Η ΕΕ να πει «φτάνει» σε Ουγγαρία και Πολωνία

Μια εβδομάδα πριν το κρίσιμο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (10-11/12) δεν έχει φανεί φως στο τούνελ για τον νέο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ και το Ταμείο Ανάκαμψης, μετά το βέτο που έθεσαν Πολωνία και Ουγγαρία. Το αδιέξοδο είναι προ των πυλών με τεράστιες επιπτώσεις και αναταράξεις στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα αλλά και στις οικονομίες των κρατών – μελών οι οποίες πασχίζουν να επιβιώσουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Αν ο πολυετής προϋπολογισμός δεν έχει υπογραφεί πριν από το τέλος του έτους τότε η Επιτροπή θα πρέπει να προχωρήσει σε έναν προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης με πιθανές μηνιαίες καταβολές.

Οι νέες πληροφορίες δείχνουν πως οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ετοιμάζουν εναλλακτικό σχέδιο «Plan B» που προβλέπει τον αποκλεισμό από το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ της Πολωνίας και της Ουγγαρίας και ταυτόχρονα θα τις καθιστά υπόλογες για παραβιάσεις του κράτους δικαίου. Με τον μηχανισμό αυτό οι Βρυξέλλες επιδιώκουν να εισαγάγουν ένα εργαλείο μέσω του οποίου θα επιβάλλονται κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των αρχών του κράτους δικαίου. To σχέδιο αυτό λοιπόν προβλέπει τον αποκλεισμό των δύο χωρών αφαιρώντας τους έτσι τη δυνατότητα να ασκήσουν βέτο. Η ψήφιση του προϋπολογισμού με αυτόν τον τρόπο θα επιτρέψει την παροχή κονδυλίων στις περιοχές που έχουν δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την πανδημία, χωρίς καθυστερήσεις. «Αν δεν σέβονται τους κανόνες του παιχνιδιού μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τότε θα κάνουμε χωρίς αυτούς» δήλωσε στο Bloomberg ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. «Οπότε πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τις χώρες τους», πρόσθεσε.

Ποια είναι τα σενάρια της επόμενης ημέρας εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία;

Καταρχάς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει στην έναρξη του προτεινόμενου από την ΕΕ ταμείου ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ χωρίς την Ουγγαρία και την Πολωνία, προχωρώντας σε ενισχυμένη συνεργασία των 25 κρατών – μελών. Μια τέτοια κίνηση όμως θα σήμαινε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα μπορεί να ψηφίσει και να εγκρίνει το σχετικό επταετές σχέδιο προϋπολογισμού της ΕΕ που βρίσκεται επί του παρόντος στο τραπέζι. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Μελέας Εθνικός εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, η ενισχυμένη συνεργασία θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή σχετικά «γρήγορα» εάν η Ουγγαρία και η Πολωνία διατηρήσουν το βέτο τους για τα χρηματοοικονομικά μέτρα. Η ενισχυμένη συνεργασία είναι μια συγκεκριμένη διαδικασία που επιτρέπεται βάσει των συνθηκών της ΕΕ για μια ομάδα χωρών να προχωρήσουν εάν και οι 27 χώρες δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία, ενώ οι υπόλοιπες χώρες επιτρέπεται να προσχωρήσουν αργότερα εφόσον το επιλέξουν.

Μια άλλη επιλογή, σύμφωνα με τον κ. Μελέα, για την παράκαμψη της Ουγγαρίας και της Πολωνίας είναι η δημιουργία ταμείου εκτός των δομών της ΕΕ, μέσω μιας διακυβερνητικής συνθήκης. Μια τέτοια διακυβερνητική λύση, απαιτεί αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί θα πρόκειται για κάτι που δεν γίνεται συχνά ενώ κάθε δανεισμός που αναλαμβάνουν τα κράτη – μέλη για τη χρηματοδότηση της εθνικής τους προόδου θα αυξήσει αμέσως τα επίπεδα χρέους των κρατών μελών που υποστηρίζουν τον διακυβερνητικό δανεισμό, κάτι που θα ήταν πολύ δυσμενές για την οικονομία τους.

“Όλα αυτά τα σενάρια αφορούν μόνο το Ταμείο Ανάκαμψης τα οποία απαιτούν και αρκετό χρονικό διάστημα για να συμφωνηθούν και ουσιαστικά φέρνουν τον πολυετή προϋπολογισμό σε δεύτερη μοίρα και την έναρξη του 2021 χωρίς πόρους αλλά και δαπάνες για τα κράτη – μέλη”, εξηγεί ο κ. Μελέας και προσθέτει πως εφόσον ο ΠΔΠ δεν έχει υπογραφεί πριν από το τέλος του έτους, τότε η Επιτροπή θα πρέπει να προχωρήσει σε έναν προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης με πιθανές μηνιαίες καταβολές. Αυτό θα είχε μεγάλες συνέπειες για τις δαπάνες της ΕΕ, ιδίως για την πολιτική συνοχής και θα οδηγούσε πρακτικά σε οικονομική παράλυση.