηλώνει ότι πρέπει να επιβληθούν δασμοί από το πρώτο ευρώ στα μικροδέματα που εισάγονται από πλατφόρμες τρίτων χωρών. Μόνο έτσι θα εξασφαλιστούν συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού στην ΕΕ, τονίζει ο εκπρόσωπος της ΕΣΕΕ. Το ίδιο ζητάει και ο Εμπορικός Σύλλογος Αθήνας. 

Προς το παρόν, οι  Έλληνες καταναλωτές έχουν αγκαλιάσει τις ασιατικές πλατφόρμες, με οκτώ στους δέκα να παραγγέλνουν από Temu, Shein κ.λπ., όπως αποδεικνύει πρόσφατη έρευνα της Nielsen, για τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδας (ΣΕΛΠΕ). Στην ίδια έρευνα, οι  Έλληνες καταναλωτές εμφανίζονται διχασμένοι ως προς την επιβολή τέλους στα κινέζικα μικροδέματα: Το 37% διαφωνεί, το 32% συμφωνεί και το 31% αδιαφορεί.

Κατώτερης ποιότητας

Μέχρι πριν μερικά χρόνια όταν θέλαμε να πούμε ότι κάτι (ή κάποιος) είναι κατώτερης ποιότητας λέγαμε ότι είναι «από τα Lidl». Πλέον λέμε υποτιμητικά «είναι από τα Τemu», καθώς η γερμανική αλυσίδα σουπερμάρκετ έχει πάψει να θεωρείται συνώνυμη της φτήνιας, χάρη σε μια πολύ πετυχημένη εμπορική στρατηγική.

Αντίστοιχα, σε επικοινωνιακό επίπεδο, πυκνώνουν τα βέλη κατά του e-commerce από τρίτες χώρες. «Το μόνο που θα έπρεπε να θέλετε για τα Χριστούγεννα, είναι όχι άλλα φθηνά δώρα», υποστηρίζει το Politico Εurope, κάνοντας λογοπαίγνιο με τη χρυσή επιτυχία της Μαράια Κάρεϊ «All I want for Christmas is you».

Τοξικά και  μη ασφαλή

«Εάν παραγγείλατε χριστουγεννιάτικα δώρα από ένα κινεζικό ηλεκτρονικό κατάστημα, είναι πιθανό να είναι τοξικά, μη ασφαλή ή υποτιμολογημένα. Ή και όλα αυτά μαζί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να κάνει κάτι για να βάλει φρένο στον κατακλυσμό, αλλά βάζει τρικλοποδιά στον εαυτό της 27 φορές (σ.σ. όσα και τα κράτη μέλη), μέχρι να φτάσει ως εκεί» διαπιστώνει ο αναλυτής του Politico, ειδικευμένος σε θέματα εμπορίου.

Ευρωπαίος αξιωματούχος, υπό την προστασία της ανωνυμίας, δηλώνει ότι «σε ορισμένους κόμβους αερομεταφοράς εμπορευμάτων, περίπου το 80% των εισερχόμενων δεμάτων δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες ασφαλείας της ΕΕ»

Με βάση στοιχεία της Κομισιόν, το 2024 στην ΕΕ εισάχθηκαν πάνω από 4,6 δισεκατομμύρια δέματα, με περιεχόμενο αξίας κάτω των 150 ευρώ. Πρόκειται για τα διπλάσια από ό,τι το 2023 (2,3 εκατομμύρια ευρώ). Το 2025 ο αριθμός τους αναμένεται να είναι κατά πολύ μεγαλύτερος.

Σύμφωνα με στοιχεία του οργανισμού Cross-Border Commerce Europe, το διασυνοριακό ηλεκτρονικό εμπόριο στην ΕΕ το 2024 είχε συνολικό τζίρο 275,6 δισεκ. ευρώ και αποτελεί  το 26% του συνολικού ηλεκτρονικού εμπορίου. Από αυτά τα 107 εκατομμύρια εισπράττονται από ευρωπαϊκά e-shops. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν περίπου 170 δισεκ. ευρώ, τα καρπώνονται πλατφόρμες εκτός ευρωπαϊκών συνόρων.

Γενικά, είναι δύσκολο να βρεθούν ακριβή στοιχεία για το ύψος του τζίρου των κινέζικων-ασιατικών αγορών e-commerce. Έρευνα του ευρωκοινοβουλίου αναφέρει ότι καθημερινά εισάγονται στα ευρωπαϊκά σύνορα πάνω από 12 εκατομμύρια μικροδέματα (κάτω των 150 ευρώ), ενώ το 91% όλων των αποστολών προέρχεται από την Κίνα

Bουνά από σκουπίδια

Ένα άλλο ζήτημα που τίθεται είναι ο υπεροβολικός φόρτος εργασίας των τελωνειακών υπαλλήλων, λόγω της εκτόξευσης των μικροδεμάτων από τις ασιατικές αγορές. Επειδή τα μεμονωμένα πακέτα αεροπορικής αποστολής αντικαθιστούν ολόκληρα κοντέινερ που μεταφέρουν τα ίδια προϊόντα, τα ευρωπαϊκά τελωνεία αγκομαχούν για να ανταποκριθούν, με ό ,τι αυτό συνεπάγεται.

Εκτός από τους κινδύνους για τους καταναλωτές, καθώς πολλές από τις  κινέζικες εισαγωγές δεν πληρούν τις προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας που θέτει η ΕΕ, ένας άλλος κίνδυνος είναι η υπο-τιμολόγηση. Τα υπάρχοντα τελωνειακά συστήματα πληροφορικής δεν μπορούν ακόμη να φορολογούν τα προϊόντα σύμφωνα με την πραγματική τους αξία. Τέλος, υπάρχει και το περιβαλλοντικό κόστος, αφού οι τόνοι από φτηνοπράγματα καταλήγουν σε βουνά από πλαστικά σκουπίδια.

Τι δρομολογείται μετά τα Χριστούγεννα

Η Πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς της ευρωβουλής  Άννα Καβαζίνι θεωρεί ότι πρέπει να υιοθετηθούν άμεσα πιο αυστηροί κανόνες για τις εισαγωγές e-commerce από τρίτες χώρες, προαναγγέλλοντας νέες δράσεις αμέσως μετά τα Χριστούγεννα.

Στα θεσμικά όργανα της ΕΕ συζητείται η δημιουργία ενός κεντρικού κόμβου δεδομένων και μιας πανευρωπαϊκής τελωνειακής υπηρεσίας,  (ΕU Customs Agency – EUCA), με εποπτικές εξουσίες.

Η EUCA θα τεθεί σε λειτουργία από τα τέλη του 2026, ενώ  ο κόμβος δεδομένων πιθανότατα δεν θα είναι έτοιμος και λειτουργικός μέχρι την επόμενη δεκαετία.

Η Καβαζίνι ασκεί πίεση στο Συμβούλιο της ΕΕ να επισπεύσει τη μεταρρύθμιση των τελωνείων, ώστε η κοινή ευρωπαϊκή αγορά να αποτυπωθεί και στην πράξη.

Νέος γύρος διαπραγματεύσεων

Οι εθνικές κυβερνήσεις διστάζουν να παραχωρήσουν υπερεξουσίες στις Βρυξέλλες και στο θέμα των τελωνειακών ελέγχων. Ένα σημείο τριβής στις διαπραγματεύσεις είναι αν ο νέος νόμος για την τελωνειακή μεταρρύθμιση θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν ρητό κατάλογο παραβάσεων, όπως η υποβολή ψευδών δηλώσεων στους τελωνειακούς υπαλλήλους.

Ενώ ο τελευταίος γύρος διαπραγματεύσεων στις αρχές Δεκεμβρίου έφερε πρόοδο σε άλλους τομείς, το άλυτο ζήτημα των κυρώσεων στα τελωνεία έχει αναβάλει τη μεταρρύθμιση για το 2026.

Μια άλλη πρόταση, από τα κράτη μέλη, είναι να επιβάλει η κάθε χώρα ένα επιπλέον τέλος «χειρισμού» (παραλαβής) των μικροδεμάτων, πέρα από τον ενιαίο φόρο των τριών ευρώ.

Το τέλος αυτό θα μπορούσε να ανέλθει στα δύο ευρώ, ανεβάζοντας συνολικά το «χαράτσι» για τις εισαγωγές e-commerce από ασιατικές πλατφόρμες στα 5 ευρώ.

Ένα τέτοιο μέτρο πιθανότατα θα  κάνει τους Ευρωπαίους καταναλωτές να το ξανασκεφτούν πριν παραγγείλουν σωρηδόν μικροπράγματα από τα κινέζικα Τemu, Shein ή το τουρκο-κινέζικο Τrendyol. Στην έρευνα της Nielsen για τον ΣΕΛΠΕ, το 40% των Ελλήνων e-shoppers που ψωνίζουν από κινέζικες πλατφόρμες, δηλώνει ότι θα έκοβε τις αγορές αν υπήρχε έξτρα χρέωση.