Το Ολοκαύτωμα, η δόξα και η αποκάλυψη: Το μεγάλο ψέμα του Μάρκο

Ήταν το 2005, όταν ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας Χοσέ Λουίς Ροδρίγκεθ Θαπατέρο θα επισκεπτόταν την αυστριακή κωμόπολη Μαουτχάουζεν, για μια εκδήλωση εκεί όπου κάποτε βρισκόταν το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Εκεί όπου φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν 7.532 Ισπανοί – μόλις 2.335 κατάφεραν να επιβιώσουν. Δίπλα του θα βρισκόταν ο Ενρίκ Μάρκο Μπάτλιε, ο καταλανός ήρωας του Ολοκαυτώματος.

Ο 84χρονος Μάρκο, μέσα από τους παθιασμένους λόγους του, είχε μιλήσει για όλα όσα πέρασε ως κρατούμενος στο βαυαβαρικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Φλόσενμπεργκ, ο μοναδικός Ισπανός που βρέθηκε εκεί. Για αυτά που πέρασε, αλλά και για τον αγώνα του να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη των θυμάτων των ναζί, δύο χρόνια πριν είχε κερδίσει τη θέση του προέδρου της ισπανικής ένωσης θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

Μια ημέρα πριν από την εκδήλωση στο Μαουτχάουζεν, ένας φάκελος με έγγραφα από τον δημοσιογράφο Μπενίτο Μπερμέχο θα φτάσει στα χέρια του Θαπατέρο και στα μέλη της ένωσης: μια επιστολή που έλεγε ότι ο Ενρίκ Μάρκο Μπάτλιε ήταν απατεώνας. Ο ίδιος θα δεχθεί σκληρές ερωτήσεις και εκεί θα σπάσει – δεν είχε βρεθεί ποτέ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μια παραδοχή που θα κάνει πολλούς να πέσουν από τα σύννεφα και ακόμα περισσότερους να εξοργιστούν.

View this post on Instagram

A post shared by RTVE Catalunya (@rtvecatalunya)

Ποιος ήταν ο Ενρίκ Μάρκο Μπάτλιε

Γεννημένος στις 12 Απριλίου 1921 στη Βαρκελώνη, τα παιδικά χρόνια του δεν ήταν ιδιαίτερα εύκολα. Αμέσως μετά τη γέννησή του, η μητέρα του μπήκε σε ψυχιατρική κλινική και δεν βγήκε ποτέ από εκεί.

Ο Μάρκο έχει ισχυριστεί ότι ως νέος ήταν μέλος του αναρχικού κινήματος, αν και ποτέ δεν αποδείχθηκε αυτό. Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα πάει εθελοντικά ως εργάτης στη Γερμανία, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που υπήρχε ανάμεσα στον Χίτλερ και την Ισπανία του Φράνκο.

Από το τέλος του πολέμου έως τα μέσα της δεκαετίας του ’70, υπάρχει ένα κενό στη ζωή και την πορεία του Μάρκο. Η παρουσία του θα γίνει αισθητή το 1978, όταν θα εκλεγεί γενικός γραμματέας του αναρχικού σωματείου CNT, οργανώνοντας και συμμετέχοντας στις μεγάλες απεργίες της Βαρκελώνης. Μάλιστα, για αυτό θα συλληφθεί από την ισπανική αστυνομία και θα φυλακιστεί.

Την ίδια περίοδο άρχισε να ισχυρίζεται ότι είναι επιζών του Ολοκαυτώματος – ξεκίνησε να μιλάει για τις εμπειρίες του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν-Γκούζεν, τα βασανιστήρια, αλλά και το πως επιβίωσε.

Με την έλευση του 21ου αιώνα, ο Μάρκο έχει καταφέρει να γίνει σύμβολο της επιβίωσης – τιμήθηκε με τον Σταυρό του Αγίου Γεωργίου από το Κοινοβούλιο της Καταλωνίας και εκλέχθηκε πρόεδρος της ισπανικής ένωσης θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

Η αποκάλυψη του ψέματος

Το 2005, ο Νέους Καταλά ένας (αληθινός) επιζών του Ολοκαυτώματος θα αμφισβητήσει πολλά από όσα έλεγε ο Μάρκο. Αυτό θα προβληματίσει τον ιστορικό και συγγραφέα Μπενίτο Μπερμέχο, ο οποίος θα κάνει το αυτονόητο: θα αρχίζει να ψάχνει το παρελθόν του.

Και τότε θα ανακαλύψει ότι ο Μάρκο πήγε ως εθελοντής στη Γερμανία και δεν τον συνέλαβαν οι ναζί στη Γαλλία. Θα μάθει ότι φυλακίστηκε για ένα μικρό διάστημα στην πόλη Κίελο αλλά ποτέ του δεν κρατήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Μάλιστα, ακούγοντας τις ομιλίες του θα παρατηρήσει ότι συχνά πυκνά μικρές λεπτομέρειες άλλαζαν στις ιστορίες του. Για μήνες θα προσπαθήσει να μιλήσει μαζί του, αλλά ο Μάρκο αρνείται. Μέχρι που έστειλε τα στοιχεία στον Θαπατέρο και στα μέλη της ένωσης.

Ο Ενρίκ Μάρκο Μπάτλιε λίγες ημέρες μετά παραιτείται από τη θέση του προέδρου και υποχρεώνεται να επιστρέψει πίσω τον Σταυρό του Αγίου Γεωργίου. Ωστόσο, θα επιμείνει ότι έπρεπε να το κάνει: έπρεπε να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

Πολλοί θα τον κατηγορήσουν ότι με τα ψέματά του έκανε ζημιά στους πραγματικούς αγωνιστές και έδωσε πάτημα στους αρνητές του Ολοκαυτώματος. Άλλοι θα πουν ότι τα κίνητρά του ήταν αγνά, παρά το λάθος του. Μάλιστα ο συγγραφέας Χαβιέρ Κέρκας, στο βιβλίο του Marco, The Impostor, θα τον παρομοιάσει με τον Δον Κιχώτη.

Ο Μάρκο πέθανε στις 21 Μαΐου 2022 σε ηλικία 101 ετών. Ποτέ δεν ζήτησε συγγνώμη για το ψέμα του.

Η ταινία Μάρκο: Μία Επινοημένη Αλήθεια, σε σηκνοθεσία Αϊτορ Αριέγκι – Γιον Γκαράνιο και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους τους Έντουαρντ Φερνάντες, Ναταλί Πόζα και Ζόρντι Ρίκο, βρίσκεται από σήμερα στις ελληνικές αίθουσες.

Προπώληση εισιτηρίων στο inTickets.