Μετά το Νόμπελ: Η Σουηδική Ακαδημία μας ξεναγεί στα κωμικοτραγικά «μονοπάτια» του Λάσλο Κρασναχορκάι

Με αφορμή τη φετινή βράβευση του Ούγγρου συγγραφέα Λάσλο Κρασναχορκάι με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2025, η Σουηδική Ακαδημία δημοσίευσε τις προσωπικές προτάσεις των μελών της για το από πού να ξεκινήσει κανείς αν θέλει να γνωρίσει το απαιτητικό, μαγνητικό και βαθιά φιλοσοφικό έργο του.

Ο Κρασναχορκάι, γνωστός για τις μακροπερίοδες προτάσεις του, την αποκαλυπτική ειρωνεία και την υπαρξιακή του απαισιοδοξία, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή εκπροσώπους της κεντροευρωπαϊκής λογοτεχνικής παράδοσης, συνεχίζοντας το νήμα από τον Κάφκα, τον Μούζιλ και τον Τόμας Μπέρνχαρντ.

Satantango (1985) — Το αποκαλυπτικό ντεμπούτο

Ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Στιβ Σεμ-Σάντμπεργκ επιλέγει το εμβληματικό Satantango, το πρώτο έργο του Κρασναχορκάι που τον καθιέρωσε διεθνώς. Τοποθετημένο σε ένα απομονωμένο χωριό της μετα-σοσιαλιστικής Ουγγαρίας, το μυθιστόρημα αφηγείται την άφιξη δύο μυστηριωδών ανδρών που παρασύρουν τους κατοίκους σε έναν «χορό του διαβόλου».

«Αν και επιφανειακά ζοφερό, το έργο είναι διαποτισμένο από το χαρακτηριστικό χιούμορ του Κρασναχορκάι και παραμένει, σαράντα χρόνια μετά, ένα δεξιοτεχνικό πρώτο επίτευγμα ενός συγγραφέα που επρόκειτο να γράψει ακόμη πιο συγκλονιστικά έργα», σημειώνει ο Σεμ-Σάντμπεργκ.

Η μελαγχολία της αντίστασης (1989) — Η ανθρώπινη ματαιότητα

Η συγγραφέας Έλεν Μάτσον θεωρεί κορυφαίο το Η μελαγχολία της αντίστασης, ένα μυθιστόρημα «πυκνό, μαύρο και κολασμένο». Σε μια μικρή πόλη που παραλύει από τον φόβο και το χάος, ο Κρασναχορκάι στήνει μια αλληγορία για την ανθρώπινη ματαιότητα και την επαναλαμβανόμενη φύση της εξουσίας.

«Πράξη και αντίδραση διαδέχονται η μία την άλλη, χωρίς ποτέ να οδηγούν κάπου — έτσι είναι η ζωή: πρέπει να δρας, ακόμη κι αν δεν έχει νόημα», γράφει η Μάτσον, χαρακτηρίζοντας το έργο «υπέροχα σκοτεινό, ειρωνικά αστείο και απόλυτα διαχρονικό».

Seiobo there below (2008) — Η τέχνη μέσα στον πόνο

Για τον Άντερς Όλσον, το Seiobo there below αποτελεί το πιο μεγαλειώδες έργο του συγγραφέα. Μέσα από δεκαεπτά επεισόδια που συνδέονται θεματικά, ο Κρασναχορκάι εξερευνά τον ρόλο της τέχνης απέναντι στη φθορά και την οδύνη του κόσμου.

Από τον ερωδιό που περιμένει ακίνητος στο ποτάμι του Κιότο έως τη μεταφορά ενός ανολοκλήρωτου πίνακα του Περουτζίνο, ο συγγραφέας συνδυάζει ζεν ησυχία με δυτική απελπισία. «Πόσο εύκολα χάνεται το νήμα, πόσο θαυμαστό όταν το ξαναβρίσκεις», γράφει ο Όλσον.

Herscht 07769 (2021) — Μύθος και σύγχρονη καχυποψία

Η Άννα-Κάριν Παλμ προτείνει το Herscht 07769, μια σύγχρονη παραβολή για τον φόβο και τη βία της καθημερινότητας. Στην ανατολική Γερμανία, η ζωή ενός απλοϊκού νέου μεταμορφώνεται όταν η κοινότητά του βυθίζεται στην καχυποψία. Ο Κρασναχορκάι παντρεύει τον μύθο με τον ρεαλισμό, ενώ η μουσική του Μπαχ λειτουργεί ως μακρινό σύμβολο τάξης μέσα στο χάος.

«Η ανθρώπινη ζεστασιά συνυπάρχει με το μίσος και τη βία», σημειώνει η Παλμ — ένα έργο που δείχνει πως ο συγγραφέας παραμένει επίκαιρος και τολμηρός.

Η επιλογή του Κρασναχορκάι από τη Σουηδική Ακαδημία επιβεβαιώνει πως το Νόμπελ φέτος τίμησε όχι μόνο έναν συγγραφέα, αλλά έναν οραματιστή του ευρωπαϊκού υπαρξισμού, που μέσα από τον λόγο του αναμετριέται με την κατάρρευση των βεβαιοτήτων της σύγχρονης εποχής.

*Κεντρική Φωτογραφία: Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία δείχνει τον Ούγγρο συγγραφέα Λάσλο Κρασναχορκάι στο Φεστιβάλ Βιβλίου της Βουδαπέστης, στη Βουδαπέστη, Ουγγαρία, στις 22 Απριλίου 2013. Ο Κρασναχορκάι τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2025. Φωτογραφία: Matyas Szollosi/Handout μέσω REUTERS