Γλυκαιμικός Δείκτης: O σύμμαχος στην ισορροπημένη διατροφή

Οι εξελίξεις για τη νέα τάση της διατροφής χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη (GI) και τη θέση των επιδορπίων χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη σε διαιτολόγια που στοχεύουν στη μείωση βάρους και στον έλεγχο του σακχάρου, παρουσιάστηκαν κατά την διάρκεια της δημοσιοποίηση δύο ελληνικών κλινικών μελετών.

«Η διατροφή με τροφές χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη συστήνεται ολοένα και περισσότερο διεθνώς τα τελευταία χρόνια, με στόχο την υιοθέτηση διαιτολογίων που βοηθούν στην απώλεια βάρους και κυρίως στον γλυκαιμικό έλεγχο ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη, καθώς προκαλούν μικρότερη και πιο παρατεταμένη μεταγευματική υπεργλυκαιμία, μειώνοντας τις απαιτήσεις σε ινσουλίνη και τον κίνδυνο υπερ- και υπογλυκαιμιών.

Τα τρόφιμα με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη απελευθερώνουν αργά και σταθερά γλυκόζη και συνεπώς ενέργεια στο σώμα, χωρίς να προκαλούν απότομες αυξομειώσεις του σακχάρου ενώ παράλληλα δίνουν ένα παρατεταμένο αίσθημα κορεσμού μειώνοντας το αίσθημα της πείνας», επεσήμανε στην ομιλία του ο Αντώνης Ζαμπέλας, αναπληρωτής καθηγητής Διατροφής του Ανθρώπου στην Μονάδα Διατροφής του Ανθρώπου, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Πολύ θετικά ήταν τα ευρήματα δύο κλινικών μελετών, που παρουσίασαν ο καθηγητής Νικόλαος Τεντολούρης, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και η Δρ Αντωνία Δασταμάνη, παιδοενδοκρινολόγος, σύμφωνα με τα οποία τα επιδόρπια χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη μπορούν να συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα των διαιτολογίων για την απώλεια βάρους και τον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου.

Η πρώτη κλινική μελέτη αφορούσε υπέρβαρα-παχύσαρκα παιδιά και πραγματοποιήθηκε στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία» και στη Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη του «Ευγενιδείου Θεραπευτηρίου». Η δεύτερη κλινική μελέτη αφορούσε ενήλικες με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ και πραγματοποιήθηκε στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο.

Τα επιδόρπια που χρησιμοποιήθηκαν και στις δύο κλινικές μελέτες ανήκουν στη νέα γενιά επιδορπίων χωρίς ζάχαρη με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη, που δημιούργησε ελληνική εταιρεία τροφίμων.

Κλινική μελέτη: Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Παν/μίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία» – Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη του «Ευγενιδείου Θεραπευτηρίου»

Σκοπός: Η διερεύνηση της επίδρασης κατανάλωσης τροφών με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη/ Γλυκαιμικό Φορτίο (ΓΔ/ΓΦ), στην βελτίωση των παραμέτρων του Μεταβολικού Συνδρόμου και των δεικτών φλεγμονής σε υπέρβαρα-παχύσαρκα παιδιά.

Μελετήθηκαν 30 κορίτσια, εφηβικής ηλικίας (10-14 ετών), με δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) μεγαλύτερη ή ίση της 85ης εκατοστιαίας θέσης στις καμπύλες ανάπτυξης παιδιών στην Ελλάδα. Τα παιδιά μελετήθηκαν στη μονάδα Ενδοκρινολογίας της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία» και στη Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη του «Ευγενιδείου Θεραπευτηρίου».

Τα άτομα της μελέτης χωρίσθηκαν τυχαιοποιημένα σε δύο ομάδες. Μία ομάδα 15 παιδιών ακολούθησε για χρονικό διάστημα τριών μηνών, ένα ισορροπημένο, υποθερμιδικό (-500 kcal από τις προσλαμβανόμενες) πρόγραμμα διατροφής που τους δόθηκε (υδατάνθρακες 45%, λιπίδια 35%, πρωτεΐνες 20%), στο οποίο είχαν συμπεριληφθεί τα προϊόντα, σε συχνότητα 4φορές/εβδομάδα.

Η δεύτερη ομάδα 14 παιδιών (Ομάδα Ελέγχου) ακολούθησε για χρονικό διάστημα τριών μηνών, ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής με τις ίδιες αναλογίες υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπαρών που τους δόθηκε, στο οποίο δεν είχαν συμπεριληφθεί οι υπό εξέταση τροφές, αλλά τους δόθηκε η επιλογή της κατανάλωσης ενός γλυκού της επιλογής τους 1φορά/εβδομάδα.

Και οι δύο ομάδες είχαν συχνή διαιτολογική παρακολούθηση. Κατά την αρχική εκτίμηση και μετά από την τρίμηνη παρέμβαση, μετρήθηκαν δείκτες που σχετίζονται με το Μεταβολικό Σύνδρομο και τη χρόνια φλεγμονή (Χοληστερόλη, Τριγλυκερίδια, HDL, LDL, Ουρικό οξύ, SGOT, SGPT, γGt, γλυκόζη, HbA1C, Ινσουλίνη, Κορτιζόλη, Λεπτίνη, RBP4, LpPL2, Συστατίνη C, Αντιπονεκτίνη, hsCRP, TNF-α, Ιντερλευκίνη 6).

Χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος διάμεσων τιμών για ανεξάρτητα δείγματα των Mann Whitney και για εξαρτημένα δείγματα του Wilcoxon. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS 16.0 και ορίσθηκε ως επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας p-value < 0,05.

Στον Πίνακα 1 περιγράφονται τα κλινικά και βιοχημικά αποτελέσματα (median) των δύο ομάδων.

Πίνακας 1. Κλινικά και εργαστηριακά αποτελέσματα

Διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική βελτίωση στην ομάδα των παιδιών που κατανάλωσε τα νέα προϊόντα με χαμηλό ΓΔ/ΓΦ σε σχέση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου, κατά τη σύγκριση των διάμεσων τιμών των μεταβολών, ως προς τις ακόλουθες παραμέτρους: i) Βάρος Σώματος (p=0,001), ii) BMI (p=0,037), iii) Συστολική Αρτηριακή Πίεση (p=0,027), iv) Ινσουλίνη νηστείας (p=0,004), v) HOMA Index (p=0,009).

Τα διαιτολογικά σχήματα που περιελάμβαναν γλυκά με χαμηλό ΓΔ/ΓΦ, βοήθησαν στην πλήρη συμμόρφωση των υπέρβαρων-παχύσαρκων παιδιών σε αυτά, με τελικό στόχο την βελτίωση των κλινικών και εργαστηριακών παραμέτρων του Μεταβολικού Συνδρόμου.

Κλινική μελέτη: Διαβητολογικό Κέντρο της Α’ Πρ. Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, «Λαϊκό» Νοσοκομείο

H επίδραση της κατανάλωσης επιδορπίων της σειράς με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη και Γλυκαιμικό Φορτίο στις μεταβολικές παραμέτρους σε ενήλικες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.

Μελετήθηκαν συνολικά 25 άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου ΙΙ, τα οποία λάμβαναν σταθερή δόση αντιδιαβητικών δισκίων τρεις μήνες προ της ενάρξεως της διαιτολογικής παρέμβασης και καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης, ενώ παρουσίαζαν αποδεκτή γλυκαιμική ρύθμιση (HbA1C < 8%). Οι ενήλικες μελετήθηκαν στο Διαβητολογικό Κέντρο της Α’ Πρ. Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο «Λαϊκό».

Τα άτομα της μελέτης χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Μία ομάδα 17 ατόμων ακολούθησε για χρονικό διάστημα τριών μηνών, ένα ισορροπημένο, υποθερμιδικό (-500kcal από τις προσλαμβανόμενες) πρόγραμμα διατροφής που τους δόθηκε (υδατάνθρακες 45%, λιπίδια 35%, πρωτεΐνες 20%), στο οποίο είχαν συμπεριληφθεί τα προϊόντα της σειράς σε συχνότητα 4 φορές/εβδομάδα.

Η δεύτερη ομάδα οκτώ ατόμων, άντρες/γυναίκες (Ομάδα Ελέγχου) ακολούθησε για χρονικό διάστημα τριών μηνών, ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής με τις ίδιες αναλογίες υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπαρών που τους δόθηκε, στο οποίο δεν είχαν συμπεριληφθεί οι υπό εξέταση τροφές.

Και οι δύο ομάδες είχαν την ίδια συχνή διαιτολογική παρακολούθηση. Κατά την αρχική εκτίμηση και μετά από την τρίμηνη παρέμβαση, μετρήθηκαν το βάρος, η περίμετρος της μέσης, η αρτηριακή πίεση, η γλυκόζη, η HbA1C, τα λιπίδια, η ηπατική βιοχημεία και δείκτες φλεγμονής όπως η hsCRP, ο TNF-α και η Ιντερλευκίνη 6 (IL-6).

Τα άτομα που ακολούθησαν διαιτολογικό σχήμα που περιελάμβανε τα επιδόρπια χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη και χαμηλού Γλυκαιμικού Φορτίου παρουσίασαν καλύτερη και πιο εύκολη συμμόρφωση στο διατροφικό πρόγραμμα.

Συγκεκριμένα παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντική απώλεια του βάρους σώματος κατά 3 kg, μείωση του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) (p<0,001) και της περιφέρειας μέσης (p=0,013) ενώ επιτεύχθηκε και καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση καθώς μειώθηκαν τόσο τα επίπεδα της γλυκόζης νηστείας (p=0,063) όσο και η HBA1C (p=0,04).

Επίσης, μειώθηκε σημαντικά η αρτηριακή πίεση (Ρ<0.02), βελτιώθηκαν οι δείκτες της ηπατικής βιοχημείας που σχετίζονται με την ύπαρξη λιπώδους διήθησης του ήπατος και μειώθηκαν οι δείκτες φλεγμονής. Κανένας από τους 25 ασθενείς δεν παρουσίασε κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια μετά από την κατανάλωση των υπό εξέταση τροφίμων.

Κλινικά και Εργαστηριακά Αποτελέσματα

Όπως σχολίασε ο καθηγητής Νικόλαος Τεντολούρης στην ομιλία του: «Χρειαζόμαστε τρόφιμα-εργαλεία που θα μας επιτρέπουν να σχεδιάζουμε διαιτολόγια ισορροπημένα μειώνοντας το αίσθημα στέρησης για τα άτομα που τα ακολουθούν. Τα πολύ αυστηρά διαιτολόγια δε φέρνουν μακροπρόθεσμα τα επιθυμητά αποτελέσματα, αντίθετα ρίχνουν το ηθικό των ατόμων και οδηγούν σε μη συμμόρφωση.

Τα επιδόρπια εξ ορισμού αποτελούν κίνητρα επιδοκιμασίας σε προγράμματα δίαιτας. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν υπήρχαν πολλές εναλλακτικές επιδορπίων που να συνδυάζουν τη γεύση με τα κριτήρια της σύγχρονης ισορροπημένης διατροφής. Η δημιουργία των επιδορπίων χωρίς ζάχαρη που συνδυάζουν χαμηλό θερμιδικό φορτίο, χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη, φυτικές ίνες και λίγα λιπαρά αποτελούν μια μεγάλη καινοτομία την οποία καλωσορίζουμε».

Το Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας τροφίμων που συνεργάστηκε με τους επιστήμονες, με δεδομένο ότι για τον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό μιας δίαιτας οι χαμηλές τιμές του Γλυκαιμικού Δείκτη πρέπει να συνδυάζονται με την παρακολούθηση των τιμών του Γλυκαιμικού Φορτίου (GL), κάλυψε και την παράμετρο αυτή διασφαλίζοντας σε όλα τα επιδόρπια χαμηλές τιμές Γλυκαιμικού Φορτίου.

Όλα τα προϊόντα έχουν χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη και χαμηλό Γλυκαιμικό Φορτίο. Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ της Αυστραλία, ένα από τα πιο αξιόπιστα ερευνητικά κέντρα παγκοσμίως.

Τι είναι ο Γλυκαιμικός Δείκτης (GI) και το Γλυκαιμικό Φορτίο (GL);

Ο Γλυκαιμικός Δείκτης (ΓΔ) των τροφών είναι ένα σύστημα κατάταξης των τροφών που περιέχουν υδατάνθρακες σύμφωνα με την επίδρασή τους στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Συγκεκριμένα, ο ΓΔ ενός τροφίμου δείχνει το ρυθμό μεταβολής και το βαθμό αύξησης του σακχάρου του αίματος μετά την κατανάλωση του συγκεκριμένου τροφίμου και αφορά τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε αφομοιώσιμους υδατάνθρακες.

Η κλίμακα ταξινόμησης βάσει του ΓΔ κυμαίνεται από 0 έως 100, με το 100 να αποτελεί την τιμή που αντιστοιχεί στα τρόφιμα αναφοράς (άσπρο ψωμί ή γλυκόζη). Έτσι τα τρόφιμα κατηγοριοποιούνται σε υψηλού, μέτριου και χαμηλού ΓΔ, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Όσο πιο υψηλός είναι ο ΓΔ μιας τροφής, τόσο πιο γρήγορα και πιο πολύ αναμένεται να αυξηθεί η γλυκόζη του αίματος μετά τη κατανάλωση της.

Πίνακας 1: Κατηγοριοποίηση τροφίμων βάσει του ΓΔ τους

Πηγή: American Diabetes Association

Η έννοια του Γλυκαιμικού Φορτίου συμπληρώνει την κατάταξη των τροφίμων με βάση το ΓΔ καθώς λαμβάνει υπόψη της την ποσότητα των υδατανθράκων που καταναλώνονται ανά μερίδα και προσδιορίζει την ολική γλυκαιμική επίδραση του προσλαμβανόμενου τροφίμου, ενώ ο ΓΔ σχετίζεται μόνο με τη ποιότητα των υδατανθράκων

Το ΓΦ ενός τροφίμου υπολογίζεται με το γινόμενο του ΓΔ επί τη συνολική ποσότητα υδατανθράκων (ανά μερίδα) του υπό εξέταση τροφίμου.

Πίνακας 2: Κατηγοριοποίηση τροφίμων βάσει του ΓΦ τους

Πηγή: American Diabetes Association

Η ταυτότητα της νέας γενιάς επιδορπίων

• Δεν περιέχουν ζάχαρη. Αντί αυτής περιέχουν: σουκραλόζη, και πολυόλες (ξυλιτόλη και μαλτιτόλη), ουσίες οι οποίες σύμφωνα με μακροχρόνιες έρευνες έχουν αποδειχθεί ως απολύτως ασφαλείς, και ως εκ τούτου χρησιμοποιούνται ευρέως από τη βιομηχανία τροφίμων για την παρασκευή προϊόντων χωρίς ζάχαρη.
• Έχουν μειωμένη περιεκτικότητα λιπαρών σε σχέση με τα κοινά επιδόρπια.
• Είναι εμπλουτισμένα με φυτικές ίνες, οι οποίες συμβάλλουν στην υγεία του εντέρου και στη δημιουργία αισθήματος κορεσμού.
• Η επισήμανση των προϊόντων εναρμονίζεται απόλυτα με το πλαίσιο επισημάνσεων των τροφίμων και συνοδεύεται με σαφή και εκπαιδευτική πληροφόρηση, όπως τα ισοδύναμα μερίδων, ο γλυκαιμικός δείκτης καθώς και εναλλακτικοί τρόποι παρασκευής τους.
• Σημαντικό χαρακτηριστικό της νέας γενιάς επιδορπίων είναι η γευστική τους υπεροχή και η ποικιλία εναλλακτικών προτάσεων, γεγονός που ανατρέπει τη μέχρι σήμερα εμπειρία από την κατανάλωση τροφίμων ειδικών διαιτολογίων.

health.in.gr