Η παιδική παχυσαρκία

Το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις στο δυτικό κόσμο, όχι μόνο για τη σωματική υγεία των παιδιών, αλλά και για την ψυχική τους κατάσταση, καθώς, σύμφωνα με έρευνες, τα κορίτσια από την παιδική κιόλας ηλικία παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης στις σχολικές και στις κοινωνικές τους δραστηριότητες εξαιτίας των περιττών κιλών. Το health.in.gr μίλησε για το ζήτημα αυτό με τον Ευθύμιο Καπάνταη, Ειδικό Παθολόγο-Διαβητολόγο.
Συνέντευξη: Γιώργος Χατζηγεωργίου, ιατρός, και Γιάννης Δεβετζόγλου.

health.in.gr: Είναι αλήθεια ότι ο αριθμός των λιποκυττάρων που αναπτύσσονται σε ορισμένες ηλικίες παίζει καθοριστικό ρόλο στο μετέπειτα βάρος του παιδιού;

Ε. Καπάνταης: Έχει βρεθεί ότι τα λιποκύτταρα στο σώμα μας δημιουργούνται σε τρεις φάσεις της ζωής μας: Η μία είναι η ενδομήτριος, ακόμα πριν γεννηθούμε, η δεύτερη είναι στον πρώτο χρόνο της ζωής και η τρίτη στην εφηβεία. Σε αυτές κυρίως τις φάσεις πολλαπλασιάζονται τα λιποκύτταρα. Παλαιότερα, θεωρούσαμε ότι δεν πολλαπλασιάζονταν σε άλλες φάσεις της ζωής μας, αλλά τώρα έχει βρεθεί ότι ένας αριθμός κυττάρων διαφορετικών ιστών διαφοροποιείται σε λιποκύτταρα. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα κρίσιμες κάποιες ηλικίες διέγερσης της παραγωγής των λιποκυττάρων. Αρα ένα μωρό που η μητέρα του το ταΐζει, για να το κάνει υγιές και να αναπτυχθεί πιο γρήγορα, αποκτά πολλά λιποκύτταρα, με αποτέλεσμα να είναι παχύσαρκο και στην υπόλοιπη ζωή του. Το ίδιο συμβαίνει και στην εφηβεία, λόγω της ανάγκης ανάπτυξης του σώματος.

health.in.gr: Τι εννοούμε με τον όρο «κοινωνική παχυσαρκία»;

Ε. Καπάνταης: Η κοινωνική παχυσαρκία είναι ένα φαινόμενο που απαντάται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Στις μέρες μας ο χρόνος γυμναστικής είναι περιορισμένος και τα γεύματα είναι πρόχειρα, με πολλά λίπη και θερμίδες. Η χώρα μας βρίσκεται στο μεταβατικό στάδιο μεταξύ των αναπτυσσόμενων και των ανεπτυγμένων. Στις ανεπτυγμένες χώρες τα άτομα με υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο είναι αδύνατα. Αντίθετα, τα άτομα χαμηλού βιοτικού επιπέδου, εξορμούμενα από την επιθυμία τους να κορεστούν, καταλήγουν περισσότερο παχύσαρκα. Η αντίληψη ότι το υπερβάλλον βάρος συνδέεται με την υγεία έχει παλιές ρίζες. Στο Μεσαίωνα οι ανίατες ασθένειες λόγω χρόνιων λοιμώξεων ήταν πάρα πολλές. Τότε η χρόνια λοίμωξη επέφερε καχεξία, αδυνάτισμα και τελικά το θάνατο. Αρα κάποιος με καλό βάρος ήταν υγιής. Αυτή η αντίληψη, δυστυχώς, παρέμεινε μέχρι τις μέρες μας. Μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους το πρόβλημα έλαβε μεγαλύτερες διατάσεις και φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε ότι τα στρουμπουλά παιδιά είναι και υγιή.

health.in.gr: Τι στοιχεία υπάρχουν για την παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα;

Ε. Καπάνταης: Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία. Έχουν γίνει, βέβαια, κάποιες αποσπασματικές μελέτες σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες πληθυσμού, αλλά δεν έχουν προσφέρει απολύτως αξιόπιστα στοιχεία. Ένας από τους στόχους της Εταιρείας Παχυσαρκίας είναι να γίνει μια επιδημιολογική μελέτη. Κάποια ενδεικτικά στοιχεία μάς τοποθετούν στα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα. Βέβαια, σύμφωνα με μια μελέτη, είμαστε αρκετά υψηλότερα. Αυτό είναι αρκετά υποτιμητικό για τη χώρα μας, γιατί δεν μπορώ να δεχτώ ότι ως λαός είμαστε περισσότερο παχύσαρκοι από τους Γερμανούς. Βέβαια, το ανησυχητικό είναι ότι το ποσοστό παχυσαρκίας στα παιδιά αυξάνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι στους ενήλικες. Έχουν πρόσφατα δημοσιευτεί πολλές μελέτες σύμφωνα με τις οποίες παιδιά ηλικίας έως τεσσάρων ετών που είναι παχύσαρκα παρουσιάζουν προβλήματα στην υγεία τους. Τέτοια προβλήματα είναι η αυξημένη αρτηριακή πίεση, καθώς και διαταραχές στο αίμα τους. Το αίμα αυτών των παιδιών πήζει πιο εύκολα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες να πάθει το παιδί κάποτε έμφραγμα. Αν κάποιος πάθει έμφραγμα στα 40 του, αυτό δεν σημαίνει ότι η παθολογική κατάσταση ξεκίνησε στα 39 του. Το πιθανότερο είναι ότι ξεκίνησε 20 έως 30 χρόνια νωρίτερα. Μία άλλη παράμετρος του προβλήματος της παχυσαρκίας είναι και τα ψυχολογικά προβλήματα που αναπτύσσονται στα μικρά παχύσαρκα παιδιά. Σκεφτείτε ότι τα παιδάκια δυσκολεύονται να τρέξουν και να παίξουν. Ο ρατσισμός των παιδιών είναι ιδιαίτερα σκληρός, γιατί πρέπει να επιβιώσουν και υστερούν πολύ σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά. Στα σχολεία τα παχύσαρκα παιδιά, πολλές φορές, απομονώνονται από τα συνομήλικά τους, με αποτέλεσμα να κλείνονται στον εαυτό τους και να τρώνε. Με αυτό τον τρόπο, συντηρείται ο φαύλος κύκλος και καταλήγει στην εμφάνιση προβλημάτων προσωπικότητας, που μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε ψυχιατρικά προβλήματα.

health.in.gr: Ποια στάση προτείνετε να τηρεί ο γονιός απέναντι στο παιδί που ζητά να φάει;

Ε. Καπάνταης: Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι η πείνα μπορεί να είναι πραγματική, σωματική και ψυχολογική. Η μητέρα θα πρέπει να διακρίνει μεταξύ των δύο. Η μητέρα δεν θα πρέπει να αρνηθεί στο παιδί το φαγητό, αλλά έμμεσα να το κατευθύνει στο σωστό δρόμο. Δηλαδή, αν το παιδί θέλει να φάει κάτι παραπάνω, μπορεί να του δώσει λίγο φρούτο, γάλα ή γιαούρτι, που έχουν κάπως τη γλυκιά γεύση που επιθυμεί το παιδί. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να καταφύγει στην εύκολη λύση της σοκολάτας, του παγωτού και των τσιπς.

health.in.gr