Η Δημοτική Αστυνομία που διασώζει ζώα και «παλεύει» για την ευζωία τους

Σώσει αδέσποτα ζώα, παρατημένα, κακοποιημένα, καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να αλλάξει την απαρχαιωμένη αντίληψη που «βλέπει» αυτές τις ψυχές ως «εργαλεία», χωρίς συναισθήματα, η Δημοτική Αστυνομία Ιεράπετρας.

Ο προϊστάμενος της Δημοτικής Αστυνομίας Ιεράπετρας Κρήτης, Γιάννης Μ. Γαϊτανάκης, είναι ένας άνθρωπος με μεγάλη ευαισθησία ως προς τα ζώα, με επιστημονικές γνώσεις και ανήσυχο πνεύμα.
Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τον Μάιο του 2025, σε έρευνα του Υπουργείου Εσωτερικών, η Δημοτική Αστυνομία Ιεράπετρας αναδείχθηκε ως η καλύτερη Δημοτική Αστυνομία της Ελλάδας. Μία διάκριση που ήταν αποτέλεσμα πολυετούς, στοχευμένης και συλλογικής προσπάθειας.

Η υπηρεσία, όπως λέει ο κ. Γαϊτανάκης, λειτουργεί out of the box, έξω από τα στενά όρια της γραφειοκρατικής λογικής, και έχει γίνει παράδειγμα καλής πρακτικής για όλη τη χώρα. Δεν περιορίζεται σε ελέγχους ή τυπικές διαδικασίες, αλλά δρα προληπτικά, κοινωνικά και ερευνητικά, επαναπροσδιορίζοντας τον ρόλο της Δημοτικής Αστυνομίας στην πράξη.
Με ελάχιστο προσωπικό, αλλά με μέγιστη αφοσίωση, η ομάδα της Ιεράπετρας πραγματοποιεί διασώσεις ζώων, οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία, διεξάγει έρευνες και καμπάνιες που συνδέουν τη φιλοζωία με τον τουρισμό. Έχει ήδη καταφέρει να φέρει τη μικρότερη Δημοτική Αστυνομία της χώρας στο διεθνές προσκήνιο.

Στόχος της Δημοτικής Αστυνομίας είναι η αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας γύρω από την ευζωία των ζώων

Η Ιεράπετρα απέδειξε ότι όταν η τοπική αυτοδιοίκηση λειτουργεί με ευαισθησία, επιστημονική γνώση και αληθινό ενδιαφέρον, ο νόμος μπορεί να συνυπάρχει με την καλοσύνη. Και η αστυνόμευση να μετατρέπεται σε εργαλείο πολιτισμού, παιδείας και διεθνούς προβολής.

«Πολυεπίπεδη δράση» και χειροπιαστά αποτελέσματα

Το 2024 η υπηρεσία κατέγραψε τα εξής στοιχεία για τον τομέα της προστασίας των ζώων:

• 566 υποθέσεις και καταγγελίες, εκ των οποίων το 79% αφορούσε σκύλους, το 9% γάτες και το υπόλοιπο 11% άλλα ζώα.

• 102 διοικητικά πρόστιμα, από τα οποία 45 ήταν για έλλειψη σήμανσης και εμβολιασμών, 19 για κακοποίηση και 17 για ανεύθυνη κατοχή ζώων.

• 215 ζώα διασώθηκαν από τους δρόμους: 138 κουτάβια, 44 γατάκια και 33 άγρια ζώα. Μάλιστα, σε πολλές από αυτές τις διασώσεις, η Δημοτική Αστυνομία ήρθε αντιμέτωπη με δύσκολες συνθήκες, συμμετείχε ακόμη και στις πυρκαγιές.

Πίσω από αυτά τα νούμερα, τονίζει ο κ. Γαϊτανάκης, κρύβεται μια μικρή, αλλά απολύτως αφοσιωμένη ομάδα που δουλεύει μεθοδικά. Έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο με φιλοζωικές οργανώσεις, κτηνιάτρους και εθελοντές.

Εμβληματική φυσιογνωμία της υπηρεσίας αποτελεί ο ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος της Δημοτικής Αστυνομίας, που έχει συμμετάσχει σε εκατοντάδες διασώσεις νεογέννητων ζώων και θεωρείται «συνάδελφος» πρώτης γραμμής.

Από τον έλεγχο στην εκπαίδευση και την έρευνα

«Η Δημοτική Αστυνομία Ιεράπετρας δεν αρκείται στην καταστολή ή την επιβολή προστίμων. Στόχος της είναι η αλλαγή κουλτούρας, η αλλαγή νοοτροπίας γύρω από την ευζωία των ζώων. Γι’ αυτό και έχει εντάξει στο πρόγραμμά της μαθήματα και παρουσιάσεις σε σχολεία, ώστε τα παιδιά να μάθουν από νωρίς τη σημασία της υπεύθυνης στάσης απέναντι στα ζώα.

Παράλληλα, η υπηρεσία συλλέγει και επεξεργάζεται στατιστικά δεδομένα και ερευνητικό υλικό, τα οποία χρησιμοποιεί για τη βελτίωση των πολιτικών της και τη στήριξη επιστημονικών μελετών που αφορούν τη σχέση ανθρώπου – ζώου και τουρισμού. Αυτή η ερευνητική διάσταση την καθιστά μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα», υπογραμμίζει ο κ. Γαϊτανάκης.

Η καμπάνια «Animal Abuse Harms Crete» το μήνυμα που «ταξιδεύει» στον κόσμο

Καθώς η Ιεράπετρα είναι τουριστικός προορισμός, συνεχίζει ο κ. Γαϊτανάκης, η Δημοτική Αστυνομία αντιλήφθηκε νωρίς ότι η κακοποίηση των ζώων δεν είναι μόνο ηθικό ή νομικό ζήτημα, αλλά και τουριστικό. Έτσι, δημιούργησε την πρωτοποριακή καμπάνια «Animal Abuse Harms Crete», με σαφές μήνυμα:
«Η κακομεταχείριση των ζώων πλήττει τη φήμη της Κρήτης ως τουριστικού προορισμού».
Η καμπάνια, που σχεδιάστηκε εσωτερικά από τη Δημοτική Αστυνομία, συνδυάζει ενημέρωση, κοινωνική ευαισθητοποίηση και τουριστική στρατηγική. Μέσα από αφίσες, παρουσιάσεις και συνεργασίες με ξενοδοχεία, τουριστικούς φορείς και σχολεία, προβάλλεται η ιδέα ότι η φιλοζωία είναι δείκτης πολιτισμού και παράγοντας τουριστικής βιωσιμότητας.

Τα βασικά μηνύματα της καμπάνιας είναι απλά αλλά ισχυρά:

● Η κακομεταχείριση ζώων βλάπτει την εικόνα και την οικονομία.

● Η προστασία τους ενισχύει τη φήμη της Κρήτης και την εμπιστοσύνη των επισκεπτών.

● Κάθε πολίτης μπορεί να συμβάλει με υπεύθυνη στάση και έγκαιρη αναφορά περιστατικών.

Η εκστρατεία έχει ήδη προσελκύσει διεθνές ενδιαφέρον και έχει αποτελέσει αντικείμενο δύο διεθνών ντοκιμαντέρ. Στα ντοκιμαντέρ παρουσιάστηκε η δράση της Ιεράπετρας ως παράδειγμα τοπικής φιλοζωικής αστυνόμευσης, που σώζει ζωές και βελτιώνει την εικόνα της χώρας.

Διεθνής αναγνώριση και πρότυπο λειτουργίας

Η Δημοτική Αστυνομία Ιεράπετρας, λέει ο κ. Γαϊτανάκης, έχει καταφέρει να ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα. Ρεπορτάζ και αφιερώματα από διεθνή μέσα (διεθνή ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεις σε ευρωπαϊκά κανάλια), ανέδειξαν το έργο της υπηρεσίας ως υπόδειγμα κοινωνικής καινοτομίας στην αστυνόμευση ζώων.

Το έργο αυτό είναι αποτέλεσμα μιας προσεγμένης στρατηγικής προσέγγισης. Η υπηρεσία λειτουργεί με επαγγελματισμό, τεκμηρίωση, συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και συνεχή παρουσία στα μέσα ενημέρωσης. Προβάλλει το θετικό πρόσωπο της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιδεικνύει μια εξωστρέφεια, που είναι αξιοθαύμαστη για μια δημόσια υπηρεσία.

Ένα μάθημα για τη χώρα

«Η Ιεράπετρα απέδειξε ότι η Δημοτική Αστυνομία μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο κρίκο στην προστασία των ζώων και στην ενίσχυση της τουριστικής εικόνας της Ελλάδας. Με επαγγελματισμό, τεχνογνωσία και συνέπεια, μια μικρή ομάδα κατάφερε να γίνει παράδειγμα προς μίμηση για δεκάδες δήμους.
Η περίπτωση της Ιεράπετρας δείχνει ότι η τοπική δράση, μπορεί να έχει εθνική και διεθνή απήχηση όταν στηρίζεται σε αξίες. Όπως στον σεβασμό στη ζωή, στην αλληλεγγύη, στην υπευθυνότητα και στο όραμα», επισημαίνει ο κ. Γαϊτανάκης.

Η δύσκολη κατάσταση της Δημοτικής Αστυνομίας

Παρόλο που με νέο νόμο (Ν. 5003/2022) η θέση της Δημοτικής Αστυνομίας αναβαθμίστηκε, αναφέρει ο κ. Γαϊτανάκης, η κατάσταση στην πράξη παραμένει δύσκολη και άνιση. Ενώ αποτελεί τον βασικό μηχανισμό εφαρμογής της νομιμότητας σε τοπικό επίπεδο, σε πολλούς Δήμους υποβαθμίζεται και δεν υποστηρίζεται επαρκώς.

Η Δημοτική Αστυνομία δεν είναι «βολική» για τις δημοτικές αρχές, καθώς ο ρόλος της είναι ελεγκτικός: επιβάλλει πρόστιμα και παρεμβαίνει στην ανομία. Αυτό συχνά τη φέρνει σε σύγκρουση με συμφέροντα και σπάνια προσφέρει «ψηφοθηρικά» οφέλη. Γι’ αυτό, πολλοί Δήμοι τη βλέπουν απλώς ως αναγκαίο κακό.

Από τους 332 Δήμους της χώρας, μόνο 158 διαθέτουν Δημοτική Αστυνομία, και οι περισσότερες λειτουργούν με ελάχιστο προσωπικό και εξοπλισμό. Έτσι, ένας θεσμός που θα μπορούσε να προσφέρει τεράστια οφέλη στην καθημερινότητα (καθαριότητα, ζώα, τουριστική εικόνα) μένει στάσιμος, λόγω της αδιαφορίας ή του φόβου των Δημάρχων να τον αξιοποιήσουν ουσιαστικά.

● Ο κύριος Γιάννης Μ. Γαϊτανάκης είναι προϊστάμενος της Δημοτικής Αστυνομίας Ιεράπετρας Κρήτης.

Υποψήφιος διδάκτορας στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, με θέμα: «Οι επιπτώσεις της κακοποίησης των ζώων συντροφιάς στην εικόνα ενός τουριστικού προορισμού και οι δυνατότητες ανάπτυξης φιλοζωικού τουρισμού στην Κρήτη».

Έχει ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ζώα: Ηθική, Δίκαιο και Ευζωία» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Όπως και άλλα προγράμματα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και τη Φυσική Αγωγή.

Είναι συγγραφέας του εγχειριδίου «Ζώα Συντροφιάς – Κατανόηση, Πρόληψη και Διαχείριση της Επιθετικής Συμπεριφοράς» (Εκδόσεις Φυλάτος, 2024), με πολλές επιστημονικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Παράλληλα, είναι εισηγητής στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) σε θέματα φιλοζωικής πολιτικής, ηθικής διακυβέρνησης και εφαρμογής της νομοθεσίας για τα ζώα.

Αναγνωρίζεται για το πρωτοποριακό έργο του στην προστασία των ζώων και τη σύγχρονη δημοτική αστυνόμευση, καθώς προωθεί ένα ανθρώπινο και βιώσιμο μοντέλο τοπικής διακυβέρνησης.