Το 2024, ο κύριος ναός της θρησκευτικής οργάνωσης La Luz del Mundo, το πλήρες όνομα της οποία είναι «Εκκλησία του Ζωντανού Θεού, Στυλοβάτης και Βάση της Αλήθειας, Το Φως του Κόσμου», στη Γκουανταλαχάρα προστέθηκε στον κατάλογο των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς της πολιτείας Jalisco στο Μεξικό.

Η απόφαση πυροδότησε αντιδράσεις, αλλά η διαμάχη δεν έχει να κάνει με την τολμηρή όψη του ναού, τον οποίο σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Leopoldo Fernández Font το 1992: η διαφωνία έγκειται στο ότι αντικατοπτρίζει μια σειρά αποτρόπαιων εγκλημάτων.

«Ο εκπρόσωπος του Θεού»

Ο Naasón Joaquín García, ηγέτης της La Luz del Mundo από το 2014, εκτίει επί του παρόντος ποινή 16 ετών στην Καλιφόρνια για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.  Συνελήφθη στο αεροδρόμιο του Λος Άντζελες μετά την προσγείωσή του εκεί με ιδιωτικό τζετ.

Ο Joaquín φορούσε κοστούμι, κρατούσε το τηλέφωνό του στο ένα χέρι και μια χαρτοφύλακα στο άλλο. Μέσα στις αποσκευές του, οι αρχές βρήκαν ένα iPad που περιείχε ένα βίντεο με έναν γυμνό 14χρονο αγόρι, με μάσκα, να δέχεται στοματικό σεξ.

Η γυναίκα που πραγματοποιούσε τη σεξουαλική πράξη, σύμφωνα με μαρτυρίες που παρουσίασε η εισαγγελία, ήταν η θεία του εφήβου. Άλλες εικόνες ανηλίκων που έκαναν σεξ βρέθηκαν στις ηλεκτρονικές συσκευές του Joaquín.

Ισχυριζόμενος ότι έχει περισσότερους από πέντε εκατομμύρια οπαδούς σε σχεδόν 60 χώρες και αυτοανακηρύσσοντας τον εαυτό του εκπρόσωπο του Θεού στη Γη, ο Joaquín δικάστηκε στην Καλιφόρνια με κατηγορίες για περισσότερα από 30 εγκλήματα, μεταξύ των οποίων κατοχή παιδικής πορνογραφίας, σεξουαλική κακοποίηση και εμπορία ανθρώπων.

Η είδηση της σύλληψης πυροδότησε μια συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο η ιστορία ενός μνημείου πρέπει να επηρεάζει τις αποφάσεις σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά.

«Περιμένουν τον Μωυσή τους»

Με ύψος 83 μέτρων, ο κύριος ναός της La Luz del Mundo είναι ορατός από μεγάλο μέρος της Γκουανταλαχάρα. Βρίσκεται στην καρδιά της γειτονιάς La Hermosa Provincia, την οποία η εκκλησία έχτισε για τους πιστούς της στις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Η La Luz del Mundo ιδρύθηκε στην πόλη το 1926, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης των Κριστέρος, από τον Eusebio Joaquín González. Η αυτόνομη εκκλησία σχετίζεται στενά με τον Πεντηκοστιανισμό και θεωρεί τον ηγέτη της — έναν «ζωντανό απόστολο» — ως τον εκπρόσωπο του Θεού στη Γη.

Το 1998, η δημοσιογράφος της Los Angeles Times, Mary Beth Sheridan, περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο οι πιστοί υποδέχτηκαν τον Samuel Joaquín, παλαιότερος ηγέτης της εκκλησίας, ο οποίος κατηγορήθηκε επίσης για σεξουαλικά εγκλήματα: «Περιμένουν τον Μωυσή τους […] χιλιάδες πιστοί ξεσπούν σε λυγμούς. Άλλοι κουνάνε με μανία λευκά μαντήλια και φώναζαν».

Από την δεκαετία του ’80 έως και σήμερα

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η οικονομικά ακμάζουσα και ταχέως αναπτυσσόμενη εκκλησία (που τότε ηγούνταν ο Samuel Joaquín Flores) αποφάσισε να χτίσει έναν νέο ναό που θα επισκίαζε την καθεδρική εκκλησία της Γκουανταλαχάρα, σύμβολο του καθολικισμού. Ο Fernández Font, ο οποίος είχε εμπειρία στην κατασκευή εκκλησιών, ξενοδοχείων και πανεπιστημίων, κυρίως στο Jalisco, κέρδισε τον διαγωνισμό για το σχεδιασμό του κτιρίου.

«Σύμφωνα με την κριτική επιτροπή, το έργο πληρούσε τις απαιτήσεις: μια δομή ορατή από μακριά, μνημειώδης και μεγαλοπρεπής», λέει ο Iván San Martín Córdova, ερευνητής αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού στην Constanza Ontiveros Valdés της The Art Newspaper.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα κτίριο που μπορεί να φιλοξενήσει 12.000 πιστούς.

Μετά τις κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, κατοχή παιδικής πορνογραφίας και εμπορία ανθρώπων, οι εικόνες του ναού δημοσιεύτηκαν ευρέως και ο ναός έγινε συνώνυμο του σκανδάλου. Τρία ξεχωριστά ντοκιμαντέρ έχουν διερευνήσει τη La Luz del Mundo, την ηγεσία της και τις εμπειρίες των πιστών της. Στις ταινίες, ορισμένα θύματα περιγράφουν ότι μεταφέρθηκαν σε κτίρια όπου έλαβαν χώρα οι κακοποιήσεις μέσω των υπόγειων τούνελ του ναού της Γκουανταλαχάρα.

«Έχω δει τα τούνελ και μπορώ να εγγυηθώ ότι υπάρχουν», λέει η Sochil Martín, πρώην βοηθός του Naasón Joaquín, η οποία τον κατήγγειλε για πολλαπλές περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης. Στο ίδιο υπόγειο δίκτυο, μια άλλη πρώην συνεργάτιδα, η Alondra Ocampo, βιάστηκε όταν ήταν παιδί, σύμφωνα με τον δικηγόρο της.

Πολιτιστική κληρονομιά;

Όταν έγινε γνωστή η είδηση για την καταχώριση ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, προκλήθηκε σάλος στο Μεξικό. Σε απάντηση, οι τοπικές αρχές δήλωσαν ότι η καταχώριση αυτή αντιπροσώπευε απλώς μια «προσπάθεια για προστασία [του ναού]», και όχι τον χαρακτηρισμό του ως μέρος της επίσημης πολιτιστικής κληρονομιάς της πολιτείας.

«Η εκκλησία είναι ένα παράδειγμα σύγχρονης ή διεθνούς αρχιτεκτονικής της δεκαετίας του 1980, σχεδιασμένη από τον διάσημο αρχιτέκτονα Fernández Font, ο οποίος δημιούργησε ένα πρωτότυπο και διαχρονικό έργο που αποτελεί ορόσημο και σύμβολο της κοινότητας», ανέφερε το υπουργείο Πολιτισμού της Jalisco σε δήλωση τον Μάρτιο. Το υπουργείο δεν έχει σχολιάσει το θέμα από τότε.

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper | EL PAIS | Guardian