Μπορεί τα κεφάλαια του μισού και πλέον αιώνα της δυναστείας Άσαντ και του σχεδόν 14ετούς αιματηρού εμφυλίου να έχουν επισήμως κλείσει στη Συρία, όμως η αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα παραμένει.

Το τοπίο παραμένει ρευστό, ένα χρόνο αφότου την εξουσία κατέλαβαν οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία, σήμερα αυτοχαρακτηριζόμενοι πρώην τζιχαντιστές της (επίσης πρώην κατά τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τον Καναδά, όχι όμως και τον ΟΗΕ) τρομοκρατικής οργάνωσης HTS υπό τον Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, κατά κόσμον Άχμεντ Χουσεΐν αλ Σαράα, νυν μεταβατικό πρόεδρο της Συρίας, με ενισχυμένες εξουσίες.

Αν και πρώην διοικητής της αλ Κάιντα, έγινε τον περασμένο Σεπτέμβριο ο πρώτος Σύρος πρόεδρος εδώ και περίπου 60 χρόνια που εκφώνησε ομιλία στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, δύο μήνες πριν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ άρει τις κυρώσεις εις βάρος του για τρομοκρατία.

Τον 43χρονο αλ Σάρα είχαν ήδη βγάλει από τη διεθνή απομόνωση η Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ από την περασμένη άνοιξη, με τη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, στο Ριάντ.

Τον περασμένο μήνα, μη επικηρυγμένος πια από την Ουάσιγκτον με 10 εκατομμύρια δολάρια ως τρομοκράτης, έγινε ο πρώτος Σύρος ηγέτης που επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο από το 1946.

Πλέον οι χώρες της Δύσης έχουν άρει πολλές κυρώσεις που είχαν επιβάλει στη Συρία επί εποχής Άσαντ, ξένες πρεσβείες ξανανοίγουν στη Δαμασκό, ενώ τα πετροδολάρια αραβικών μοναρχιών του Κόλπου ρέουν για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης χώρας.

Στην πρώτη επέτειο από την ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, που σηματοδοτεί η 8η Δεκεμβρίου, οι πανηγυρισμοί περισσεύουν στις τάξεις των υποστηρικτών των νέων de facto ηγετών στη Δαμασκό.

Όμως η μεταβατική περίοδος παραμένει αμφιλεγόμενη και ασταθής, στα συριακά εδάφη μαίνεται ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός Ισραήλ-Τουρκίας και η ενότητα της πολύπαθης χώρας της Μέσης Ανατολής κάθε άλλο παρά είναι δεδομένη.

Διχασμός, βία και ατιμωρησία

Στον ένα χρόνο υπό τη διακυβέρνηση αλ Σάρα, η Συρία δεν έχει μετατραπεί σε ισλαμικό χαλιφάτο, όπως αρχικά πολλοί φοβούνταν.

Υπάρχει ωστόσο υπερσυγκεντρωτισμός εξουσιών χωρίς λογοδοσία.

Οι δε πραγματικές προθέσεις των de facto νέων ηγετών της Δαμασκού παραμένουν αδιερεύνητες, ενόσω επιχειρούν να προσεταιριστούν τη Δύση, με δέλεαρ την επαναχάραξη του γεωπολιτικού χάρτη της Μέσης Ανατολής, την ανάσχεση της ιρανικής επιρροής, αλλά και -ως τραγική ειρωνεία- την καταπολέμηση του εσαεί παρόντος «Ισλαμικού κράτους» (ISIS).

Σε αυτό το φόντο, μάλιστα, οι δυτικές αντιδράσεις ήταν αναιμικές μπροστά στο πρόσφατο κύμα βίας σε βάρος εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων.

Στο στόχαστρο μπήκαν αλυσιδωτά οι Αλαουίτες στις ακτές της Μεσογείου -όπου έχει τις «ρίζες» της η δυναστεία Άσαντ- και οι υποστηριζόμενοι από το Ισραήλ Δρούζοι στη νοτιοδυτική Συρία.

Οι νέες αρχές της Δαμασκού έχουν συστήσει εθνικές επιτροπές, διεξάγονται έρευνες για τις σφαγές και έχουν αρχίσει οι πρώτες δίκες κατά μεμονωμένων φερόμενων δραστών.

Όμως το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) περιγράφει με μελανά χρώματα τη σημερινή κατάσταση στη Συρία.

Υπάρχουν «μαρτυρίες για συνοπτικές εκτελέσεις, εξωδικαστικές δολοφονίες και απαγωγές, με στοχοποίηση κυρίως μελών συγκεκριμένων κοινοτήτων και ατόμων που κατηγορήθηκαν για σχέσεις με το προηγούμενο καθεστώς», επισημαίνει.

Οι δολοφονίες, εξηγεί, «διαπράχθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας των μεταβατικών αρχών, ομάδες που συνδέονται με αυτές, στοιχεία που σχετίζονται με το πρώην καθεστώς, τοπικές ένοπλες ομάδες και ενόπλους άγνωστης ταυτότητας».

Άλλες αναφερόμενες παραβιάσεις αφορούν «σεξουαλική βία, αυθαίρετες κρατήσεις, λεηλασίες, καταστροφή σπιτιών, αναγκαστικές εκδιώξεις και κατάσχεση κατοικιών, γης και περιουσιών, καθώς και περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης και στην ειρηνική συνάθροιση».

Σε πολλές περιπτώσεις, τονίζει το OHCHR, τα θύματα ανήκουν «κυρίως σε συγκεκριμένες κοινότητες, όπως Αλαουίτες, Δρούζους, Χριστιανούς και Βεδουίνους», με τη βία σε βάρος τους να τροφοδοτείται «από την αύξηση της ρητορικής μίσους, τόσο στο Διαδίκτυο, όσο και στους δρόμους».

Το μετέωρο βήμα της μετάβασης

Η ενσωμάτωση πρώην ένοπλων ομάδων στις νέες δυνάμεις ασφαλείας στη Συρία «έχει γίνει μέχρι στιγμής βεβιασμένα, χωρίς κατάλληλο έλεγχο βάσει των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», προειδοποιεί ο ΟΗΕ.

«Όλες οι παραβιάσεις -παρελθοντικές και σημερινές- πρέπει να διερευνηθούν ανεξάρτητα, διεξοδικά και με πλήρη διαφάνεια, και όσοι ευθύνονται να λογοδοτήσουν», διαμηνύει.

«Η λογοδοσία, η δικαιοσύνη, η ειρήνη και η ασφάλεια όλων των Σύρων αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη μετάβαση», τονίζει.

Νέο Σύνταγμα ωστόσο ακόμη δεν υπάρχει -προβλέπεται γενικόλογα εντός πενταετίας, κατόπιν εθνικού διαλόγου στον οποίο υπάρχουν ήδη βαριές «σκιές».

Οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καταγγέλλουν την έλλειψη αντιπροσωπευτικότητας στην αυτοανακηρυγμένη κυβέρνηση υπό τον αλ Σάρα και υπερβολική συγκέντρωση των εξουσιών στα χέρια του μεταβατικού προέδρου.

Οι έμμεσες «εκλογές» που διεξήχθησαν τον περασμένο Οκτώβριο για την ανάδειξη μεταβατικού κοινοβουλίου, τριετούς θητείας, έγιναν εξαιρουμένων τριών μειονοτικών περιοχών.

Σχεδόν τα δύο τρίτα των μελών της λεγόμενης Λαϊκής Συνέλευσης εκλέχθηκαν μέσω περιφερειακών εκλογικών σωμάτων, τα οποία με τη σειρά τους επιλέχθηκαν από επιτροπή διορισμένη από τον αλ Σάρα. Το δε υπόλοιπο ένα τρίτο των μελών διορίστηκε απευθείας από τον ίδιο.

Ενόσω δε στη Δαμασκό παγιώνεται ένα νέο προσωποποιημένο καθεστώς, εν μέσω καταγγελιών για αδιαφάνεια και ροπή στον αυταρχισμό, τα συριακά εδάφη παραμένουν κατακερματισμένα.

Υπάρχουν διάσπαρτες ένοπλες πολιτοφυλακές και παρόν το «Ισλαμικό κράτος».

Το ανατολικό ένα τρίτο της επικράτειας ελέγχεται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που κυριαρχούνται από τους Κούρδους, που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί στις νέες κρατικές δομές.

Η Τουρκία και το Ισραήλ κατέχουν εν τω μεταξύ τμήματα της Συρίας.

Η μεν στον βορρά, το δε στα νοτιοανατολικά, με το Τελ Αβίβ να καταλαμβάνει κι άλλα εδάφη στη μετά Άσαντ εποχή, να εξαπολύει βομβαρδισμούς και επιδρομές κατά στόχων εντός του συριακού εδάφους, ακόμη και στα περίχωρα της Δαμασκού, ενώ είναι σε διαπραγματεύσεις -υπό αμερικανική μεσολάβηση και πίεση- για μια συμφωνία ασφαλείας με τη Συρία.

Η Συρία ως νέο «Ελ Ντοράντο»

Μέχρι στιγμής ο αλ Σάρα έχει επικεντρωθεί στην διεθνή νομιμοποίησή του, μέσω της συμφιλίωσης με τους Άραβες και την προσέγγιση με τη Δύση, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, στα χνάρια των οποίων κινείται και η ΕΕ «των αξιών», με βασικό της γνώμονα το προσφυγικό-μεταναστευτικό και νέα εστίαση στον επαναπατρισμό ή ακόμη και στις μαζικές απελάσεις.

Στην ίδια την ισοπεδωμένη από τον εμφύλιο Συρία, εν τω μεταξύ, ολόκληρες περιοχές παραμένουν τόνοι ερειπίων.

Δεν υπάρχουν υποδομές, ούτε καν συνεχής παροχή ρεύματος -με μόνη εξαίρεση τη Δαμασκό και σε αυτή μετ’ εμποδίων.

Ούτε δουλειές υπάρχουν, παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ότι η συριακή οικονομία δείχνει σημάδια ανάκαμψης.

Τα οφέλη από την έως τώρα άρση των κυρώσεων δεν έχει φτάσει στις τσέπες όσων Σύρων παρέμειναν στη ρημαγμένη χώρα τους.

Υπολογίζονται σε περίπου τέσσερα πέμπτα του συνολικού πληθυσμού των περίπου 26 εκατομμυρίων κατοίκων προ του εμφυλίου.

Εξ αυτών, περισσότεροι από τους μισούς εξαρτούν μέχρι και σήμερα την επιβίωσή τους από τη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια, σύμφωνα με εκτιμήσεις της οργάνωσης Oxfam.

Από τα επτά εκατομμύρια των εσωτερικά εκτοπισμένων, λιγότερο από το ένα τρίτο (1,9 εκατομμύρια) υπολογίζεται ότι έχουν επιστρέψει σήμερα στις πόλεις και τα χωριά τους.

Περίπου 1,3 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες (περίπου το ένα τρίτο του συνόλου) εκτιμάται ότι έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους στη μετά Άσαντ εποχή.

Οι ελπίδες στρέφονται στην ανοικοδόμηση, που σε κόστος εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει σχεδόν το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια.

Ένα ταμείο κρατικού πλούτου έχει δημιουργηθεί με προεδρικό διάταγμα του αλ Σάρα, χωρίς καμία εποπτεία.

Στο μεσοδιάστημα, ξένα κράτη και εταιρείες σπεύδουν να διεκδικήσουν μερίδιο από τη «χρυσή πίτα» σε μια χώρα με γεωστρατηγική θέση στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Δύσης και με εδάφη πλούσια σε πόρους.

Ειδήσεις Σήμερα: