Η φημισμένη ντοκιμαντερίστρια συνεχίζει μετά το All the Beauty and the Bloodshed (Όλη η Ομορφιά και η Αιματοχυσία, το οποίο αναφερόταν στη ζωή της Αμερικανίδας φωτογράφου Ναν Γκόλντιν και κατέγραφε τον αγώνα της ενάντια στην οικογένεια Σάκλερ, παραγωγούς οξυκωδόνης, και την ευθύνη της για την κρίση των οπιοειδών στις ΗΠΑ), με ένα άλλο έξυπνο και άψογα δομημένο έργο, με τον τίτλο Cover-Up.

«Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς γιατί η Λόρα Πόιτρας πέρασε 20 χρόνια προσπαθώντας να πείσει τον Σέιμουρ Χερς να κάνει μια ταινία για τη ζωή του» γράφει η Adrian Horton στον Guardian.

Ο 88χρονος δημοσιογράφος, βραβευμένος με Πούλιτζερ, έχει ένα εντυπωσιακό βιογραφικό. Ήταν ο Χερς που αποκάλυψε, το 1969, την φρικτή από τον αμερικανικό στρατό στο Μι Λάι, αναζωογονώντας το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ. Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, τα ρεπορτάζ του για το New Yorker αποκάλυψαν την φρικτή έκταση των βασανιστηρίων που επιφύλασσε ο αμερικανικός στρατός στο Αμπού Γκράιμπ.

Όπως περιέγραψε ο Ρίτσαρντ Νίξον τον Χερς σε ένα τηλεφώνημα προς τον Κίσινγκερ: «Αυτός ο μπάσταρδος είναι μπάσταρδος, αλλά συνήθως έχει δίκιο, έτσι δεν είναι;»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη mk2 films (@mk2films)

Οι καταχρήσεις της εξουσίας

«Δεν είναι επίσης δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ο Χερς χρειάστηκε δύο ολόκληρες δεκαετίες για να συμφωνήσει να γυρίσει το Cover-Up, το νέο ντοκιμαντέρ της Πόιτρας, σε συν-σκηνοθεσία με τον Μαρκ Όμπενχαους, για τις έξι και πλέον δεκαετίες που ο Χερς ανακαλύπτει ιστορίες που έχουν θαφτεί από τους εξουσιαστές» συνεχίζει η Adrian Horton.

Ο Χερς, ένας δημοσιογράφος της παλιάς σχολής που έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις λόγω της εκτεταμένης χρήσης ανώνυμων πηγών, το οποίο είναι ένα ευερέθιστο και ανθεκτικό θέμα, ήταν απρόθυμος να ξαναζήσει το παρελθόν, αλλά πρόθυμος να καταγγείλει τις καταχρήσεις εξουσίας με μια πληθώρα ρεπορτάζ.

«Ωστόσο, ο ίδιος παρουσιάζει μια ειρωνική, ατρόμητη και απολύτως καυστική περιήγηση στα 60 και πλέον χρόνια καταχρήσεων της αμερικανικής κυβέρνησης, από τις αδιάκριτες δολοφονίες στο Βιετνάμ έως την υποστήριξη της σφαγής αμάχων στη Γάζα από το Ισραήλ» παρατηρεί η  Adrian Horton.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη NEON (@neonrated)

Η Πόιτρας ξέρει τι κάνει

Όπως και στο All the Beauty and the Bloodshed, την εξαιρετική ταινία της Πόιτρας του 2022 για τις προσπάθειες της καλλιτέχνιδας Ναν Γκόλντιν να αφαιρέσει το όνομα Σάκλερ από τις διάσημες γκαλερί τέχνης, το οποίο ντοκιμαντέρ κατάφερε να συνυφάνει την κρίση των οπιοειδών, τον ακτιβισμό για το AIDS και την προσωπική ιστορία σε μια μοναδική αφήγηση, το Cover-Up αποδεικνύει τη μεγαλοφυΐα της Πόιτρας στη δομή.

Η ταινία διάρκειας 117 λεπτών, που έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας, προχωρά χρονολογικά μέσα από τα πιο σημαντικά αποκλειστικά ρεπορτάζ του Χερς και διασκορπίζεται στην προσωπική του ζωή, ενσωματώνοντας με μαεστρία τις πικρές προσωπικές του αναμνήσεις με πάνω από μισό αιώνα ντροπιαστικής ιστορίας των ΗΠΑ.

Ήταν ο Χερς που αποκάλυψε, το 1969, την φρικτή από τον αμερικανικό στρατό στο Μι Λάι, αναζωογονώντας το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ

ΗΠΑ, CIA και LSD

Το Cover-Up αφιερώνει έξυπνα μεγάλο μέρος του όχι μόνο στη διαδικασία της δημοσιογραφικής έρευνας του Χερς, αλλά και στην ίδια τη δημοσιογραφική έρευνα. Συχνά λειτουργεί, προς όφελός του, σαν ένα απλό ιστορικό ντοκιμαντέρ, βασιζόμενο σε προσεκτικά μονταρισμένο και αποκατεστημένο αρχειακό υλικό για να ανακαλέσει στη μνήμη και να ενημερώσει για μερικά από τα πιο επαίσχυντα πρόσφατα κεφάλαια της ιστορίας της αμερικανικής κυβέρνησης.

Μεταξύ αυτών: η σφαγή στο Μι Λάι, όπου Αμερικανοί στρατιώτες βίασαν και δολοφόνησαν εκατοντάδες Βιετναμέζους αμάχους, συμπεριλαμβανομένων και βρεφών· η παράνομη παρακολούθηση από τη CIA του φοιτητικού κινήματος των ΗΠΑ κατά του πολέμου στο Βιετνάμ· οι παράνομες και τελικά αποτυχημένες προσπάθειες της CIA να δημιουργήσει τον δικό της «Μαντσουριανό υποψήφιο» μέσω της χρήσης LSD· η μυστική εμπλοκή των ΗΠΑ στην κυριάρχηση του δικτάτορα Αουγκούστο Πινοτσέτ στη Χιλή· το αργό κίνδυνο του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ.

Απρόθυμος να εμπλακεί στην ιστορία

Και εν τω μεταξύ υπάρχει ο Χερς, ένας συνεπής ενοχλητικός παράγοντας για τους ανθρώπους στην εξουσία, είτε πρόκειται για προέδρους των ΗΠΑ είτε για στελέχη της Gulf+Western είτε για συντάκτες της New York Times με άμεση γραμμή επικοινωνίας με τον Χένρι Κίσινγκερ, που τροφοδοτεί τις καθημερινές σελίδες με πληροφορίες από «επίσημες πηγές» της εξωτερικής πολιτικής. (Όπως περιέγραψε ο Ρίτσαρντ Νίξον τον Χερς σε ένα τηλεφώνημα προς τον Κίσινγκερ: «Αυτός ο μπάσταρδος είναι μπάσταρδος, αλλά συνήθως έχει δίκιο, έτσι δεν είναι;»).

Ανήσυχος, γεμάτος ενέργεια από τα «όχι» που έχει ακούσει, ο Χερς είναι γρήγορος στο να απαγγέλλει τα γεγονότα και απρόθυμος να εμπλακεί στην ιστορία.

«Σε περίπτωση που ενδιαφέρει κάποιον, αυτό γίνεται όλο και λιγότερο διασκεδαστικό», λέει στο ντοκιμαντέρ σε δύο συνεντεύξεις που φαίνεται να έχουν πραγματοποιηθεί στο γραφείο του σπιτιού του, περιτριγυρισμένος από βουνά ξεθωριασμένων κίτρινων μπλοκ σημειώσεων.

Λίγο μετά, φοβούμενος διαρροές από τις ανώνυμες πηγές του, εγκαταλείπει (προσωρινά) εντελώς το έργο. Η Πόιτρας τον πείθει να της αποκαλύψει λεπτομέρειες για την ανατροφή του – γεννήθηκε από Εβραίους πρόσφυγες από τη Λιθουανία και την Πολωνία, μεγάλωσε σε μια «αδιάφορη» οικογένεια στη νότια πλευρά του Σικάγου, όπου αναμενόταν να αναλάβει το καθαριστήριο του πατέρα του – «σαν να του έβγαζαν τα δόντια» ένα πράγμα.

Παραδόξως, αυτό κάνει το ντοκιμαντέρ ευχάριστο, παρά τις φρικαλεότητες που περιγράφονται, αν και αφήνει ανεξερεύνητα κάποια πιο περίπλοκα ζητήματα της καριέρας του.

Ο 88χρονος δημοσιογράφος, βραβευμένος με Πούλιτζερ, έχει ένα εντυπωσιακό βιογραφικό / YouTube

Η ιστορία με τον δικτάτορα Μπασάρ αλ-Άσαντ

Το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του Χερς μετά τη New York Times, στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, δεν αναφέρεται, εκτός από σύντομα αποσπάσματα σχετικά με τις αντιπαραθέσεις που προκάλεσαν μερικά από τα έντεκα βιβλία του.

«Ο Χερς, ο οποίος τώρα έχει ένα ενημερωτικό δελτίο στο Substack (η συνταξιοδότηση φαίνεται να είναι ένα ξένο concept για αυτόν), παραδέχεται γρήγορα όταν έχει άδικο, αλλά η ταινία δεν δίνει πολλές λεπτομέρειες για το πλαίσιο» σχολιάζει η Adrian Horton στον Guardian και συνεχίζει:

«Σε ένα σημείο, αναγνωρίζει ότι υποτίμησε τη σκληρότητα του Σύρου δικτάτορα Μπασάρ αλ-Άσαντ, αλλά η ταινία δεν επιμένει στο γιατί αυτό αξίζει να αναφερθεί (για χρόνια, ο Χερς υποστήριζε ότι οι επιθέσεις του καθεστώτος με αέριο σαρίν εναντίον αμάχων αποδόθηκαν λανθασμένα)».

Μια κουλτούρα τεράστιας βίας

Αλλά είτε είναι ανακριβής είτε, κυρίως, τρομακτικά ακριβής, η επίμονη αναζήτηση της αλήθειας από τον Χερς υπογραμμίζει το νόημα της ταινίας, που πλαισιώνεται από την παραγωγική ικανότητα του ανθρώπου να εκλογικεύει το κακό, να αφομοιώνει ή να γιορτάζει ή να αδιαφορεί για την αδιανόητη βία.

Στο παρελθόν: ένας χάρτης του Μι Λάι με σημειώσεις ενός Αμερικανού στρατιώτη – «παρατήρησα περίπου 50 πτώματα» δίπλα στο «έφαγα μεσημεριανό». Στο παρόν: ο Χερς στο τηλέφωνο με μια πηγή στη Γάζα, μελετώντας φωτογραφίες ισραηλινών στρατιωτικών σχεδίων για κατεστραμμένα σπίτια στη Γάζα, που δείχνουν ότι γνωρίζουν ακριβώς πού βρίσκονται οι άμαχοι πριν τους βομβαρδίσουν.

Το Cover-Up απεικονίζει επιδέξια τα μοτίβα της επίσημης σκληρότητας: άρνηση, υποτίμηση, υπεκφυγές, καταστροφή. Δικαιολογία με βάση την «εθνική ασφάλεια». Επανάληψη. «Είμαστε μια κουλτούρα τεράστιας βίας» παρατηρεί ο Χερς.

«Δεν μπορείς να έχεις μια χώρα που κάνει κάτι τέτοιο και να κοιτάς από την άλλη μεριά». Ζωηρό, διαυγές και σαρωτικό, το Cover-Up διαβεβαιώνει ότι τουλάχιστον κάποιοι δεν θα το κάνουν.

*Το Cover-Up προβλήθηκε στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Νέας Υόρκης και θα κυκλοφορήσει στο Netflix αργότερα.

*Με στοιχεία από theguardian.com

Ειδήσεις Σήμερα: